Twaalf genomineerden maken kans op een Big Brother Award, de prijs voor de grofste privacyschenders van het afgelopen jaar. De winnaars worden bekend gemaakt op 9 maart, tijdens een awardsgala in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Vanaf vandaag start de periode waarin het Nederlandse publiek kan stemmen voor de Publieksprijs.

In de categorie bedrijven zijn genomineerd: ABN AMRO voor het inzetten en verstoppen van spyware, zelfs nadat de bank eerder door een onderzoeksbureau op de vingers werd getikt. TNO vanwege het ontwikkelen en testen van ‘Hostile Intent Technology’ om ‘verdacht’ gedrag met camera’s op te sporen aan de hand van een zeer breed scala aan verdachte gedragingen, zoals het dragen van een dikke jas. En Trans Link Systems en OV-bedrijven vanwege het doorzetten van de OV-chipkaart, ondanks de vele constateringen dat de kaart onherstelbaar kapot is.

In de categorie overheid zijn genomineerd: De Belastingdienst wegens de verplichting aan ZZP’ers om hun Burger Service Nummer te publiceren. De Nederlandse Zorgautoriteit vanwege de verplichting voor psychiaters om diagnostische gegevens op declaraties te vermelden. Het Openbaar Ministerie omdat zij met sleepnetacties wil achterhalen wie bepaalde nieuwsartikelen heeft gelezen. En het ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de huiscontroles door pandbrigades en de komende uitbreiding van die praktijk, waarbij alle uitkeringsgerechtigden worden verplicht huiscontroles te ondergaan.

In de categorie voorstellen zijn genomineerd: het onderzoek naar de inzet van Deep Packet Inspection, een permanente internettap op het verkeer van alle Nederlandse internetters. En SLIM Prijzen vanwege het registreren van ritgegevens van automobilisten: het rekeningrijden in een nieuw jasje.

In de categorie personen zijn genomineerd: De gebruikers van Facebook vanwege het schenden van privacy van hun eigen vrienden. Minister van Justitie Ivo Opstelten vanwege het voorstel om gescande kentekens vier weken te bewaren. En tot slot de Haarlemse wethouder Rob van Doorn voor het verplicht aan- en afmelden van parkerend bezoek.

Deze nominaties zijn door een deskundige jury geselecteerd uit inzendingen van het Nederlandse publiek. De jury bestaat uit publiciste Karin Spaink (voorzitter), journaliste en Radar-presentatrice Antoinette Hertsenberg, professor Media- en Telecommunicatierecht Nico van Eijk, Computer Science onderzoekster Melanie Rieback en journalist Bart de Koning. De jury heeft haar keuze volledig onafhankelijk gemaakt.

Ook het publiek kan iets terug doen tegen de grofste privacyschendingen. Via www.bigbrotherawards.nl kan iedereen stemmen wie in zijn ogen de privacy het meest heeft geschonden. Aan de persoon of instelling die de meeste stemmen krijgt, zal tijdens de Big Brother Awards de Publieksprijs worden uitgereikt .

Cabaretier Thomas van Luyn (o.a. bekend van de Mike & Thomas Show) zal het awardsgala presenteren. Speciale gasten zijn slachtoffer van identiteitsfraude Mark Sedney en security-expert Jeroen van Beek.

Burgerrechtenbeweging Bits of Freedom organiseert de Big Brother Awards. De prijs vraagt op een vrolijke manier aandacht voor privacymissers en geeft een overzicht van de toestand van dit grondrecht in 2010. Deze zevende Nederlandse editie van de Big Brother Awards wordt georganiseerd in samenwerking met Pakhuis de Zwijger.

• Voor vragen over de Big Brother Awards en Bits of Freedom kunt u contact opnemen met de organisatie.
• De volledige tekst van het Juryrapport Big Brother Awards 2010 staat aanstaande vrijdag op deze website
• Het juryrapport Big Brother Awards 2009.
• Big Brother Awards 2009 in de media.

• Dit bericht op internet 23 feb / 09:59 am.
• De deskundige jury.
• Officiële website Big Brother Awards.

