Wie de Piratenpartij ziet als een partij die zich slechts bezighoudt met downloaden moet zeker doorlezen. Het downloaddebat gaat slechts over één aspect van de vrije informatiesamenleving die de Piratenpartij voorstaat. Het gaat ons om de unieke kans die het internet biedt om informatie en cultuur te delen, om de informatiebalans tussen regering en volksvertegenwoordigers te herstellen en de barrière tussen het volk en haar vertegenwoordigers te slechten.

Wij zijn de eerste en vooralsnog enige partij die de kracht van het internet gebruikt om het democratisch bestel weer te laten functioneren zoals Thorbecke het in 1848 bedoelde. Een mondig en geïnformeerd parlement zal weer in staat worden gesteld tegenwicht te bieden aan de regering.

Volksvertegenwoordigers lijken, ondanks de opkomst van social media, steeds verder van de burgers die ze zouden moeten vertegenwoordigen af te staan. Dichtgetimmerde coalitie-accoorden hebben het parlement gedegradeerd tot een applausmachine voor de regering. De ministers zijn op hun beurt weer afhankelijk van een select clubje topambtenaren en lobbygroepen, die als constante factor in Den Haag een grote kennisvoorsprong hebben op de steeds wisselende bestuurders.

Waar ministers zich afhankelijk maken van duurbetaalde lobbyisten en kamerleden de kennis en het netwerk missen om de voorstellen goed te beoordelen worden dure fouten gemaakt. Vijf tot zeven miljard wordt jaarlijks verspild aan dure ICT-mislukkingen waar geen enkele maatschappelijke waarde mee gecreëerd wordt. Jarenlang is de burger voorgehouden dat de afstand tussen het parlement en het volk de beste manier is om de waan van de dag en eigenbelang buiten het nationale beslissingsproces te houden. Inmiddels is duidelijk geworden dat juist door deze houding datzelfde populisme en private belangen de doorslaggevende factoren in de politieke besluitvorming zijn geworden.

Deze tijd vraagt om een open overheid. Een open overheid die alle beschikbare kennis deelt en burgers daadwerkelijk laat meedenken. Geen opiniepeilingen-democratie waarin 15 gesloten vragen doorslaggevend lijken voor wijzigingen in het kabinetsbeleid. Een open overheid kent geen angst om alle betrokkenen mee te laten kijken en denken in alle fasen van de besluitvorming.

De Piratenpartij wil burgers voorzien van informatie in plaats van propaganda en de samenleving betrekken bij het vinden van de beste oplossingen. Niet de schijnoplossingen waar slechts een kleine club van bedrijven van profiteert.

Het Liquid Feedback programma dat de Piratenpartij voorstaat geeft iedereen straks de kans om mee te denken, mee te praten en mee te beslissen. De uitdagingen van de 21e eeuw vragen ook om een democratisch systeem voor de 21e eeuw. De tijd van keihard geschreven maar boterzachte verkiezingsbeloften loopt ten einde. De tijd van een bevolking die ééns in de vier jaar een stemhokje in mag kleuren en daarna slechts kan toekijken hoe principes worden opgeofferd en beloftes worden gebroken is bijna voorbij. De alleenheerschappij van een vaste club van lobbygroepen en ambtenaren die ministers paaien en volksvertegenwoordigers buiten spel zetten loopt ten einde.

Dirk Poot, Lijsttrekker Piratenpartij Nederland

De Piratenpartij staat voor een informatiesamenleving waaraan iedereen mag en kan deelnemen. Wij zijn een thema-partij waarvan het overkoepelende thema doordringt tot alle belangrijke zaken in het dagelijks leven. De Piratenpartij verwacht dat de komende verkiezingen zullen draaien rondom drie belangrijke onderwerpen, waar wij vanuit onze thema's een uitgesproken visie op hebben.

Zorg wordt ieder jaar duurder: de zorgpremies en de eigen bijdragen blijven stijgen en er wordt bezuinigd op werknemers in de zorg. Als de status quo van patenten op farmaceutische producten gehandhaafd blijft, zal zorg voor steeds meer burgers onbetaalbaar worden. Dit jaar wordt er zo'n 1,1 miljard uitgegeven voor 10 miljoen aan medicijnen en grofweg 160 miljoen aan onderzoek. Dit bedrag zal in 2016 uitkomen op zo'n 1,6 miljard. De Piratenpartij streeft naar nieuwe en creatieve oplossingen op nationaal en Europees niveau.

De privatisering van de zorg heeft slechts geleid tot een door verzekeraars opgelegde controle-cultuur, waardoor meer en meer kostbare tijd verloren gaat aan werk dat niets met het verlenen van zorg te maken heeft. Ziekenhuispersoneel is overgeleverd aan snel groeiende toplagen van dure bureaucraten en oudpolitici zonder medische kennis. De nadruk op kostenbesparing is het resultaat van een overheid die slechts aan de wensen van marktpartijen tegemoet komt en haar kerntaken verwaarloost. De Piratenpartij wil de behoefte van de maatschappij en haar burgers weer centraal stellen in plaats van de wensen van ongrijpbare en onvoorspelbare marktpartijen op alle gebieden voorop te stellen.

Op de geglobaliseerde wereld heeft Nederland, als land met 17 miljoen inwoners, weinig invloed. Europese samenwerking is noodzakelijk om concurrerend te blijven ten opzichte van de grote wereldmachten. Wereldwijd opererende belangorganisaties kunnen slechts door strategische samenwerkingsverbanden met andere landen worden beïnvloed en gecontroleerd. Het Europese project heeft echter een paar ernstige weeffouten die verholpen moeten worden voor de zaak instort. Het voornaamste probleem is dat een groep democratische landen zich in een ondemocratische superstaat heeft laten dwingen.

