Inhoud
Burgerrechten
Burgerrechten zijn er om individuele vrijheden te garanderen en burgers te beschermen tegen de willekeur van invloed en bemoeienis door overheden of bedrijven. Twee voorbeelden hiervan zijn het recht op privacy en het recht op vrijheid van meningsuiting. Deze burgerrechten staan onder druk door de toenemende surveillance van overheden en bedrijven. Er is tevens een verschuiving gaande van nationale macht naar Europese macht. Internationale verdragen en overeenkomsten zijn vaak in strijd met individuele burgerrechten. Het is daarom steeds belangrijker om goed te regelen dat onze burgerrechten niet in het geding raken. Nederland moet in internationaal verband de hoogst mogelijke standaard van burgerrechten bepleiten en verdedigen. We kunnen niet toestaan dat burgerrechten in het binnen- of buitenland geschonden worden.
Burgerrechten vormen de grondvesten van onze partij.
Concessies doen aan burgerrechten betekent concessies doen aan de fundamenten van de democratie. Als Piratenpartij toetsen wij al ons handelen altijd aan die elementaire rechten van burgers.
Dit zijn onder andere:
- Het recht op privacy
- Het recht onschuldig te zijn tot het tegendeel is bewezen
- Het recht gehoord te worden, het recht op verweer
- Het recht op vrije verplaatsing
- Het recht op vrije toegang tot internet
- Het recht op vrije communicatie
- Het recht op vrijheid van meningsvorming en meningsuiting
- Het recht op onderwijs tot op het hoogste onderwijsniveau
- Het recht op gelijkwaardige behandeling, het gelijkheidsbeginsel
- Het recht op persoonlijke integriteit en zelfbeschikking
- Het recht om je eigen identiteit vorm te geven, zoals LGBT+, zonder inmenging van anderen
Alle wetten, verdragen, overeenkomst of besluiten moeten aan deze burgerrechten worden getoetst.
Gebruik vertrouwelijke gegevens
Overheden en bedrijven willen steeds meer van ons weten. We kunnen steeds minder echt voor onszelf houden. Overheden beweren met meer informatie onze veiligheid te kunnen vergroten. Door de aanpassingen in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de Wet bestrijding computercriminaliteit III krijgen opsporingsdiensten vergaande bevoegdheden om grootscheeps communicatie te onderscheppen. De noodzaak voor deze extra bevoegdheden, voor deze hele sleepnetmethode, is nooit aangetoond.
Bedrijven willen ook steeds meer te weten komen. Men kan eigen producten en diensten dan beter, meer gericht en agressiever verkopen. De informatie die men verzameld kan weer worden doorverkocht aan derden, zonder onze inspraak, zonder dat wij er iets van weten.
Er wordt regelmatig om onze privégegevens gevraagd. Bijvoorbeeld bij een inschrijving, of een bestelling. Als onze gegevens gebruikt worden zonder onze toestemming of zonder ons medeweten verliezen we een stuk privacy en daarmee ook een stuk van onze vrijheid.
Ogenschijnlijk onschuldige informatie kan voor allerlei ongewenste doeleinden worden gebruikt. Een organisatie moet niet kunnen “handelen” in onze gegevens. Het kan resulteren in veel hinderlijke reclame - per post, telefoon, email en social media. Dergelijke gegevens vallen helaas ook steeds vaker in verkeerde handen en dan kunnen de gevolgen veel ernstiger zijn.
Informatie die nodig is voor het leveren van een dienst of product moet kunnen worden opgeslagen. De informatie mag echter niet voor andere doeleinden dan het leveren van de betreffende dienst of product worden gebruikt. Wanneer de dienst volledig geleverd en betaald is, verdwijnt de noodzaak om persoonlijke gegevens te bewaren. Het zonder expliciete toestemming langere tijd bewaren van persoonsgegevens moet verboden worden. De organisatie die de informatie vergaard zou daar ook zelf verantwoordelijk voor moeten zijn. Het opslaan van persoonsgegevens moet zeer zorgvuldig en veilig gebeuren.
We stellen de volgende maatregelen voor:
- Een verbod op de ongevraagde verkoop van persoonlijke informatie.
- De bewustwording over het omgaan met persoonlijke gegevens moet worden vergroot.