We worden in Nederland steeds meer en steeds verdergaand getroffen in onze privacy. Nu kunnen we iets terug doen, door te stemmen voor de Publieksprijs van de Big Brother Awards. Het stemmen is daarmee niet uit de lucht. Op 2 maart zijn natuurlijk de Provinciale Staten verkiezingen, maar bij ons kan dat nu al! Weet je het nog? Vorig jaar werd de publieksprijs met een nipte overwinning gewonnen door de vingerafdrukdatabank, met toenmalig minister Ter Horst als een goede runner-up. Wie zal er dit jaar met het beeldje vandoor gaan? Stemmen kan tot en met 8 maart 2011, 23.59 uur. Op wie stem jij?

• Dit bericht op internet 23 feb / 08:10 am.
• Op wie stem jij?

Momenteel wordt de telecomwet in de Tweede Kamer behandeld. Wij volgen dit proces op de voet. Onlangs konden kamerleden vragen aan de regering stellen over deze wet. Bits of Freedom controleert nu of zij hun campagne- en regeerakkoordbeloftes waarmaken. Welke partijen maken zich sterk voor netneutraliteit en internettoegang?

Tijdens de verkiezingen hebben we de partijprogramma’s van alle politieke partijen geanalyseerd en samengevat op de digitale vrijheidswijzer. Afgelopen december hebben politieke partijen in de Tweede Kamer vragen gesteld over de voorgestelde wijziging van de Telecommunicatiewet. Daaruit kunnen we peilen wie netneutraliteit en internettoegang beschermen.

Eerst: wat is netneutraliteit? Bekijk deze uitleg maar eens.

Nu beslissen wij, internetgebruikers, zelf nog zelf welke websites en diensten we bezoeken. Maar providers zullen ons steeds vaker de toegang tot websites en diensten beperken of blokkeren. Dat betekent niet alleen dat onze keuze- en communicatievrijheid afneemt. In het ergste geval kunnen ontwikkelaars van nieuwe diensten die pas aan ons aanbieden, als ze toestemming hebben van onze internetprovider.

De regering vindt dat goed: zij wil in het wetsvoorstel dat naar de kamer is gestuurd providers slechts verplichten om te melden wat ze blokkeren. De Tweede Kamer had nu de kans om de regering hier eens stevig over aan de tand te voelen. Welke partijen kwamen op voor een neutraal internet?

• De PvdA en SP scoren het best. Ze zijn kritisch op de lakse houding van de regering en vragen zich af of de regering niet moet ingrijpen om het internet neutraal te houden. Dat is ook in lijn met hun partijprogramma.
• De VVD stelt daarentegen ernstig teleur. Hoewel de VVD in het partijprogramma nog schreef dat providers diensten als YouTube en Wikipedia niet mogen blokkeren, vindt de VVD het nu prima als telecomproviders verkeer “afknijpen” (in de woorden van de VVD), als ze dat maar duidelijk aangeven.
• Opvallend is dat D66, CDA en GroenLinks een stevig standpunt voor netneutraliteit in hun partijprogramma hebben, maar nu niets van zich laten horen. Dat geldt ook voor de ChristenUnie, de PVV, de SGP en de Partij van de Dieren.

Het overzicht van de partij standpunten over netneutraliteit.

Een vergelijking van de partijen is ook op gebied van internet toegang broodnodig. Uit ons eerdere onderzoek blijkt dat vrije internettoegang in Nederland onder vuur ligt: de content-industrie probeert een internetverbod via de achterdeur in te voeren en internetproviders kunnen je om bizarre redenen van internet afsluiten.

Maar wat blijkt – er is slechts één partij die laat zien dat ze toegang tot het internet belangrijk vindt: de PvdA. De PvdA vind dat toegang tot het internet even belangrijk is als de beschikbaarheid van elektriciteit (zie ook de video van Martijn van Dam van de PvdA hieronder). Dit standpunt is in lijn met het partijprogramma.

En de andere partijen? Die laten dit gewoon gebeuren (zie onder voor een overzicht). De VVD zegt in de vragen en in het regeerakkoord alleen maar dat zij een open internet belangrijk vindt, maar neemt geen verdere stappen. Ook de SP, D66 en GroenLinks laten hier behoorlijke kansen liggen: allemaal hebben ze in hun partijprogramma opgenomen dat burgers niet zomaar afgesloten mogen worden, maar geen van de partijen stelt hierover vragen. Het CDA erkent “het sociaal-maatschappelijke belang van het internet”, maar onderneemt verder geen stappen om dit belang te waarborgen. En bij de ChristenUnie, SGP, Partij van de Dieren en de PVV lijkt het onderwerp internettoegang helemaal niet op de agenda te staan.

