Dit is een oude revisie van het document!
Inhoud
Bits of Freedom Nieuwsbrief - 6 december 2010
1. Politieke druk op WikiLeaks onwenselijk precedent
Door het publiceren van stukken uit het intern diplomatiek verkeer van de Verenigde Staten is de klokkenluiderssite WikiLeaks onder vuur komen te liggen. WikiLeaks' publicatie van informatie is controversieel, maar de zware pressie die nu wordt uitgeoefend om het werk van WikiLeaks onmogelijk te maken schept een zeer onwenselijk precedent. Bits of Freedom veroordeelt deze politieke druk met klem en vindt dat belanghebbenden die de publicatie van specifieke informatie op internet willen stoppen, dat via de rechter moeten doen.
Waar gaat dit over?
WikiLeaks is een organisatie die klokkenluiders de mogelijkheid biedt om anoniem informatie aan te dragen en via haar website te publiceren. WikiLeaks is opgericht in 2007 en heeft sindsdien talloze gelekte documenten gepubliceerd. Ze is eind november gestart met het publiceren van meer dan 250.000 Amerikaanse ambassadeberichten, in samenwerking met de gerenommeerde dagbladen The Guardian, de New York Times, Le Monde, Der Spiegel en El País. De berichten zijn door de betrokken kranten geredigeerd en een selectie wordt ook door deze kranten gepubliceerd. WikiLeaks heeft haar functie sinds 2007 geregeld bewezen: talloze media putten uit door WikiLeaks gepubliceerde stukken en de ambassadeberichten zijn daar geen uitzondering op.
De publicatie van de ambassadeberichten is controversieel
De grootschalige, vrijwel letterlijke publicatie van interne correspondentie van diplomaten is controversieel en er kunnen vraagtekens worden gesteld bij de wenselijkheid van publicatie van specifieke documenten. Privacy en communicatievrijheid zijn niet altijd compatibel en dat wordt door de recente publicatie van WikiLeaks opnieuw bevestigd: de publicatie staat op gespannen voet met het briefgeheim, dat in beginsel ook geldt voor diplomaten. Publicatie kan daarnaast leiden tot onwenselijke ontwikkelingen in internationale verhoudingen. En door de grootschalige en letterlijke publicatie van vertrouwelijke berichten wordt ook minder relevante informatie gepubliceerd. Deze vragen kunnen nog scherper aan de orde komen wanneer WikiLeaks in de toekomst mogelijk nog controversiëlere informatie publiceert. Maar er bestaat op dit moment geen voor WikiLeaks bindend rechterlijk vonnis waarin is bepaald dat de publicatie van de ambassadeberichten onrechtmatig is.
Via zware politieke druk wordt WikiLeaks het werk onmogelijk gemaakt
In plaats van de gestelde illegaliteit voor de rechter te bepleiten wordt juist gepoogd om via andere wegen een website met een journalistieke functie van het internet te bannen op wereldwijde schaal. Belangrijke internetdienstverleners, zoals Amazon en PayPal, hebben hun diensten aan WikiLeaks beëindigd, deels onder druk van Amerikaanse politici zoals de Democratische senator Lieberman. WikiLeaks stelt het slachtoffer te zijn van aanhoudende technische aanvallen op haar website. De Franse regering heeft aangegeven dat zij maatregelen zal nemen om te voorkomen dat de site in Frankrijk wordt aangeboden. Sarah Palin vergelijkt het boegbeeld van WikiLeaks, Julian Assange, met Osama Bin Laden, en een Canadese hoogleraar pleit er openlijk voor dat hij wordt vermoord. En inmiddels dringt ook in Nederland het CDA erop aan dat een kopie van WikiLeaks door omroep PowNed wordt verwijderd.
Deze politieke druk schept een zorgwekkend precedent Hoewel deze pogingen tot nu toe vooral averechts lijken te werken - inmiddels zijn er honderden klonen van WikiLeaks ontstaan - schept dit een bijzonder zorgwekkend precedent voor de vrijheid van meningsuiting op het internet. WikiLeaks vervult een belangrijke journalistieke functie en de politieke druk die wordt uitgeoefend om haar website onbereikbaar en haar werk onmogelijk te maken is onacceptabel. Dit betekent dat andere media die controversiële, politiek onwenselijke informatie willen publiceren, in de toekomst ook rekening hebben te houden met een dergelijke druk. Bits of Freedom keurt de druk die op dit moment op WikiLeaks wordt uitgeoefend daarom scherp af. In een rechtsstaat moeten belanghebbenden die de publicatie van bepaalde informatie op internet willen tegenhouden, dat doen via de rechter, die op basis van een onafhankelijke toets kan beoordelen of publicatie wel of niet onrechtmatig is. Ook als het controversiële informatie betreft.