- De capaciteit en slagvaardigheid van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wordt vergroot met o.a. strengere tuchtmaatregelen.
- Anoniem reizen wordt weer mogelijk gemaakt.
- Het 'terughackvoorstel' voor politie gaat van tafel.
- Preventief fouilleren wordt gestopt.
- Cameratoezicht zal worden beperkt.
- Een verbod op software voor automatische herkenning van personen in de openbare ruimte.
- Privacy by design1) wordt een wettelijk verplicht uitgangspunt.
- Korting bij een dienst/product in ruil voor gegevens wordt verboden.
- Sociale netwerken moeten de mogelijkheid bieden aan alle gebruikers om (meta)informatie te verwijderen, ook in back-ups.
- Tagging van foto's of andere privé informatie door derden mag op netwerksites alleen met expliciete toestemming van de persoon in kwestie.
Koppeling en gebruik persoonsgegevens
De laatste jaren is analyse- en datamining technologie enorm gegroeid. Databases worden groter en databases worden gekoppeld. Het analyseren en doorzoeken van al die big data is steeds makkelijker en sneller te doen. Het is veelal onduidelijk wie het analyseren en doorzoeken doet. Wat er geanalyseerd en doorzocht wordt is vaak onbekend. Voor burgers is informatie weliswaar makkelijker te vinden maar helaas ook veel moeilijker te verwijderen. Daarom is het belangrijk dat we privacy beschermende maatregelen uitbreiden en dat we de naleving daarvan strikt controleren en waarborgen.
De opsporings-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten hebben de beschikking over vele databases met persoonsgegevens. Een voorbeeld van een dergelijke database is CIOT (Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie) waar automatisch gegevens van gebruikers van alle providers worden opgeslagen. Keer op keer weer blijkt dat er geen adequate beveiliging is tegen ongeoorloofde zoekopdrachten. Enige controle op naleving van wetgeving omtrent dit alles is minimaal. Wij willen de hoeveelheid zoekopdrachten uit dergelijke databases sterk aan banden leggen.
Een ander voorbeeld is Systeem Risico Indicatie uit de wet SUWI, een systeem om gegevens uit te wisselen. Burgers worden compleet en automatisch doorgelicht door databases aan elkaar te koppelen en een risicoprofiel te maken. SyRI maakt van iedere burger een verdachte om een relatief kleine hoeveelheid fraude op te sporen. SyRI en soortgelijke systemen moeten worden stopgezet.
Informatie uit bovenstaande databases, inclusief afgetapte telefoongesprekken en meta- en locatiedata, mag enkel gebruikt worden ter ondersteuning van recherchewerk. Zoekopdrachten zijn alleen toegestaan bij een gerede individuele verdenking van een strafbaar feit, na toetsing door een gespecialiseerde onafhankelijke Officier van Justitie. Er mogen geen sleepnetmethodes worden gebruikt om informatie te verzamelen.
Er moet een betere controle komen op (ongeoorloofde) zoekopdrachten. Als burgers hebben we het recht te weten waar, wanneer, door wie en welke gegevens over ons opgevraagd worden tijdens een onderzoek. Zodra gegevens over ons zijn opgevraagd moeten wij hier verplicht actief over geïnformeerd worden.
Slimme meters
Energiemeters meten gebruik per seconde maar geven deze geaggregeerde data zelfstandig per maand of kwartaal door aan de energiemaatschappij. Energiemaatschappijen en distributiebedrijven mogen niet op eigen initiatief zelf kastjes kunnen aansturen. Publicatie van de broncode van software in meetkastjes moet verplicht worden. Het moet altijd mogelijk zijn om een slimme meter te weigeren.
Verbod op etnisch profileren
De Piratenpartij komt op voor álle burgerrechten. Een van de ergste burgerrechtenschendingen is etnisch profileren. Dit gebeurt op grote schaal door de politie. Of het nu goedbedoeld is of voortkomt uit institutioneel racisme: etnisch profileren werkt niet, daar zijn alle wetenschappers het over eens. Een verbod op etnisch profileren is een stap in de goede richting. Voor de tienduizenden Nederlanders die zich op straat niet meer beschermd voelen door de politie, is het een versteviging van hun burgerrechten. Dit verbod voorkomt dat mensen zich moeten verdedigen voor hun huidskleur, of hun onschuld moeten bewijzen tegenover een steeds machtiger wordende politie. De bewijslast blijft zo iets meer liggen waar die hoort.