Het Europees Parlement krijgt langzamerhand iets meer zeggenschap, maar is nog altijd geen partij voor de Europese Commissie en de Raad van Europa. Zolang er binnen de EU veel zeggenschap ligt bij organen die zonder democratische controle besluiten kunnen nemen en richtlijnen kunnen uitvaardigen, zal de weerstand tegen Europa slechts groeien. Zolang democratisch gekozen leiders de mogelijkheid hebben nationale parlementen te omzeilen en nieuwe regels te forceren in de vorm van Brusselse dictaten, zullen weinig burgers Europa als een legitieme, democratische vertegenwoordiging zien. Een gebrek aan democratie werkt populisme en nationalisme in de hand. Zowel de controle van de nationale parlementen op het handelen van hun leiders in de Raad van Europa als de controle en macht van het Europees Parlement moeten daarom uitgebreid worden zodat het ideaal van een Europese democratie bereikbaar wordt.

De Euro en Europa zijn verre van ideaal. Tegelijkertijd kan de EU een sterk middel zijn om economische en financiële onafhankelijkheid te garanderen. De Piratenpartij streeft daarom naar een democratischer Europa dat zich bezighoudt met een overkoepelend beleid voor de EU-landen waar het de hoofdlijnen betreft. Een Europa dat door Europese burgers als legitieme vertegenwoordiging wordt gezien dat opereert op die gebieden waar Europese samenwerking werkelijk noodzakelijk is.

De wereld om ons heen verandert in een steeds hoger tempo. De vragen, problemen én oplossingen komen sneller op ons af dan ooit tevoren. Cultuur en wetenschap ontwikkelen zich in sneltreinvaart. Nieuws dat vroeger een week lang de kranten beheerste is nu binnen een paar uur weer uit de actualiteit verdwenen. Waar Newton maanden nodig had om zijn theorieën door te rekenen, testen supercomputers nu tientallen hypotheses in een paar seconden. Waar lange tijd luchtpost de snelste manier was om informatie uit te wisselen, communiceren wetenschappers op verschillende continenten nu alsof ze in hetzelfde gebouw zitten. De omloopsnelheid van informatie is geëxplodeerd, de houdbaarheid van elke vernieuwing wordt steeds korter.

De snelheid waarmee informatie kennis wordt en kennis veroudert, staat in schril contrast met de lange periodes dat kennis op slot wordt gezet door middel van patenten en auteursrechten. Auteurs en artiesten zitten vast in wurgcontracten met een antieke industrie die nauwelijks nog diensten kan bieden die het internet niet goedkoper, beter en efficiënter levert. De auteur die zijn inspiratie slechts kan halen uit de kennis van de maatschappij, is met handen en voeten gebonden aan 'rechthebbenden' die burgers generaties lang het recht kunnen ontzeggen om zich op hun beurt weer door die auteurs te laten inspireren.

Het auteursrecht is toe aan een update. Auteurs én uitvoerenden verdienen een kans om zich los te maken van een branche die hen slechts beperkt in hun commerciële keuzes en vervolgens hun inkomsten afroomt.

Ook het octrooirecht moet worden aangepast. Het moet volledig in het teken komen te staan van innovatie en kennisdeling en géén wapen blijven in de handen van grote multinationals die het kunnen gebruiken om kleine innoverende ondernemers de markt uit te procederen. Patenten op wiskundige formules en digitale vertalingen van bestaande technologieën hebben nooit een plek gehad in het patentensysteem en mogen die ook niet krijgen. De Piratenpartij verzet zich ook expliciet tegen de sluipende introductie van softwarepatenten.

De Piratenpartij is een organisatie die gemaakt is door haar leden, voor haar leden. Dit is ook hoe wij de politiek uiteindelijk vooruit willen hebben naar een puurdere vorm van democratie, opgebouwd vanuit de burgers, voor diezelfde burgers. Voor de Piratenpartij is dat democratie zoals democratie bedoeld is.

De Piratenpartij werkt met een simpel uitgangspunt: iedereen kan alternatieven aandragen. Vervolgens kiezen partijleden op democratische wijze het beste alternatief. Onze invulling van democratie is gebaseerd op de mogelijkheden van het internet, dat het een stuk makkelijker maakt om alle leden te bereiken en mee te nemen in het proces. Dit is precies wat de Piratenpartij zo uniek maakt: iedereen kan op elk willekeurig moment zo veel of zo weinig invloed uit oefenen op de partij als hij of zij zelf wenst. Iemand die een onderdeel mist in het programma van de partij kan bij ons heel gemakkelijk zijn of haar vertegenwoordiger bereiken, en met hem of haar een discussie aangaan over het onderwerp. Je hoeft je niet langer te beperken tot één keer in de vier jaar een kruisje te zetten op een stemformulier. Zoals het gezegde gaat: als je wil dat iets goed gaat, moet je het zelf doen. Iets wat dubbel geldt voor democratie.

De Piratenpartij is ontstaan uit onvrede met de huidige politiek. Wij vinden dat de politiek transparantie en inspraak mist. Tegelijkertijd zien we mogelijkheden in moderne informatie-technologieën om dit sterk te verbeteren.

Tegenwoordig kan iedereen op een makkelijke manier met elkaar communiceren. De burger is een stuk machtiger geworden, simpelweg omdat hij niet langer afhankelijk is van anderen om hem of haar te vertellen hoe de wereld in elkaar steekt. De media worden niet langer alleen maar beheerd door de grote corporaties. Iedereen kan tegenwoordig simpel informatie opzoeken en verspreiden. Mondige burgers kunnen zichzelf organiseren en hebben hier de hulp van commerciële media niet bij nodig.

De Piratenpartij vindt dat de mogelijkheden van het internet moeten worden benut om de democratie en daarmee de rechten van burgers te versterken.