Het wordt tijd dat de VVD en andere partijen de daad bij het woord voegen: als je internettoegang belangrijk vindt, dan moet je het ook beschermen. Niet alleen de PvdA, maar ook de andere partijen, moeten bij de behandeling van de Telecomwet erop aandringen dat Nederlanders niet zomaar van internet mogen worden afgesloten.

• Het overzicht van de partij standpunten over internet toegang.
• Deze berichten op internet 16 feb.
• Deze berichten op internet 10 feb.
• Digitale Vrijheidswijzer.
• Kamervragen over de voorgestelde wijziging van de Telecommunicatiewet.
• De voorgestelde wijziging van de Telecommunicatiewet.
• De content-industrie probeert een internetverbod via de achterdeur in te voeren.
• Internetproviders kunnen je om bizarre redenen van internet afsluiten.
• Providers zullen steeds vaker de toegang tot websites en diensten beperken.
• Providers zullen steeds vaker de toegang tot websites en diensten blokkeren.

Het Europees Parlement heeft zich op 14 februari 2011 uitgesproken tegen Europa-brede verplichte internetblokkades. Na hevige tegendruk van partijen zoals Bits of Freedom heeft het parlement besloten dat lidstaten zelf mogen bepalen of ze dit soort internetblokkades invoeren.

De regelgeving waarover het parlement onderhandelde gaat over de bestrijding van seksueel kindermisbruik. De Europese Commissie wilde dat lidstaten maatregelen zouden nemen om websites met afbeeldingen van seksueel kindermisbruik te te blokkeren. Maar dat is gevaarlijke symboolpolitiek, want hierdoor blijven de afbeeldingen gewoon online staan; ze worden immers slechts verborgen in plaats van verwijderd. Bits of Freedom vindt: de afbeeldingen moeten juist worden verwijderd van het internet en de verspreiders moeten worden gestraft.

Die boodschap is aangekomen. De commissie burgerlijke vrijheden van het Europees Parlement heeft nu aan de Europese Commissie duidelijk gemaakt dat ook zij dit een vorm van symboolpolitiek vindt. Zij heeft een tekst aangenomen waarin verplichte EU-brede internetblokkades worden afgewezen. Tegelijkertijd heeft zij lidstaten helaas wel de ruimte gelaten om uit eigen initiatief zwarte lijsten te verplichten, dus er is nog ruimte voor verbetering.

Maar dat komt later: we willen nu iedereen die campagne heeft gevoerd tegen internetblokkades bedanken. Dit is een grote overwinning voor internetvrijheid. De Europese koepelorganisatie voor digitale rechten EDRi en de vereniging van slachtoffers van kindermisbruik MOGiS hebben hard gelobbied om dit voorstel van tafel te krijgen. In Nederland heeft onze vrijwilliger CtrlSpatie zich ingespannen om parlementariërs uit te leggen waarom internetblokkades niet wenselijk zijn. Ook wij hebben campagne gevoerd.

De tekst waarover overeenstemming is bereikt luidt als volgt:

Article 21. Measures addressing websites containing or disseminating child pornography or child abuse material

1. Member States shall take the necessary legislative measures to obtain the removal at source of Internet pages containing or disseminating child pornography or child abuse material. Internet pages containing such material shall be removed, especially when originating from an EU Member State. In addition, the EU shall cooperate with third countries in securing the prompt removal of such content from servers in their territory.

2. When removal at source of Internet pages containing or disseminating child pornography or child abuse material is impossible to achieve, Member States may take the necessary measures in accordance with national legislation to prevent access to such content in their territory. These measures must be set by transparent procedures and provide adequate safeguards, in particular to ensure that the restriction is limited to what is necessary and proportionate, and that users are informed of the reason for the restriction. Content providers and users shall be informed of the possibility to whom to appeal under a judicial redress procedure.

2a. Any measure under paragraphs 1 and 2 shall respect fundamental rights and freedoms of natural persons, as guaranteed by the European Convention of the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, the EU Charter of Fundamental Rights and general principles of Union law. Those measures shall provide for prior authorisation in accordance with national law, and the right to an effective and timely judicial redress.

2b. The European Commission shall submit to the European Parliament an annual report on the activities undertaken by Member States to remove child sexual abuse material from Internet pages.