Overheid: open, inzichtelijk en efficiënt
Een open en transparante overheid is een basisvoorwaarde voor een goede democratie. Alleen wanneer burgers het functioneren van haar overheid ter discussie kunnen stellen en ze de overheid kunnen controleren is een goede volksvertegenwoordiging mogelijk. Partijbelangen staan broodnodige maatschappelijke beslissingen in de weg en lobbyisme maakt steeds meer de dienst uit. Om het vertrouwen in de politiek te herstellen is het belangrijk dat de overheid zich openstelt naar haar burgers. Het is belangrijk dat wat de overheid doet door burgers en journalisten kan worden opgevraagd en bekeken. Ook moet de communicatie tussen de overheid en lobbyisten transparanter worden. Alleen zo kunnen burgers geïnformeerde beslissingen nemen.
Meer vertrouwen en minder bureaucratie
Nederland kent heel veel regels. Door al die regels zijn mensen in alle beroepsgroepen veel tijd kwijt aan administratie. Die tijd kunnen ze dan niet besteden aan werk. Bureaucratie is er vaak op gericht om werknemers te controleren en verantwoordelijkheden af te tikken. De overheid lijkt de burger steeds meer te zien als een mogelijke verdachte. Op die manier komt de overheid steeds meer tegenover de burger te staan. Wij willen dat de overheid weer naast de burger komt staan. De Piratenpartij wil dat de overheid meer vertrouwt op het vakmanschap van burgers en professionals en haar controledrang tempert. Op deze manier kunnen we bureaucratie en privacy schendende controles opheffen en de overheid efficiënter maken.
Wij stellen de volgende maatregelen voor:
- In principe zijn overheidsdocumenten openbaar, de WOO wordt vormgegeven rondom uitzonderingen.
- Het invoeren van een feedbacksysteem waarbij uitvoerende instanties en burgers feedback geven op net ingevoerde wetten.
- Het gebruiken van open standaarden door de overheid.
- Het versterken van de positie van klokkenluiders.
Dit recht op inzage is geregeld in de slecht functionerende Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Verzoeken verlopen uiterst traag en geheimhouding door de overheid wordt te veel beschermd. Om dit te veranderen, heeft de Tweede Kamer de 'Wet Open Overheid' (WOO) aangenomen (Kamerstuk 33.328). WOO is een verbetering op de WOB, maar is nog verre van perfect. De anti-misbruik-bepalingen dreigen te leiden tot willekeur, en sancties op het niet (tijdig) naleven van verzoeken ontbreken.
Alle ambtenaren (ongeacht positie) dienen verantwoording af te leggen. Niet alleen aan de overheid, maar ook aan burgers. Door ambtenaren zo duidelijk mogelijk identificeerbaar te maken, worden ze gemakkelijker aanspreekbaar op hun handelen en gedragingen. Als een ambtenaar zijn persoonlijke beleidsvisie bij een advies gebruikt, mag deze niet gecensureerd worden bij WOB- of WOO-verzoeken.
Met de huidige mogelijkheden van het internet is het niet meer dan logisch te verwachten, dat iedereen naar wens informatie direct moet kunnen inzien. We moeten daarom – naast de indexverplichting – ook openbaarheid van documentatie tot een standaard te maken.
De WOB of WOO zal dan worden vormgegeven rondom de uitzonderingen, en enkel en alleen gaan over informatie die om specifieke redenen niet standaard vrijgegeven hoeft te worden.
Een betrouwbare overheid begint met een controleerbaar en representatief parlement dat proactief en adequaat die overheid controleert. De Piratenpartij ziet dat de controlefunctie van de Eerste en Tweede Kamer door fractiediscipline en vergaderlast onder druk staat. Daarnaast wordt de controlefunctie van de burger systematisch tegengewerkt door WOB-verzoeken te frustreren.
Klokkenluiders kunnen de samenleving veel opleveren, terwijl ze zelf vaak financiële en andere risico's lopen. Om te voorkomen dat klokkenluiders slachtoffer worden van hun goede daad, wil de Piratenpartij een vergoeding aanbieden die gerelateerd is aan de genomen risico's en de opbrengsten voor de samenleving. Rechtsbijstand voor klokkenluiders dient te worden vergoed. Klokkenluiders worden niet uitgeleverd aan andere landen.