De eerste Piratenpartij is in 2006 opgericht in Zweden, als reactie op de ondemocratische invloed van de Amerikaanse industrie op het reilen en zeilen van de Zweedse overheid. Ook wilden deze Zweedse piraten meer invloed van burgers, meer openheid van de overheid, meer privacy voor burgers en een hervorming van de zogenaamde intellectuele eigendomsrechten zoals auteursrecht en patentrecht. De Zweden staan ondertussen niet meer alleen. Inmiddels zijn er meer dan 60 Piratenpartijen verspreid over alle continenten. Ook wordt er internationaal samengewerkt via “Pirate Parties International”.

Democratie is de heerschappij van iedereen, voor iedereen. In een ideale democratie gaat het niet alleen maar om de stem van de meerderheid of om de beste lobbyisten. Democratie draait om een systeem waarin iedereen zich gehoord voelt en gehoord wordt. Hoewel Nederland behoort tot de sterkere democratieën in de wereld, liegen de cijfers er niet om; de politieke betrokkenheid van Nederlandse burgers is laag. (Dekker en Feenstra, 2012) Slechts 2,5% van de stemgerechtigde bevolking is bijvoorbeeld lid van een politieke partij en mag eens in het jaar meestemmen over programmapunten op partijconferenties. Van de overige 97,5% maakt ongeveer een kwart geen gebruik van het recht om eens in de vier jaar stemmen. Wij geloven dat een sterkere participatie van Nederlandse burgers in de politiek de enige manier is om een sterkere democratie te bereiken. Ons hoofddoel is dan ook burgers een relevant en toegankelijk beïnvloedingsplatform te bieden op het reilen en zeilen van de overheid, zodat overheidsbeslissingen steeds via de bevolking lopen, in plaats van via een kleine minderheid van volksvertegenwoordigers. (Stokkum, 2006)

Hoe democratisch onze politiek ook is, er zijn altijd wel ondemocratische invloeden van buitenaf. Soms zijn die onschuldig maar vaak ook niet. Een gebrek aan openheid en transparantie werkt dit soort ondemocratische invloeden in de hand. Veel populaire media worden beheerd door grote corporaties die belang hebben bij bepaalde interpetaties van gebeurtenissen. (Green-Pedersen en Stubager 2010), Zoals een goed advies gaat: kijk naar Russia Today voor Amerikaans nieuws, en kijk naar CNN voor Russisch nieuws. De achterliggende belangen van deze media zijn niet altijd even duidelijk en kan in bepaalde gevallen als meer of minder opvallende manipulatie worden beschouwd.

Nieuws omtrent politieke partijen en politieke beslissingen worden via deze zelfde media verspreid, wat gemakkelijk kan leiden tot een wisselwerking ten voordele van degenen die het nieuws beheren. (Iyengar en Reeves 1997)

Voorbereiding van besluitvorming, wet- en regelgeving vindt plaats op de ministeries. Soms op initiatief van het Parlement, soms op initiatief van de Minister. Waar bepaalde vragen, thema's en issues vandaan komen is vaak niet helder. Er wordt dan bijvoorbeeld gezegd: “de samenleving roept om meer veiligheid!” zonder dat er wordt vermeld wie in de samenleving dat precies roept en om welke reden.

De ministeries worden bevolkt door ambtenaren met aan het hoofd een Minister. Er is veel overleg tussen ambtenaren, bedrijven en andere organisaties. De inhoud daarvan wordt niet altijd bekend gemaakt aan burgers. Het politieke proces is daardoor voor een groot deel onttrokken aan het zicht van het volk.

De Piratenpartij wordt niet gesteund door haar leden, de Piratenpartij ís haar leden. De Piratenpartij is een van onder naar boven functionerende partij die bouwt op de kennis en kwaliteiten van de leden om een partij te creëren die alle leden echt vertegenwoordigt. Wij geloven dat echte verandering alleen kan voortkomen uit mensen zelf. De Piratenpartij geeft haar leden dus een zo groot mogelijke vrijheid om op alle vlakken van de partij mee te denken en mee te helpen. Niet het bestuur of de partij-elite maar de leden hebben de meeste invloed. Technische hulpmiddelen zoals Liquid Feedback maken een constante input van de leden mogelijk.

De Piratenpartij is een nationale partij in een internationaal netwerk van Piratenpartijen. In meer dan 60 landen in de wereld is op het moment een Piratenpartij actief. Alle Piratenpartijen hebben een gezamelijk politiek programma en een eigen nationaal programma. Het nationaal programma is een aanvulling op het internationale programma.

Politiek, links en rechts, is de afgelopen decennia weinig veranderd. Het gevecht dat gevoerd wordt tussen beide kampen gaat echter ten koste van het vrije en progressieve karakter van Nederland. Bestaande politieke partijen blijven hangen in hun verouderde ideologie, maar zien niet welke vrijheden er ondertussen opgegeven worden. Om deze reden heeft de partij voor zeven kernpunten gekozen. Over deze 7 punten zal door de Piratenpartij niet onderhandeld worden. Ze zijn noodzakelijk om onze visie te verwezenlijken en het zijn randvoorwaarden voor een democratie die op een realistische manier is ingebed in de voorwaarden en mogelijkheden van de informatiemaatschappij.

Juist door te respecteren wat mensen voor zichzelf willen houden, durven mensen vrij te zijn. In een vrije samenleving is het belangrijk dat je niet bang hoeft te zijn voor wat anderen vinden van wat jij denkt of doet. (Clarke 2006) Niet alles wordt immers door je buurman, je verzekeringsmaatschappij, de overheid of je werkgever als prettig ervaren.