Recital 13

(13) Child pornography, which constitutes child abuse material, is a specific type of content which cannot be construed as the expression of an opinion. To combat it, it is necessary to ensure as quickly as possible the full removal at source of Internet pages containing or disseminating child pornography or child abuse material and to identify the offenders to start procedures against them, as the investigation and prosecution of such crimes should be a priority. Any webpage originating from an EU Member State and containing sexual abuse material of children should be removed. The EU, in particular through increased cooperation with third countries and international organisations and with the help of bilateral or multilateral agreements, should seek to facilitate the effective removal by third country authorities of websites containing child pornography or child abuse material, which are hosted in their territory, as well as concurrent criminal prosecution of persons who placed such content on or distributed it over the internet. In that regard international cooperation between judicial and police authorities should be strengthened and reporting points put in place. However, should despite such efforts the removal at source of Internet pages containing or disseminating child pornography or child abuse material prove impossible to achieve where the original materials are not located within the EU,either because the State where the servers are hosted is not willing to cooperate or because the procedure for removal of the material in the State concerned proves to be particularly long, Member States may take the necessary measures in accordance with national legislation to prevent access to such content in their territory. There should be strengthened cooperation between public authorities, particularly in the interest of ensuring that information regarding websites containing child pornographyor child abuse material is as complete as possible and of avoiding duplication of work. Any suchmeasure must be in accordance with national legislation, respect the rights of the end users, adhere to legal and judicial procedures and comply with the European Convention on Human Rights and the Charter of Fundamental Rights of the European Union. The Safer Internet Programme has set up a network of hotlines whose goal is to collect information and to ensure coverage and exchange of reports on the major types of illegal content online.

• Dit bericht op internet 15 feb / 11:15 am.
• Afbeeldingen blijven gewoon online staan; ze worden immers slechts verborgen in plaats van verwijderd.
• Europese koepelorganisatie voor digitale rechten EDRi.
• De vereniging van slachtoffers van kindermisbruik MOGiS.
• stophetfilter.nl van vrijwilliger CtrlSpatie.
• Ook Bits of Freedom heeft campagne gevoerd tegen het filter.

In de NRC.next van 21 februari 2011 betogen Atzo Nicolaï en Han ten Broeke van de VVD dat Europa zich moet inzetten voor internetvrijheid in dictaturen. Maar ondertussen wordt internetvrijheid met brede politieke steun, van de SP tot het CDA en van de PvdA tot de VVD, in Nederland in rap tempo afgebroken. De oproep van Nicolaï en Ten Broeke is dan ook hypocriet: internetvrijheid verdient niet alleen in het Midden-Oosten, maar ook in Nederland bescherming.

Deze opinie is in aangepaste vorm gepubliceerd in de NRC.next van 23 februari 2011.

Toen de regering in Egypte het internet uitschakelde keek de wereld vol verontwaardiging toe. Dit was de eerste keer dat een regering zo openlijk de communicatie van haar burgers totaal controleerde. Het toonde opnieuw aan hoe het regime van Mubarak haar burgers onderdrukte. Al snel bleek echter dat juist Westerse bedrijven afluistertechnologieën aan de Egyptische overheid hadden geleverd.

Het voorstel van Nicolaï en Ten Broeke voor een Europese wet voor internetvrijheid is dan ook een stap in de goede richting. Door de export van censuurtechnologie aan banden te leggen wordt de kans op censuur zoals in Egypte beperkt. Internetgebruikers houden toegang tot alle websites op het internet, zodat zij zich via Twitter, Facebook en andere kanalen kunnen organiseren en deelnemen aan het publiek debat. Ook hoeven zij niet bang te zijn dat zij structureel woren afgeluisterd.

Maar hoe prijzenswaardig dit voorstel ook is: het is ook behoorlijk hypocriet. Internetvrijheid wordt in eigen land namelijk stukje bij beetje afgebroken. Ten eerste wordt in Nederland en Europa gewerkt aan het installeren van internetfilters. Het afgelopen jaar hebben uitgebreide onderhandelingen plaatsgevonden tussen de grootste Nederlandse internetproviders en het Ministerie van Justitie om ook in Nederland de blokkade van verboden websites mogelijk te maken. Dit gebeurt mede onder het bewind van de VVD, maar wordt gesteund door een breed politiek spectrum, van de SP tot het CDA en de PvdA. En ook in Europa wordt op dit moment onderhandeld over het verplicht stellen van filters in alle lidstaten. Onze regering heeft zich tot daar niet uitgesproken tegen de implementatie van dit soort zwarte lijsten.