WOB/WOO
Het recht op inzage in overheidsdocumenten is geregeld in de slecht functionerende Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB).
Deze verzoeken dienen tijdig en volledig afgehandeld te worden. Het uitgangspunt moet zijn om zoveel mogelijk informatie vrij te geven. Er moet een cultuuromslag plaatsvinden waarbij openheid de standaard wordt. Het onnodig zwartlakken van teksten dient te worden bestraft. Er moet voorkomen worden dat politieke keuzes op een lager niveau worden afgestraft. Door duidelijke richtlijnen over de structuur van documentatie op te stellen moet altijd achterhaald kunnen worden waar enige politieke beslissingen ontstonden.
Open standaarden
De overheid moet de ontwikkeling van open source en open standaarden in de publieke en private sector faciliteren, opdat op termijn veel tijd en geld bespaard kan worden. Dit gebeurt bijvoorbeeld al bij stopcontacten en bij micro-USB aansluitingen voor een mobiele telefoon.
Er zijn veel meer voorbeelden waar een grotere marktefficiëntie gerealiseerd kan worden wanneer onderdelen open source2) en met open standaarden worden ontwikkeld. Ook materialen die de overheid gebruikt kunnen open source worden ontwikkeld, zoals verkeersborden of lantaarnpalen.
Vertrouwen in burgers
Nederland kent heel veel regels. Door al die regels zijn mensen in alle beroepsgroepen veel tijd kwijt aan administratie. Die tijd kunnen ze dan niet besteden aan werk. Bureaucratie is er vaak op gericht om werknemers te controleren en verantwoordelijkheden af te tikken. De overheid moet haar controledrang temperen. De overheid moet vertrouwen hebben dat mensen goed zijn opgeleid en kundig genoeg zijn om hun beroep op de juiste wijze uit te oefenen. De overheid lijkt de burger steeds meer te zien als een mogelijke verdachte. Op die manier komt de overheid steeds meer tegenover de burger te staan. Wij willen dat de overheid weer naast de burger komt staan.
Klokkenluiders
Klokkenluiders onthullen zaken die 'geheim' gehouden worden. Als overheden of bedrijven wangedrag proberen te verhullen, speelt een klokkenluider een belangrijke maatschappelijke rol. Hun positie moet dan ook goed worden beschermd. Het melden van misstanden moet mogelijk zijn buiten de eigen organisatie. Een klokkenluider moet tevens vrijwaring krijgen van vervolging. Er moet ook een goede ontslagbescherming komen voor klokkenluiders.
Democratie en invloed burger
Democratie is de heerschappij van iedereen, voor iedereen. Een echte democratie draait niet alleen om de stem van de meerderheid of de beste lobbyisten. Democratie moet een systeem zijn waarin iedereen gehoord wordt en zich ook gehoord voelt. Door meer partijen te betrekken bij het besluitvormingsproces, kunnen voorstellen worden gemaakt met meer beschikbare kennis en expertise.
Een voorstel heeft op die manier ook direct een breder draagvlak onder de bevolking.
Het huidige wetgevingsproces wordt gedomineerd door de bestuurders (regering, Gedeputeerde Staten, Colleges van B&W) ten koste van de volksvertegenwoordigers. Voor belangenbehartigers en lobbyisten is het daarom effectiever om direct de bestuurders aan te spreken, dan mee te doen aan het politieke proces. Wij willen er alles aan doen om daar een einde aan te maken. De overheid moet geen gewenst beleid aan de samenleving verkopen; het beleid moet de samenleving volgen. Er is een aanpassing van de machtsverhoudingen nodig ten gunste van de volksvertegenwoordiging en de burgers, zodat het politieke debat – en daaropvolgend beleid – meer open en transparant wordt.