Omdat met de opkomst van het internet informatie steeds makkelijker te vinden en moeilijker te verwijderen is, is het belangrijk dat we de naleving van alle privacy-beschermende maatregelen aanscherpen. (Solove 2008)

Van oudsher zijn Nederlanders een volk dat rijk is aan handelsgeest. Dit heeft ons meerdere malen veel voorspoed gebracht. Deze voorspoed kwam minstens gedeeltelijk voort uit twee van onze belangrijkste kwaliteiten: een open houding naar anderen en het vermogen om te respecteren wat mensen voor zichzelf willen houden. Zo kon er een samenleving ontstaan die leunt op de zaken die ons verbinden, in plaats van op de zaken die ons scheiden.

In de huidige samenleving is het regelmatig nodig dat je privé-gegevens afstaat, bijvoorbeeld omdat je je ergens voor inschrijft of iets bestelt. Soms is het zelfs zo dat door gebruik te maken van een dienst er nog meer gegevens over jou bekend worden. Wanneer er niets met je gegevens gedaan wordt, is dat niet erg. Maar als jouw gegevens gebruikt worden op manieren waarvan je geen weet hebt en waarvoor je geen toestemming hebt gegeven, verlies je niet alleen een stuk privacy maar ook een stuk vrijheid. (Norberg, Horne en Horne 2007)

Ook ogenschijnlijk onschuldige informatie kan worden gebruikt voor ongewenste doeleinden. Een voorbeeld is dat een inbreker er met behulp van de gasstand achter kan komen wanneer iemand op vakantie is. Hij kan op die manier bepalen wanneer hij zijn slag kan slaan. Maar de inbreker kan bijvoorbeeld ook Facebook, Foursquare of andere sociale media gebruiken om te bekijken wanneer iemand op vakantie gaat. Nu is dit niet het ernstigste voorbeeld, om de simpele reden dat inbrekers bestraft kunnen worden. Maar denk eens aan marketeers, die er ook wel brood in zien om zo veel mogelijk van je te weten te komen om zo succesvol mogelijk bepaalde producten aan je te kunnen verkopen. (Miyazaki en Fernandez 2005)

Het is natuurlijk niet mogelijk om te stellen dat het verboden zou moeten worden om informatie op te slaan die nodig is voor het leveren van een dienst of product. Wel is het mogelijk te verbieden dat deze informatie verkocht wordt of gebruikt wordt om (bijvoorbeeld koop-)gedrag te beïnvloeden. Het opslaan van persoonsgegevens moet zeer zorgvuldig en veilig gebeuren; alleen gegevens die nodig zijn voor het leveren van de dienst of het product dienen opgeslagen te worden. Wanneer de dienst volledig geleverd en betaald is, verdwijnt de noodzaak om persoonlijke gegevens te bewaren. Het zonder expliciete toestemming langere tijd bewaren van persoonsgegevens moet verboden worden. Het bedrijf of de instantie die de informatie bewaart zou daar ook zelf verantwoordelijk voor moeten zijn. Nalatigheid en slordigheid met deze gegevens willen we hard aanpakken. (Culnan en Armstrong 1999)

Burgerrechten beschermen individuele burgers tegen een willekeur van de macht. Dat is op meerdere niveaus nodig: er is sprake van een verschuiving van nationale naar Europese macht en wereldwijde overeenkomsten. Ook is er sprake van een steeds vrijere toegang tot internet en van steeds vrijere reismogelijkheden. Onder deze omstandigheden wordt het steeds belangrijker goed in het oog te houden dat burgerrechten intact blijven en nageleefd worden. Omdat burgerrechten de belangrijkste bescherming van de burger vormen, is het nodig dat Nederland, ook in internationaal verband, de hoogst mogelijke standaard van burgerrechten verdedigt. We mogen niet toestaan dat de Nederlandse burgerrechten in het binnen- of buitenland geschaad worden. ––

• Het recht op leven in een rechtstaat als fundament van democratie.
• Het recht op privacy.
• Het recht onschuldig te zijn totdat schuld door een onafhankelijke rechter is vastgesteld.
• Het recht op toegang tot internet en vrije communicatie.
• Het recht op vrijheid van meningsvorming en meningsuiting.
• Het recht niet gediscrimineerd te worden.
• Het recht op onderwijs tot op het hoogste onderwijsniveau.
• Het recht om in morele en fysieke integriteit te leven. Hieronder valt ook het zelfbeschikkingsrecht. Dit betekent dat wij onder andere op willen komen voor:
  • De keuze van de moeder om al dan niet een abortus te ondergaan.
  • Legalisering van drugsgebruik.
  • Het recht om voor euthanasie te kiezen.

Een huwelijk is een menselijke relatie die door de overheid erkent word. Er mag niet gediscrimineerd worden (op sexe of anderszins) op dit recht.

Om een samenleving op een overzichtelijke manier te organiseren, is een overheid onmisbaar. Deze overheid heeft een bepaalde vorm van macht nodig, die in een democratie controleerbaar dient te zijn. Daarom is het belangrijk dat alles wat de overheid doet, door burgers kan worden opgevraagd en ingezien. (Piotrowski en Van Ryzin 2007) Dit recht op inzage is geregeld in de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Maar deze wet functioneert in de praktijk traag en beschermt de overheid te veel.

Ambtenaren die een machtspositie bekleden, dienen verantwoording af te leggen. Niet alleen aan de overheid, maar ook aan de burger. Door de ambtenaren zelf zo duidelijk identificeerbaar mogelijk te maken, weten burgers wie ze voor zich hebben en worden ambtenaren gemakkelijker aanspreekbaar op gemaakte fouten.

Met de huidige mogelijkheden van het internet is het niet meer dan logisch te eisen dat iedereen naar wens informatie moet kunnen inzien.(Brito 2007) De Piratenpartij stelt daarom voor om van openbaarheid van documentatie de standaard te maken.(Welch 2003) De WOB zal dan worden vormgegeven rondom de uitzonderingen; informatie die om specifieke redenen niet standaard vrijgegeven hoeft te worden.