Deze filters zouden in eerste instantie bedoeld om de toegang websites met afbeeldingen van seksueel kindermisbruik te blokkeren. Experts zijn het er echter al lang over eens dat het blokkeren van afbeeldingen van seksueel kindermisbruik gevaarlijke symboolpolitiek met een averechts effect is. Seksueel kindermisbruik wordt daarmee slechts verborgen in plaats van verwijderd. De afbeeldingen blijven gewoon online staan en zijn nog steeds gemakkelijk te vinden. Ondertussen kan het filter makkelijk worden misbruikt voor het blokkeren van de toegang tot andere informatie. Bits of Freedom pleit daarom voor het verwijderen van deze websites en het vervolgen van de criminelen die deze websites beheren, in plaats van deze te verbergen achter een filter.

Niet alleen wordt er in Nederland gewerkt aan zwarte lijsten met websites die moeten worden geblokkeerd: providers zullen ook steeds vaker op eigen initiatief de toegang websites of diensten blokkeren. Soms doen zij dit uit concurrentie-overwegingen: denk aan het blokkeren van YouTube om hun eigen televisiedienst te bevoordelen. Soms doen zij dit omdat zij onder druk worden gezet door derden: denk aan het blokkeren van filesharingverkeer om auteursrechtinbreuk te voorkomen. Ook op dit dossier heeft onze regering onlangs laten weten dat zij hier geen bezwaar tegen heeft: providers zoals KPN zouden de vrijheid moeten hebben om de toegang tot internettelefoniediensten zoals Skype te blokkeren en om websites uit eigen beweging te censureren. De VVD lijkt dit beleid helaas te steunen.

Tot slot heeft staatssecretaris Teeven van de VVD begin dit jaar toegegeven dat het ministerie van Veiligheid en Justitie onderzoek doet naar de inzet van technologieën waarmee het internetverkeer van alle Nederlanders kan worden afgeluisterd. Deze technologieën, zogenoemde Deep Packet Inspection-technologie, zijn precies dezelfde technologieën die in landen als Iran, China en Egypte worden ingezet om het verkeer van internetgebruikers te controleren en te blokkeren. Hiermee kan precies worden bijgehouden welke webpagina’s een internetgebruiker bezoekt en wat internetgebruikers aan elkaar mailen: een permanente internettap voor alle Nederlandse internetgebruikers.

En het zal daar niet bij blijven. Wij verwachten dat deze druk van onze regering om het internet te controleren de komende tijd alleen maar zal toenemen. In de Verenigde Staten is al voorgesteld om de regering de beschikking te geven over een internet kill switch: de bevoegdheid om het internet in een klap uit te zetten. Het is te verwachten dat ook in Nederland deze discussie binnenkort zal worden gevoerd. Ook anonimiteit op internet zal de komende tijd onder vuur komen te liggen – de roep om een “paspoort voor het internet” is een terugkerend thema in discussies over computercriminaliteit.

Alle autoritaire regimes proberen de toegang tot internet te blokkeren, te filteren of anderszins te beperken door het oprichten van cyberwalls. En maatregelen tegen censuurtechnologie moeten non-discriminatoir worden toegepast. Dat zijn niet onze woorden, maar die van Nicolaï en Ten Broeke. Helemaal mee eens. Maar als we ons oprecht zorgen maken over internetvrijheid, zouden we niet alleen de export, maar ook de inzet van censuurtechnologie moeten verbieden. Want niet alleen in China en Egypte, maar ook in Nederland wordt onze internetvrijheid in sneltreinvaart ondermijnd.

• Dit bericht op internet 24 feb / 10:22 am.
• In de NRC.next van 21 februari 2011 betogen Atzo Nicolaï en Han ten Broeke van de VVD dat Europa zich moet inzetten voor internetvrijheid in dictaturen.

Goed journalistiek speurwerk bracht aan het licht dat de politie en het openbaar ministerie regelmatig nieuwssites onder druk zetten om de identiteit prijs te geven van reagerende bezoekers. Zonder gerechtelijk bevel, terwijl de wet dit wél verlangt. Na kamervragen antwoordt de verantwoordelijke minister dat ook opsporingsdiensten zich aan de wet moeten houden. Is ‘reaguren’ nu weer veilig?