Lobbyisten worden uitgenodigd voor direct overleg met bestuurders. Hun informatie, 'kennis' en wensen worden zwaar meegewogen in enige wets- en beleidsvoorstellen. Hiermee hebben ze een voorsprong op gewone burgers, die pas inspraak krijgen als er een kant-en-klaar voorstel wordt gepresenteerd. De Piratenpartij streeft naar meer burgerparticipatie, en wil deze ongelijkheid ongedaan maken. Dit kan door alle overleg en communicatie met lobbyisten transparanter te maken. Dingen als agenda’s en notulen moeten gewoon inzichtelijk zijn online. Dit komt de transparantie ten goede en biedt mogelijkheden voor meer toezicht en controle. Online en offline platformen kunnen burgers in een vroeg stadium betrekken bij beleidsvorming. Als beslissingen meer lokaal en samen met de bevolking genomen worden, brengen we de democratie dichter bij burgers.
Wij stellen de volgende maatregelen voor:
- E-democracy gebruiken om burgers een stem te geven aan het begin van beleidsvorming.
- E-democracy inzetten als extra middel voor burgers om onderwerpen op de politieke agenda te zetten.
- Het huidige raadgevend referendum veranderen in een bindend correctief referendum.
- Besluitvorming zo lokaal mogelijk laten plaatsvinden.
- Het aantal stemmen dat nodig is om een Kamerzetel te bemachtigen terug te brengen naar het niveau van 1956.
- Een constitutioneel hof in te voeren.
- Benoemingen in het openbaar bestuur in een openbaar, transparant sollicitatieproces laten plaatsvinden.
Geef kleine partijen een eerlijke kans
Kiesdrempels zijn ondemocratisch en bevoordelen grote partijen. Om kleine partijen en minderheden evenveel kans op vertegenwoordiging te geven:
- Wordt bij de Tweede Kamerverkiezingen de kiesdrempel volledig afgeschaft, zodat vanaf een halve kiesdeler kans gemaakt wordt op een restzetel.
- Wordt bij een lijstverbinding het aantal stemmen van de lijstverbinding meegenomen bij het verdelen van de zetels, ongeacht of de losse partijen op eigen kracht de kiesdrempel gehaald zouden hebben.
E-democracy
Mensen weten zelf het beste wat zij willen. Daarom is het belangrijk dat burgers in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken worden bij beleid. Internet biedt hier fantastische mogelijkheden. Burgers van alle leeftijden kunnen vanaf iedere locatie en op ieder moment hun wensen en zorgen kenbaar maken.
Mensen met expertise op een bepaald gebied kunnen gemakkelijk samenkomen om een kwalitatief goed voorstel of beleidsplan vorm te geven. Tegelijkertijd is het mogelijk om in een kort tijdsbestek te peilen wat het draagvlak van zo'n voorstel of beleidsplan is.
Op initiatief van de Piratenpartij wordt op lokaal niveau al gebruik gemaakt van verschillende E-democracyplatformen. In dit systeem kan iedereen op eenvoudige wijze meedoen aan besluitvorming via directe democratie (zelf) of door het vrijwillig overdragen van je stem.
In dit systeem kan iedereen op eenvoudige wijze meedoen aan besluitvorming via directe democratie (zelf) of door het vrijwillig overdragen van je stem.
Offline burgertoppen
Daarnaast wil de Piratenpartij burgertoppen organiseren, waarbij willekeurige burgers worden uitgenodigd om bij elkaar te komen en in een interactieve workshop oplossingen te bedenken voor problemen in de samenleving.
Breng de democratie naar burgers.
Niet eens per vier jaar, maar iedere dag.
Referendum
Het huidige raadgevend referendum is een negatief instrument. Het biedt alleen de mogelijkheid om aangenomen wetten af te schieten. De Tweede Kamer mag de uitslag echter naast zich neerleggen. De opkomstdrempel suggereert dat het referendum bindend is, maar in feite worden we blij gemaakt met een dode mus.
Dit ondermijnt het vertrouwen in de democratie.
Een bindend correctief referendum is een noodrem. Burgers hebben nog steeds geen invloed op de inhoud van beleid. Bestuurders gaan vaak weer terug naar de tekentafel, zonder te weten waarom burgers precies ‘nee’ gezegd hebben. Er is een beeldvormend proces vooraf nodig om meer inzicht te krijgen en om zo te voorkomen dat die noodrem (vaak) gebruikt wordt.