Mocht je actie willen ondernemen, dan kan je de petitie om Julian Assange politiek asiel te bieden ondertekenen. De petitie, zoals de redactie van Joop uitlegt, is erop gericht om te zorgen dat Assange zich vrij kan vestigen en tot in de hoogste instanties kan procederen tegen eventuele veroordelingen.
Update: Aangepast is dat CDA-politicus Bijleveld aandringt op verwijdering. Haar partijgenoot Bijsterveldt die minister van Media is, heeft aangegeven dat zij het niet haar taak vindt om hierover te oordelen. Ook is nadere informatie gegeven over de petitie.
2. Open brief aan Teeven: geen internettaps voor alle Nederlanders
WebWereld berichtte op 3 december 2010 dat de regering overweegt om alle internetgebruikers af te tappen ten behoeve van een internetfilter. Hoewel nadien in de media de regering het bericht lijkt nuanceren, is dat voor Bits of Freedom niet voldoende. Zij stuurde daarom diezelfde dag een brief aan Staatssecretaris Teeven, waarin ze hem verzoekt om te bevestigen dat deze plannen definitief van de baan zijn. Lees de brief hier (PDF) of hieronder:
Geachte heer Teeven,
Uit een bericht op Webwereld van vrijdag 3 december begrijpen wij dat het Ministerie van Veiligheid en Justitie de inzet van deep packet inspection-technologie (DPI) voor de bestrijding van de verspreiding van afbeeldingen van seksueel kindermisbruik op internet overweegt. Hoewel op basis van latere berichten in de media zou kunnen worden opgemaakt dat sprake is van een misverstand, verzoeken wij u om uitdrukkelijk te bevestigen dat de regering DPI-technologie niet zal toepassen om een internetfilter te implementeren. Dat verzoek lichten wij hieronder toe.
DPI is een technologie om internetverkeer af te luisteren
DPI kan op verschillende manieren worden ingezet, maar hiermee wordt doorgaans gedoeld op het automatisch inspecteren en mogelijk blokkeren van de inhoud van internetverkeer. Zo kan met DPI worden bijgehouden welke webpagina's een internetgebruiker bezoekt en wat internetgebruikers aan elkaar mailen. Als DPI wordt gebruikt om websites of afbeeldingen voor Nederlanders ontoegankelijk te maken, betekent dat echter dat alle internetverkeer van alle Nederlanders moet worden afgeluisterd: een permanente internettap voor alle Nederlandse internetgebruikers.
Het afluisteren van alle internetverkeer schendt het communicatiegeheim
Het moge duidelijk zijn dat de inzet van DPI op deze manier in flagrante strijd is met het grondrecht op privacy en in het bijzonder met het briefgeheim, zoals beschermd in de Nederlandse Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het is volstrekt onacceptabel om zonder concrete verdenking het internetverkeer van alle burgers - en bedrijven - af te luisteren. Dit is in het kader van de handhaving van het downloadverbod in 2009 ook uitgebreid aan de orde gekomen en heeft toen tot grote publieke weerstand geleid.
De inzet van DPI voor een filter is niet effectief, technisch onmogelijk dan wel heel duur
Los van deze fundamentele bezwaren is de inzet van DPI niet geschikt om de verspreiding van afbeeldingen van seksueel kindermisbruik te voorkomen. Internetgebruikers kunnen internetverkeer met één druk op de knop versleutelen en versleutelde internetverbindingen kunnen niet worden afgeluisterd. En het eenvoudigweg blokkeren van versleutelde verbinding is ook geen oplossing, onder meer omdat de communicatie met de website van een bank of een webwinkel veelal automatisch versleuteld is.
Maar zelfs als internetverkeer wel kan worden afgeluisterd, is een filter makkelijk te omzeilen. Met dynamische URL's kan een locatie eenvoudig worden gewijzigd; het automatisch detecteren van verboden URL'ss is dan niet meer mogelijk. Ook voor de controle van internetverkeer op specifieke bestanden is dit niet geschikt. Immers: dan wordt gecontroleerd aan de hand van hashwaarden of de eerste bytes van een bestand. Indien een afbeelding of bestand echter ook maar minimaal wijzigt, veranderen deze kenmerken zo ingrijpend dat geen match meer plaatsvindt.
Tegelijkertijd zijn aan deze inzet van DPI onacceptabel hoge kosten verbonden. Het plaatsen van permanente internettaps bij alle Nederlanders is technisch een enorme uitdaging: experts vragen zich af of dit überhaupt mogelijk zou zijn. Zelfs als dit al mogelijk zou zijn, zouden de kosten hiervan astronomisch zijn en deze kosten worden uiteindelijk op de burger verhaald.