Nu.nl, geenstijl.nl, joop.nl, crimesite.nl – al deze Nederlandse nieuwssites krijgen geregeld te maken met bluffende politie, bericht Webwereld. Opsporingsdiensten verlangen dan de ip-adressen – een uniek soort telefoonnummers op internet – van iedereen die op nieuwsberichten reageren. En bij weerstand van de nieuwssites laten de opsporingsdiensten vaak niet meer van zich horen. Deze sleepnet-tactieken van de opsporingsdiensten hebben we al een aantal keren bekritiseerd, met name toen bekend werd dat de Culemborgse Courant weigerde de ip-adressen van haar bezoekers af te geven.

Politie en justitie bluffen en haken af, omdat dit soort vorderingen gebaseerd moeten worden op artikel 126nc en artikel 126nd van het Wetboek van Strafvordering. In deze wetsartikelen staat de bevoegdheden en criteria voor het vorderen van gegevens uit gegevensbestanden nauwkeurig omschreven. De Officier van Justitie mag pas overgaan tot het opvragen van de gegevens na een afweging van de belangen van de opsporing (politie en justitie), degene op wie de gegevens betrekking heeft (de bezoeker) en de derde (de pers). Gemakzuchtig de telefoon oppakken en op de bluf sleepnetten uitgooien naar ip-adressen is dus niet bepaald in lijn met de wet. Om naar te zwijgen van de dreigementen, die er blijkbaar aan te pas komen.

De stevige kritiek op de sleepnetten van opsporingsdiensten neemt toe, ook uit de hoek van de Nederlandse Vereniging van Journalisten. Mensen moeten namelijk het recht hebben om anoniem op nieuws te reageren. VDD-Kamerleden Hennis-Plasschaert en Van der Steur stelden kamervragen. Waar het vorige kabinet nog de opvatting was toegedaan dat reaguren je verdacht maakt, schrijft minister Opstelten dat ook de opsporingsdiensten van de vorderingsbevoegdheid gebruikt moeten maken.

Het is goed dat de opsporingsdiensten zijn teruggefloten en dat de minister wijst op de sterke jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als de persvrijheid en het open publieke debat in het geding is. Die jurisprudentie zal nu meegenomen worden in nieuwe richtlijnen voor opsporingsdiensten, belooft de minister. Want de wet geldt voor iedereen, ook voor de opsporingsdiensten.

Nu reaguren weer veilig lijkt, roepen wij jullie op om je uit te leven in de comments. Bits of Freedom belooft je ip-adres niet af te geven aan bluffende opsporingsdiensten. Buiten verschoningsgerechtigden (journalisten, advocaten, artsen, etc.), staat het niemand vrij zelf zo’n afweging te maken en te beslissen om de gevorderde gegevens te weigeren aan politie en justitie.

• Dit bericht op internet 23 feb / 06:23 pm.
• Politie bluft om IP adressen bezoekers.
• Sleepnet ‘OM’ bij Culemborgse Courant toont gevaren bewaarplicht.
• Artikel 126nc van het Wetboek van Strafvordering.
• Artikel 126nd van het Wetboek van Strafvordering.
• De stevige kritiek op de sleepnetten van opsporingsdiensten.
• VDD-Kamerleden Hennis-Plasschaert en Van der Steur stelden kamervragen.
• Justitie schrijft aan de Kamer: reaguren maakt je verdacht.
• Minister Opstelten schrijft dat ook de opsporingsdiensten van de vorderingsbevoegdheid gebruikt moeten maken.
• De sterke jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Het is een tijdje stil geweest rondom het afluisteren van individuele bellers en internetters door opsporingsdiensten. Maar door ’stealth-sms’jes’ en mogelijk knoeien met opgenomen telefoongesprekken, stond aftappen de afgelopen weken weer volop in de schijnwerpers. Ondertussen lopen alle Nederlanders nog steeds een groot risico afgeluisterd te worden. Onze voortdurende aandacht blijft dus hard nodig.

De Telegraaf berichtte in vette koppen over ’stealth-sms’jes’. Opsporingsdiensten zenden regelmatig zulke onzichtbare sms-berichten naar een mobiele telefoon, zodat het apparaat regelmatig contact zoekt met de centrale. Een zogenaamde IMSI-catcher onderschept zulke berichten, zodat de exacte locatie van de verdachte is uit te peilen.