Door vanuit de overheid één standaard aan te houden voor het naar buiten brengen van documentatie ontstaat de mogelijkheid om via een zogenaamde API te publiceren. Deze API kan in een opensourceomgeving opgezet worden zodat alle overheidstakken er gebruik van kunnen maken.

Zonder de ontelbare ideeën, ontwerpen en culturele uitingen van mensen die ons voor zijn gegaan zou onze samenleving nooit mogelijk zijn geweest. De kinderen van nu leren in een paar jaar waar onze voorouders duizenden jaren over deden.

Om al onze kennis, cultuur en vaardigheden mee te kunnen geven aan de volgende generatie is het nodig om het delen van informatie, ontwerpen en ideeën zo simpel mogelijk te maken. Auteursrecht moet zo beperkt mogelijk beschermend werken omdat met die bescherming ook uitsluiting ontstaat.(Geller 2008) Idealiter dient het auteursrecht om een investering (binnen redelijke termijn) terug te verdienen. Het gratis verspreiden van informatie voor niet-commercieel gebruik zou niet beperkt moeten worden. (Creative Commons 2006)

Het huidige patentsysteem maakt het steeds moeilijker om te innoveren.(Bessen en Meurer 2008) In veel gevallen wordt rechtmatigheid van patenten alleen gecontroleerd als dat via een rechter afgedwongen wordt. (Lemley 2007) Patenten dienden ooit als bescherming voor innovatie, tegenwoordig is het tegenovergestelde waar. De Piratenpartij geloof dat patenten op korte termijn zeer sterk beperkt- en op lange termijn afgeschaft dienen te worden.

Het merkenrecht is oorspronkelijk bedoeld om de herkenbaarheid van de producent bij de consument te verbeteren. Op deze manier kon er een basale consumentenbescherming gegarandeerd worden.(Kratzke 1991) De Piratenpartij vindt dat het merkenrecht opnieuw tot deze functie beperkt moet worden. (McGeveran 2008)

De eerste Piratenpartij is de Zweedse Piratpartiet die werd opgericht in het voorjaar van 2006. Niet lang daarna is de Nederlandse Piratenpartij opgericht. In de zomer na de oprichting van de Zweedse partij zijn afgevaardigden van over de hele wereld samengekomen in Wenen om elkaar te leren kennen en samen een politieke aanpak op te zetten.

Auteursrecht, octrooirecht en mensenrechten zoals privacy waren de zaken die besproken werden. De politieke saamhorigheid was groot aangezien het programma van iedere piratenpartij neerkwam op een vertaling van de Zweedse principe-verklaring. Men besefte dat al deze zaken niet alleen op nationaal niveau te organiseren zijn, en dus werd gekozen voor een overeenkomstig internationaal beleid.

Inmiddels heeft de Piratenpartij dankzij de Zweedse kiezers twee zetels in het Europees Parlement. (Li 2009) In de aankomende Europese Parlementsverkiezingen zullen de Europese Piratenpartijen samen als één partij de verkiezingen ingaan. Het eerste Europese programma zal in november 2012 gepresenteerd worden.

Dit gezamenlijk Europees programma zal geen standpunt 'voor' of 'tegen' Europa hebben. Het is duidelijk geworden dat een aantal zaken alleen op Europees niveau te regelen zijn, waarschijnlijk zelfs alleen wereldwijd.

Om op Europees niveau een goede democratie te handhaven, moet rekening gehouden worden met de volgende onderwerpen:

De Nederlandse Piratenpartij is van mening dat Europese samenwerking een onontkoombare realiteit is die noodzakelijk is om de nodige hervormingen te bewerkstelligen. Maar er dient wel nagedacht te worden over de vraag op welk niveau in de bestuurslagen bepaalde beslissingen genomen zouden moeten worden. De Piratenpartij hecht veel waarde aan het subsidiariteitsbeginsel. Dit wil zeggen dat de taakverdeling tussen 'hogere' en 'lagere' openbare overheden in het teken staat van het belang van de ontplooing van het individu tot een volwaardig burger. Het uitgangspunt hierbij is dat wetgeving en handhaving zo dicht mogelijk bij de burger dienen te worden vormgegeven.

Naast het versterken van de macht van het door de burger gekozen Europees Parlement staat de Piratenpartij ook voor een grotere openheid op Europees politiek niveau. Momenteel is het voor burgers en voor de media vaak moeilijk om te bepalen wat er precies speelt in de Europese Unie vanwege de manier waarop beslissingen worden genomen. (Lodge 2003) Dit maakt het moeilijker om mee te denken over en deel te nemen aan debatten die op Europees niveau gevoerd worden.

Net zoals in Nederland streven wij in de Europese Unie naar openheid en transparantie op alle overheidsniveaus en bestuurslagen. Elke Europese burger heeft het recht om te weten wat er besloten wordt en duidelijkheid te hebben omtrent de mogelijkheden om invloed uit te oefenen op deze beslissingen.

Iedere vijf jaar kiezen de inwoners van Europa de leden van het Europese Parlement. Het is daarmee het enige orgaan in Brussel waarvan de leden rechtstreeks door het volk gekozen worden. De macht die het Europees Parlement heeft in het besluitvormingsproces is echter beperkt. (Mair en Thomassen 2010) De raad van ministers bestaat uit ministers van elke lidstaat en heeft grote invloed op iedere stap in het beslissingsproces. Op dit moment hebben ze geen toestemming nodig van de nationale parlementen voor wat zij op Europees niveau beslissen, noch hebben ze enige verplichting om hun overleg te openbaren.