Lokale besluitvorming
Wetgeving dient zo dicht mogelijk bij de burger te worden gemaakt. Burgers hebben dan meer invloed op die wetgeving en kan directe democratie, vanwege de kleinschaligheid, gemakkelijker geïmplementeerd worden. De Piratenpartij wil dat alleen wetten die niet op een bepaald bestuurlijk niveau (dorp, gemeente, provincie, staat) kunnen worden opgelost, naar het eerstvolgende hogere niveau worden doorgeschoven. Dit heet het subsidiariteitsbeginsel.
Uitbreiding Tweede Kamer
Sinds 1956 bestaat de Tweede Kamer uit 150 zetels. Het aantal stemgerechtigden is sinds die tijd meer dan verdubbeld. Dit betekent dat de kiesdrempel (het aantal stemmen dat nodig is voor een zetel) in feite ook is verdubbeld. De vele overheidsdiensten zijn in de afgelopen halve eeuw bovendien een stuk complexer geworden. Hierdoor staat de controlefunctie van de Tweede Kamer onder druk.
Het aantal stemmen dat nodig is voor een Tweede Kamerzetel moet terug naar het niveau van voor 1956. Het aantal zetels moet daarvoor worden verdubbeld naar 300. Dit bevordert specialisatie van Kamerleden en het verlicht de vergaderdruk van individuele leden. Bovendien worden minderheden op deze manier beter gerepresenteerd. Dit alles zal de controlefunctie van de Tweede Kamer enorm ten goede komen. Tijdens de verbouwing van het Binnenhof kan hier rekening mee worden gehouden.
Constitutioneel hof
Wanneer wetten aan de grondwet getoetst worden, kunnen veel schendingen van burgerrechten worden voorkomen. Op dit moment is het grondwettelijk verboden om nieuwe wetgeving aan de grondwet te toetsen. Nederland is een van de weinige westerse landen zonder constitutioneel hof. Dit verbod moet worden geschrapt. En er moet een constitutioneel hof worden ingericht. Dit constitutioneel hof wordt een aanvulling op de Eerste Kamer, die gewoon in huidige vorm blijft bestaan.
Kiesgerechtigde leeftijd 16 jaar
Veel politieke beslissingen hebben grote gevolgen voor de toekomst. Onze beslissingen zullen significante gevolgen hebben voor het leven van jongeren. Daarom moeten jongeren het recht hebben om deel te nemen aan het democratische proces. Jongeren moeten actief gestimuleerd worden, onder andere door ze de gelegenheid te bieden om deel te nemen aan E-democracysystemen en offline burgertoppen. Jongeren moeten de mogelijkheid krijgen om te stemmen op partijen die de belangen van deze jongeren vertegenwoordigen. De minimumleeftijd om te stemmen wordt daarom verlaagd naar 16 jaar.
Benoemingen openbaar bestuur
Vrijwel alleen de leden van de gevestigde partijen worden benoemd in het openbaar bestuur. Dit komt doordat de normaal geldende bepalingen tegen discriminatie en voorkeur niet van toepassing zijn op bij het toekennen van functies in het openbaar bestuur. Wij willen deze uitzondering schrappen. We willen dat functies in het openbaar bestuur, adviesraden en de ambtenarij worden toegekend op basis van verdienste, in een eerlijk en transparant selectie- of sollicitatieproces.
Representatieve democratie
De Piratenpartij wil dat burgers de mogelijkheid hebben om directer en met meer invloed deel te nemen aan het politieke debat- en besluitvormingsproces. Zowel individueel als collectief. Daarom eisen wij dat barrières die participatie van nieuwe politieke partijen aan verkiezingen bemoeilijken of onmogelijk maken worden verwijderd(zoals een hoog aantal handtekeningen of een hoge borg). Burgers en belangengroepen moeten de mogelijkheid hebben tot vereniging en inspraak, ongeacht hun omvang of status.
Vrijheid van informatie
De vrije toegang tot informatie zoals kennis, technologie en cultuur moet gezien worden als een fundamenteel burgerrecht, en moet verankerd worden in onze rechtstaat. De huidige wetgeving omtrent intellectueel eigendom, auteursrecht en patentrecht vormt echter vaak een belemmering voor deze toegang.
Wij willen deze wetgeving daarom radicaal hervormen.
De economie is steeds meer gebaseerd op informatie. Dat is goed nieuws, want we kunnen informatie vrijwel gratis vermenigvuldigen en delen. Het internet biedt mensen geweldige mogelijkheden om overal ter wereld te beschikken over nieuws, kennis, technologie, entertainment en cultuur.