Niet verbergen, maar verwijderen van afbeeldingen van seksueel kindermisbruik
Tot slot heeft een internetfilter een averechts effect. Wij hebben al herhaaldelijk aangegeven dat het achter een filter verbergen van afbeeldingen van seksueel kindermisbruik geen bijdrage levert aan de bestrijding van seksueel kindermisbruik: de afbeeldingen blijven immers online en worden niet verwijderd. Wij dringen er daarom al langer op aan om in plaats hiervan geld vrij te maken voor het verwijderen van deze afbeeldingen en het aanpakken van de verspreiders en producenten van deze afbeeldingen.
Wij verzoeken u daarom uitdrukkelijk te bevestigen dat de regering de inzet van enige vorm van DPI-technologie in het kader van het filteren of blokkeren van afbeeldingen van seksueel kindermisbruik niet zal verplichten of anderszins zal faciliteren, bijvoorbeeld op grond van zelfregulering via het Platform Internetveiligheid van ECP/EPN. Ter vermijding van misverstanden merken we graag op dat het plaatsen van een internettap bij een verdachte van een seksueel kindermisbruik-gerelateerd misdrijf op grond van artikel 126m Wetboek van Strafvordering uiteraard mogelijk moet blijven.
Uiteraard ben ik graag bereid om dit verzoek toe te lichten, mocht daartoe behoefte bestaan.
Hoogachtend,
Ot van Daalen
3. Europese conservatieven steunen anti-piraterijverdrag ACTA
Op 24 november heeft het Europees Parlement de deur opengezet voor het omstreden anti-piraterijverdrag ACTA. In een resolutie die is opgesteld en gesteund door de conservatieve fracties, worden de talloze bezwaren tegen ACTA genegeerd. Een veel kritischer resolutie haalde niet genoeg stemmen.
In de resolutie van de conservatieven worden vrijwel geen eisen gesteld aan de onderhandelingen die de Europese Commissie over ACTA voert: de Commissie krijgt een vrijwel blanco cheque om naar eigen inzicht de onderhandelingen over ACTA in te vullen.
De alternatieve resolutie, opgesteld door de S&D/Groenen/ALDE/GUE-fracties, was daarentegen veel kritischer: er wordt onder meer geëist dat de Commissie onderzoek doet naar de impact van ACTA op fundamentele rechten (artt. 19 en 22) en er wordt gewaarschuwd voor de criminalisering van eindgebruikers die het gevolg kan zijn van ACTA. Ook wordt ingegaan op de gevolgen voor toegang tot geneesmiddelen en innovatie. Deze resolutie heeft echter niet genoeg stemmen gekregen.
De strijd tegen ACTA is nog niet gelopen. Het Europees Parlement krijgt nog één keer de kans om zich over ACTA uit te spreken: op het moment dat de Europese Commissie de definitieve tekst aan het parlement ter goedkeuring moet voorleggen. De volgende - en waarschijnlijk laatste - internationale onderhandelingen over ACTA zullen plaatsvinden van 30 november tot 3 december: daarna zal de uiteindelijke tekst aan het parlement worden voorgelegd.
4. Datalek: KLPD lekt fax met tapgegevens
En wederom heeft Bits of Freedom haar Zwartboek Datalekken bijgewerkt. De KLPD heeft een fax met een lijst van telefoonnummers en IP-adressen naar een burger gefaxed.
Het KLPD stuurde recent een lijst met nummers die moesten worden afgetapt naar de fax van een burger in plaats van het lokale Tap Service Centrum van de politie. Het gaat om een tiental personen, waarvan de telefoon en internetverbinding werd afgetapt, en waarvan de taptermijn moest worden verlengd. In de documenten staan telefoonnummers, IP-adressen en de providers. Maar ook de naam en telefoonnummers van de betrokken Officier van Justitie, het politie opsporingsteam en de namen en mobiele telefoonnummers van een aantal politiemedewerkers. Van hen zijn ook mobiele telefoonnummers in de fax te vinden.
Het Openbaar Ministerie erkent de fout en heeft een onderzoek ingesteld. Bits of Freedom houdt een Zwartboek Datalekken bij om aandacht te vragen voor een groeiend probleem: er wordt steeds meer informatie over ons opgeslagen, en het risico dat de verantwoordelijke de controle over de informatie verliest groeit daarmee ook. Bits of Freedom heeft tegelijkertijd een wetsvoorstel ingediend dat databankbeheerders verplicht om datalekken direct te melden. Zij heeft dat wetsvoorstel toegelicht in een position paper.