De uitvoerende lichamen van de Europese Commissie hebben ook invloed op het besluitvormingsproces. De controle van het democratisch gekozen parlement op de Europese besluitvorming is beperkt vergeleken met de macht van de andere instituties. Het parlement heeft verder slechts een marginale invloed op de verkiezing van politieke leiders, die worden genomineerd door de raad van ministers en in de praktijk ook door de Europese commissie.

De Piratenpartij pleit voor een grotere rol van het Europees parlement, zodat Europese inwoners hun volksvertegenwoordigers ook redelijkerwijs af kunnen rekenen op behaalde resultaten. De besluitvorming hoort thuis in de openbaarheid en dient niet in schimmige institutionele constructies van Europese overheiden te verzanden. (Thomson 2011)

Op het moment maken de Raad van Ministers en de Europese Commissie grotendeels de dienst uit in de Europese Unie en heeft het Europese Parlement een ondergeschikte rol. De Raad van Ministers heeft vaak het laatste woord bij het bepalen van de politieke koers van de Europese Unie, en noch het parlement of de commissie kan invloed uitoefenen. Verder hebben de ministers vaak voordeelposities bij de media in hun lidstaten ten opzichte van leden van het parlement en zijn daarom moeilijk verantwoordelijk te houden in het publieke debat. De commissarissen hebben de uitvoerende macht in Europa, terwijl ze daarvoor geen steun in het Europees Parlement hoeven te hebben. Hoewel bij elk nieuw Europees verdrag de macht van het Europees Parlement uitgebreid wordt, gaat de verplaatsing van macht van de Raad van Ministers en de Europese Commissie naar het Europees Parlement lang niet snel genoeg.

De Piratenpartij is niet voor of tegen meer Europese integratie, maar wil dat de nu al bestaande Europese integratie zo aangepast wordt dat de nadruk verschuift van de Europese regeringen naar de Europese burger. (Chryssochoou 1998)

Wij willen dat de nadruk op het Europees Parlement komt te liggen als zijnde de wetgevende macht in Europa. De rechten van het Europees Parlement dienen uitgebreid te worden zodat er een Europese Tweede Kamer ontstaat die de politieke eindverantwoordelijkheid gaat dragen. Niet indirect via de nationale regeringen, maar direct via het Europees Parlement, dient de burger inspraak te krijgen in Europa. (Schmitter 2000)

Bij een écht democratische partij is het van belang dat de gekozen volksvertegenwoordigers de leden vertegenwoordigen in de besluitvorming die plaatsvindt. In een democratische partij moeten leden direct voorstellen kunnen doen en het moet mogelijk zijn snel en efficiënt te peilen wat de achterban vindt van een bepaald voorstel. Deze basisprincipes van een democratische partij zijn bij de huidige politieke partijen een moeizaam proces.

Ideale voorstellen zijn enerzijds gemaakt met alle beschikbare kennis en expertise en hebben anderzijds een breed draagvlak onder de bevolking. In theorie geeft het internet uitstekende instrumenten aan beide zijden om hierin te voorzien. (Masters, Macintosh en Smith 2004) Mensen met inzicht in- en expertise op een bepaald gebied kunnen relatief gemakkelijk gevonden en samengebracht worden om een kwalitatief hoogstaand voorstel of beleidsplan vorm te geven. Tegelijkertijd is het mogelijk om in een kort tijdsbestek te peilen wat het draagvlak van zo'n voorstel of beleidsplan is. (Chappelet en Kilchenmann 2005)

De alledaagse praktijk is tot nu toe nog minder ontwikkeld. De Piratenpartij tast op het moment de mogelijkheden af van de zogenaamde Liquid Democracy (letterlijk: vloeibare democratie). In het systeem van de liquid democracy komt besluitsvorming tot stand door directe democratie of het vrijwillig overdragen van je stem.

Het is natuurlijk goed mogelijk dat een lid van mening is dat hij of zij niet genoeg kennis bezit over een bepaald thema of dat een ander lid beter is in het beargumenteren van een gedeeld standpunt. Het is dan mogelijk om als lid je stem per thema of per voorstel over te dragen aan een ander lid.

De Piratenpartij gebruikt een Liquid Feedbacksysteem om de achterban te vragen wat die van bepaalde zaken vindt. De leden kunnen door middel van een feedback-systeem hun opmerkingen kwijt bij een voorstel, bijvoorbeeld wanneer ze van mening zijn dat er met een bepaald aspect rekening gehouden dient te worden. Op deze manier komt er een besluitvormingsproces tot stand dat breed gedragen wordt en waarin er overzicht onstaat over verschillende belangen en aspecten van het besluit. De kans op een corrupte besluitvorming neemt op deze manier aanmerkelijk af; het gehele proces is transparant.

De Liquid Democracy software, is enorm in ontwikkeling. De Piratenpartij heeft gekozen voor het Liquid Feedbacksysteem omdat er een grote democratische potentie in herkend wordt. De partij werkt ook actief mee aan de ontwikkeling van deze software.

Voor het ontstaan van de voorstellen op zich bestaat er binnen de partij een vrijblijvend systeem van werkgroepen. Het systeem wordt zo open mogelijk gehouden; iedereen vrij is werkgroepen op te zetten en de juiste mensen te zoeken om een bepaald idee of voorstel mee uit te werken.

Het Liquid Democracysysteem helpt ons een van onze kernpunten, namelijk 'de overheid open en inzichtelijk maken', te verwezenlijken in onze eigen partij: besluitvorming via een toegankelijk, transparant en democratisch systeem.