Om ervoor te zorgen dat mensen deze mogelijkheden tot zelfontplooiing optimaal kunnen benutten, is het van belang dat de bestaande informatiemonopolies worden afgebroken. Dit kan onder andere gedaan worden door het auteursrecht sterk te beperken en door het patentensysteem af te schaffen.
Auteursrecht
Auteursrecht is bedoeld om de creatieve output aan te moedigen door de scheppende kunstenaars een beperkt monopolie op het gebruik en de verspreiding van hun werk te geven. Zodra deze rechten vervallen, gaan de werken naar het publieke domein om gebruikt te kunnen worden door anderen, en er verder op gebouwd kan worden. Auteursrecht wordt toegekend aan de makers in ruil voor het uiteindelijke voordeel dat de maatschappij ontvangt door het beschikbaar hebben van deze werken, gemaakt voor en vrijgegeven aan het publieke domein.
Het auteursrecht schiet nu zijn doel voorbij en dient nu vooral de 'copyright-industrie', ten koste van de auteur. Het is niet uit te leggen dat het auteursrecht tot 70 jaar na de dood van de auteur nog relevant is voor de bescherming van het inkomen van de auteur. De termijn van 70 jaar is onhoudbaar in een tijdperk waarin informatie steeds sneller veroudert.
Cultuur wordt nooit in een vacuüm geproduceerd. Artiesten worden geïnspireerd door schrijvers, kunstenaars en musici die hen voorgingen. De huidige termijn van het auteursrecht belemmert deze normale culturele ontwikkeling.
Het auteursrecht valt in de huidige vorm bovendien alleen te handhaven door al het internetverkeer te controleren en censureren.
De Piratenpartij wil het auteursrecht sterk beperken, opdat het juist in dienst komt te staan van de auteur.
Dat betekent concreet:
- Het gratis verspreiden van informatie voor niet-commercieel en educatief gebruik is toegestaan.
- Een forse verkorting van het commercieel auteursrecht tot een periode van maximaal vijf jaar. Elke type werk (film, roman, etc.) krijgt een naar het type werk aangepaste termijn. Deze termijn wordt zodanig bepaald – en aangepast – dat het werk zo snel mogelijk ook commercieel vrij beschikbaar komt en de sector zo snel mogelijk omschakelt naar nieuwe verdienmodellen.
- Privékopieën zijn geen bedreiging voor de uitgever en zijn daarom toegestaan.
- Ander gebruik als fair use, zoals remixen, is toegestaan.
- Panoramavrijheid blijft behouden
Publieke media
Media en journalistiek zijn essentieel voor een goed werkende samenleving en democratie. De media moeten voor burgers altijd vrij en publiekelijk toegankelijk zijn. Dit geldt in het bijzonder voor media die (mede) door publiek geld gefinancierd zijn. Deze media moeten via internet in ieder geval altijd live en in archiefvorm beschikbaar zijn. Deze media moeten ‘uitzenden’ (content produceren) onder een vrije licentie, zodat hergebruik altijd toegestaan is.
Persvrijheid
Journalisten hebben een belangrijke maatschappelijke taak. Journalisten leggen problemen in de samenleving bloot en vervullen een controlerende functie op de overheid, het bedrijfsleven, onze hele samenleving. Persvrijheid moet daarom altijd, onder alle omstandigheden gegarandeerd worden.
Toegankelijkheid websites
Internetsites van publiek gefinancierde instellingen moeten altijd toegankelijk zijn voor mensen met een handicap. Volgens het Besluit Kwaliteit Rijksoverheidswebsites moeten alle overheidswebsites sinds 2010 voldoen aan webrichtlijnen om dit te bewerkstelligen. Veel sites voldoen echter niet of onvoldoende aan deze richtlijnen. Internetsites van publieke instellingen moeten altijd deze webrichtlijnen volgen, en krijgen tot 2018 om hieraan te voldoen. Aanpassingen aan deze sites mogen vanaf 2018 alleen gedaan worden mits conform aan dezelfde webrichtlijnen.
Patentenhervorming
Patenten dienden ooit als bescherming voor innovatie. Het huidige patentsysteem maakt het echter steeds moeilijker om te innoveren. Door de kostbare en ingewikkelde procedures zijn patenten vrijwel alleen interessant voor grote bedrijven.