Weliswaar denken het Landelijke Parket en hoogleraar strafrecht Ybo Buruma dat de wet de inzet van het middel toestaat, maar de onthulling roept wel vragen op. Valt de stealth-sms inderdaad onder de wettelijke aftapbevoegdheid? Het is toch een kwalitatief ander opsporingsmiddel, immers: het afluisteren van inhoud van een telefoonnummer is wezenlijk anders dan het real-time kunnen uitpeilen van de locatie van dat telefoonnummer. De aftapbevoegdheid is ouder dan deze mogelijkheid stealth-sms’jes te sturen, dus wellicht werden de sms’jes uit gemakzucht onder de aftapbevoegdheid geannexeerd. Dat roept meteen een volgende vraag op. Is de strafvorderlijke wetgeving überhaupt bestand tegen voortdurende innovatie in surveillancetechnieken?

De Spits! rapporteerde dat het Openbaar Ministerie telefoontaps zou hebben gemanipuleerd, door opgenomen gesprekken te knippen en plakken. In dit geval stelt hoogleraar Buruma dat ‘vervalsingen onwaarschijnlijk’ zijn, maar op basis van de mogelijk gemanipuleerde gesprekken werd iemand wel tot levenslang veroordeeld.

Het is belangrijk dit incident grondig te onderzoek, juist omdat Nederland wereldwijd op kop loopt als het gaat om het aantal taps. Vorig jaar tapten opsporingsdiensten circa 25.000 telefoonnummers af. Veel meer Nederlanders werden daadwerkelijk afgeluisterd, want de tap raakt iedereen die vanaf en naar een van die telefoonnummers belde. De internettaps zullen, na herhaaldelijk aandringen van Bits of Freedom, pas vanaf 1 januari 2011 geregistreerd worden. Met dit soort curieus hoge aantallen en het achterwege blijven van transparantie, dient de controle op de aftapbevoegdheid extra scherp te zijn.

Want naast de individuele taps, horen we steeds vaker de roep om het gehele internetverkeer structureel af te luisteren met behulp van de technologie deep packet inspection. Waar individuele taps een zwaar maar proportioneel opsporingsmiddel kunnen zijn, is het aftappen van het gehele internet – bijvoorbeeld om het downloaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal tegen te gaan – in iedere vorm een olifant in een porceleinkast: om een handvol criminelen te pakken, de communicatievrijheid en privacy van iedere internetgebruiker te grabbel gooien. Lees er meer over in onze recente oproep aan de politiek, het structureel afluisteren van het gehele internet te voorkomen.

Onze waakzaamheid op dit dossier blijft dus hard nodig. In het najaar van 2011 verwachten we de publicatie van een onderzoeksrapport van de overheid over de effectiviteit van aftappen, dat na een kamerbrief van Bits of Freedom door kamerleden werd afgedwongen bij toenmalig minister van justitie. Wil je nu meer over aftappen weten, vind je hier al onze blogposts.

• Dit bericht op internet 14 feb / 12:11 pm.
• De Telegraaf berichtte in vette koppen over ’stealth-sms’jes’.
• Opsporingsdiensten zenden regelmatig onzichtbare sms-berichten naar een mobiele telefoon.
• Het Landelijke Parket.
• Hoogleraar strafrecht, Ybo Buruma.
• De Spits! rapporteerde dat het Openbaar Ministerie telefoontaps zou hebben gemanipuleerd.
• Hoogleraar Buruma stelt dat ‘vervalsingen onwaarschijnlijk’ zijn.
• Vorig jaar tapten opsporingsdiensten circa 25.000 telefoonnummers af.
• De internettaps zullen pas vanaf 1 januari 2011 geregistreerd worden.
• Lees meer over onze recente oproep aan de politiek om het structureel afluisteren van het gehele internet te voorkomen.
• We wachtten op een onderzoeksrapport van de overheid over de effectiviteit van aftappen.
• De kamerbrief van Bits of Freedom.
• Alle blogposts over tappen.

• Continued: wanneer vertelt Nederlandse overheid wat zij over ons opslaat?
• Een advies aan ons democratisch geweten.
• Brief naar de Eerste Kamer.
• Succes! Meldplicht datalekken in maart 2011 .
• Privacy op de planken – twee theatertips.
• Urban Myth.