In het volgende hoofdstuk worden onze standpunten uitgewerkt. Ze zijn ingedeeld op hoofdpunt en beleidsvlak, maar allemaal verbonden aan ons hoofdthema van informatiepolitiek. Natuurlijk is er ook een groot aantal maatschappelijke thema's dat niet direct aan onze standpunten verbonden kan worden. Deze thema's kunnen niettemin hun weg naar ons programma vinden via de beschreven e-democracysystemen.

Het is mogelijk dat deze punten prioriteit zullen krijgen boven punten die mogelijkerwijs uit ons e-democracy systeem voortkomen. Het is ook mogelijk dat we de punten die uit het e-democracy systeem voortkomen, zullen inwisselen voor deze punten.

Als het tot een coalitie komt, dan zijn we bereid alle andere punten te laten varen voor de punten in dit hoofdstuk, die een uitwerking vormen van onze zeven kernpunten.

• 1. Privacy van burgers dient gewaarborgd te worden
• 2. Vertrouwelijke gegevens moeten veiliger worden opgeslagen en zorgvuldiger worden gebruikt
• 3. Burgerrechten verdedigen in een informatiesamenleving
• 4. Overheid open en inzichtelijk maken
• 5. Het delen van cultuur en informatie bevorderen, mede door het auteursrecht te hervormen
• 6. Het patentsysteem hervormen ter bevordering van innovatie en kennisdeling
• 7. Merkenrecht moet slechts ter identificatie van de producent dienen

• 8. Vrijheid van informatie
• 9. Veiligheid
• 10. Internationaal
• 11. Onderwijs
• 12. Wetenschap
• 13. Ontwikkelingssamenwerking
• 14. Efficiënte overheid
• 15. Ondernemerschap
• 16. Mobiele telefonie en internet
• 17. Verkeer en waterstaat
• 18. Geld en banken
• 19. Energie
• 20. Sociale netwerken
• 21. Media
• 22. Voedsel
• 23. Volksgezondheid

De versie van het programma die u nu voor u heeft liggen is de conceptversie. Deze versie zal de komende weken via ons liquid feedback systeem bloot staan aan de (verplicht constructieve) kritiek van onze leden. Nadat hier de tijd voor genomen is, zal een definitieve versie van dit programma een kleine maand later volgen.

Dit programma beperkt zich bewust tot de kern van onze punten en de achterliggende idealen. Wij gebruiken hier het woord idealen heel breed: het is ons niet zozeer te doen om de ideeën van deze of gene maar om een nieuwe, betere, methode van politiek bedrijven. Daarnaast gaan wij ons richten op het verder uitwerken van onze e-democracy ideeën zodat nieuwe voorstellen voor het programma hun weg kunnen beginnen te vinden.

Ondanks dat dit nog slechts de conceptversie is, zijn er niettemin twee versies. U heeft ofwel de papieren versie voor u, of de digitale. Als u de papieren versie heeft, ontbreken er een aantal dingen die wel in de digitale versie staan. In de digitale versie hebben we namelijk alle punten en genoemde stellingen onderbouwd met links naar relevante onderzoeken. Mocht u deze alsnog willen bekijken, dan kunt u deze vinden op onze website: http://www.piratenpartij.nl, of specifieker op onze wiki. Wij willen u van harte uitnodigen uw op- of aanmerkingen, kritiek of aanvullingen met ons te delen via het LQFB systeem. Mocht u geen lid zijn maar ons toch willen verlichten met uw inzichten, dan kan dat via ons algemene email-adres: programmacommissie@piratenpartij.nl. Bij deze laatste mogelijkheid wordt enige bondigheid op prijs gesteld. Enter onze politiek!

Hieronder vindt u de wetenschappelijke literatuur-referenties. Op die pagina vindt u ook een korte samenvatting per referentie. Veel van de links die hier aangeboden worden zijn helaas nog niet zo vrij toegankelijk als ze zouden moeten zijn; ze staan achter de zogenaamde ‘paywalls’, wat betekent dat ze alleen tegen betaling toegankelijk zijn. Ook daar kunt u op 12 september uw stem tegen laten horen!