Als een kleine speler met een innovatie komt wordt deze regelmatig door een groot bedrijf opgekocht om deze juist niet te gebruiken en zo de eigen organisatie en marktpositie te beschermen. De geschiedenis leert ons bovendien dat er juist meer innovatie plaats vindt wanneer er geen of weinig patenten in omloop zijn.
Patenten moeten op korte termijn sterk beperkt worden en op lange termijn volledig afgeschaft. Te beginnen met medische- en biologische patenten zoals DNA, zaden, geuren, kleuren, chemische stoffen, soorten, levende wezens en delen daarvan (zoals cellen of organen), inclusief modificaties daarvan.
Het kwekersrecht is een model dat voldoende bescherming biedt aan ontwikkelaars van biologische producten zonder innovatie te belemmeren. Nederland dient het kwekersrecht internationaal te bevorderen en boven het patentrecht te plaatsen.
Voor het toekennen van patenten moeten hogere en zwaardere normen gelden. Patenten mogen bijvoorbeeld nooit worden verleend voor “uitvindingen” die niet uniek of niet substantieel zijn. Er mogen ook nooit patenten worden afgegeven voor computerprogramma's of businessmodellen.
Farmaceutische patenten
Een alternatief waarbij farmaceuten geld kunnen verdienen zonder patenten is het Health Impact Fund3) . Dit fonds keert een premie uit aan farmaceuten die een nieuw geneesmiddel ontwikkeld hebben wat de QoL (Quality of Life) het meeste verbetert. Het geneesmiddel moet dan wel tegen kostprijs plus normale winstmarge verkocht worden. Na 10 jaar is iedereen dan vrij om een eigen generieke versie te produceren. Met behulp van dit systeem kan geleidelijk de overstap worden gemaakt naar het uiteindelijk afschaffen van farmapatenten.
Eigendomsrechten
Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigendommen, en mag ze verantwoord gebruiken. Verantwoord gebruik omvat niet alleen het gebruik dat bij het ontwerp gepland was. Je mag je eigendommen gebruiken naar eigen goeddunken, voor eigen doeleinden. Wij strijden tegen de trend dat bedrijven dit gebruiksrecht proberen in te perken met een claim op 'intellectueel eigendom'.
Merkenrecht
Een handelsmerk is voor een producent soms wenselijk. Dit geeft hem mogelijkheden om zich duidelijk herkenbaar te maken voor de consument. Dat is nodig om consumentenbinding en bescherming mogelijk te maken. Merken van derden mogen gebruikt worden zo lang niet de indruk gewekt wordt dat er een product van dat merk verkocht wordt ('blurren' van merken op TV, of in andere kunstuitingen is dus niet nodig).
Informatie-monopolies
Nieuwe informatie-monopolies in publieke sectoren moeten worden voorkomen en bestaande monopolies moeten worden beperkt. De oprichting van commons (gemeenschapsgoederen zoals vrije software, cultuur, octrooi-pools en educatief materiaal) moet worden bevorderd en wettelijk worden beschermd.
Auteursrechtenorganisaties moeten zorgen voor uitgebreide transparantie, eerlijke participatieve rechten voor hun leden en solide contractvoorwaarden voor artiesten.
Het recht om te sleutelen
De vanzelfsprekendheid, dat we met onze eigen spullen mogen doen wat we willen, loopt gevaar. Er zijn steeds meer fabrikanten die proberen om het gebruik van hun producten te sturen, door mogelijkheden tot het zelf sleutelen of repareren in te perken. Wij staan voor een maatschappij waar kennis benut kan worden zonder een contract met een fabrikant.
We zijn daarom tegen:
Internet kent geen grenzen
Het internet als medium zou geen grenzen moeten kennen. Er worden nu echter wel kunstmatige grenzen gemaakt die de toegang tot kunst, muziek en vrije nieuwsgaring belemmeren. Dit wordt 'geoblocking' genoemd. Zo kun je denken aan filmpjes op YouTube die je niet kunt zien in Nederland, of materiaal van de publieke omroep dat je niet kunt bekijken op je vakantie-adres. Geoblocking moet dan ook zo snel mogelijk worden afgeschaft.