• Aalbers R.F.T., V. Kocsis en V. Shestalova. 2012. Tarifering van decentrale opwekking elektriciteit. Economisch-statistische berichten : algemeen weekblad voor handel, nijverheid, financiën en verkeer 97 (4633): 230-234.
• Aalberts, C.E. en M. Kreijveld. 2011. Veel gekwetter, weinig wol : de inzet van sociale media door overheid, politiek en burgers. Den Haag: Sdu Uitgevers.
• Amersfoort, R. van. 2006. Onder druk : terrorismebestrijding in Nederland. Amsterdam: Buro Jansen & Janssen. Link
• Anoniem reizen. 2008. De ingenieur : orgaan der Vereeniging van Burgerlijke Ingenieurs : weekblad gewijd aan de techniek en de economie van openbare werken en nijverheid 120 (7): 34.
• Barnes, K. 2011. “Free” Education : The Inclusion of Educational Materials and Supplies as Part of the Right to Free Education. Journal of law & education 40 (2): 373-383. Link
• Barrow, W. 2007. Creating a Viable Alternative : Reforming Patent Reexamination Procedure for the Small Business and Small Inventor. Administrative law review 59 (3): 629-646. Link
• Bemmel, H. van. 2003. Cameratoezicht en privacy : balanceren tussen vrijheid en veiligheid. Doctoraalscriptie, Universiteit Tilburg.
• Berry D.M. en G. Moss. 2006. Free and open-source software : Opening and democratising e-government's black box.Information polity : the international journal of government and democracy in the information age 11 (1): 21-34. Link
• Bessen J. en M.J. Meurer. 2008. Patent failure : how judges, bureaucrats, and lawyers put innovators at risk. Princeton: Princeton University Press. Link
• Böcker, A.G.M. 2002. Identificatieplicht: oplossing of oorzaak van problemen? Nijmegen: GNI.
• Boer, F. den. 2011. Railway vendor lock-in : The Dutch case. Masterscriptie, Erasmus Universiteit Rotterdam. Link
• Breedband als basisrecht . 2010. Telecommagazine : strategie en toepassingen van tekst-, spraak-, beeld- en datacommunicatie 25 (1): 33-36.
• Brito, J. 2007. Hack, Mash & Peer: Crowdsourcing Government Transparency. Working Paper, Fairfax County: George Mason University. Link
• Brooks-Young, S. 2006. Open for Business - Open-source software could yield real savings for school districts. Technology & learning 26 (10): 36-37.
• Buuren, J. van en E. Lubbers. 2000. Regelgeving: aftappen versus privacy. Amsterdam: Buro Jansen & Janssen.
• Carbone, J., E.R. Gold, B. Sampat, S. Chandrasekharan, L. Knowles, M. Angrist en R. Cook-Deegan. 2010. DNA patents and diagnostics : not a pretty picture.Nature biotechnology 28 (8): 784-792. Link
• Carmichael P. en L. Honour. 2002. Open Source as appropriate technology for global education. International journal of educational development 22 (1): 47-54. Link
• Claes, E., A. Duff en S. Gutwirth. 2006. Privacy and the Criminal Law. Oxford: Hart Publishing. Link
• Chappelet J., P. Kilchenmann. 2005. Interactive Tools for e-Democracy: Examples from Switzerland. Lecture notes in computer science 3416: 36-47. Link
• Choi, J.P. en B.C. Kim. 2008. Net Neutrality and Investment Incentives. CESifo working paper ; No. 2390. Category 11: Industrial Organisation Link
• Chryssochoou, D.N. 1998. Democracy in the European Union. Londen: I.B. Tauris & Co. Link
• Clarke, R. 2006. What's 'Privacy'? Link
• Creative Commons . 2006. Items : tijdschrift voor vormgeving 25 (2): 46-48.
• Culnan, M.J. en P.K. Armstrong. 1999. Information Privacy Concerns, Procedural Fairness, and Impersonal Trust: An Empirical Investigation. Organization Science 10 (1): 104-115. Link
• Daalder, E.J. 2005. Toegang tot overheidsinformatie : het grensvlak tussen openbaarheid en vertrouwelijkheid. Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Link
• Deibert, R.J. 2008.Access denied : the practice and policy of global internet filtering. Cambridge, MA: MIT Press. Link
• Dekker, P. en R. Feenstra. 2012. “Apolitical” Democracy: the Ideals of Citizenship and the Contradictions of Public Opinion in the Netherlands. REVISTA DEL CLAD REFORMA Y DEMOCRACIA 52. Link
• Deledesma C. 2004. New approaches to copyright - Industry drives to get tough on copyright theft are being matched by the rapid rise of new legal instruments which encourage the remix culture. Intermedia : the journal of the International Institute of Communications 32 (4): 18-20.
• De zegen van het thuiswerken . 2007. Management team : grootste magazine voor het gehele bedrijfsleven 29 (3): 54-60.
• Distributed generation: it's all a matter of control. 2003. Power engineering : the engineering magazine of power generation 107 (8): 22-26. Link
• DNA patents: putting an end to 'business as usual'. 2002. The Lancet 360 (9330): 349. Link
• Donohue, L.K. 2008. The cost of counterterrorism : power, politics, and liberty. Cambridge: Cambridge University Press.
• Eechoud, M.M.M. van. 2007. Het Communautaire Acquis voor auteursrecht en naburige rechten : Zeven zonden of zestien gelukkige jaren?AMI : tijdschrift voor auteurs-, media- & informatierecht 31 (4): 109-117. Link
• Eisenberg, R.S. 2000. Re-examining the Role of Patents in Appropriating the Value of DNA Sequences. Emory law journal 49 (3): 783-800. Link
• EU parallel import rules causing concern . 2006. Agrow : world agrochemical news (510): 8.
• Fernández-Medina, E. en M. Piattini. 2005. Designing secure databases. Information and Software Technology 47 (7): 463-477. Link
• Fitzgerad, M. 2009. The Privacy Paradox - Social media changes the rules about who controls personal and corporate data. CIO : the magazine for information executives 22 (14): 26-33.
• Food labelling - What should go on the label? 2007. Food engineering & ingredients : the magazine for the food and drink industry in Europe 32 (1): 5.
• Fulkerson, C.L., M.A. Gonsoulin en D.B. Walz. 2002. Database Security - To protect your most valuable resource, the company database, you need a comprehensive corporate security policy to defend against both internal and external threats. Once established, the security policy should be maintained just as the database itself is maintained – Through periodic review and revision. Strategic finance 84 (6): 48-53.
• Gaubiac, Y., B. Lindner, J.N. Adams. 2009. Duration of Copyright. In Research handbook on the future of EU copyright, ed. E. Derclaye, 148-192. Cheltenham: Elgar.
• Gebrek aan centrale regie bij chipkaart . 2005. OV-magazine : onafhankelijk vakblad over openbaar vervoer 11 (3): 6-8.
• Geist, M. 2010. The Trouble with the Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA). SAIS review 30 (2): 137-148. Link
• Geller, P.E. 2008. Beyond the Copyright Crisis: Principles for Change. Journal of the Copyright Society of the USA 55: 165-199. Link
• Glasvezel voor iedereen. 2006. Computer! totaal : officieel orgaan van de HCC : inzicht en overzicht in hardware en software 16 (1): 32-38.
• Gompel, S. van. 2008. Another 45 miles to go? Kritisch commentaar op het richtlijnvoorstel duurverlenging naburige rechten . AMI : tijdschrift voor auteurs-, media- & informatierecht 32 (6): 169-180.
• Green-Pedersen, C. en R. Stubager. 2010. The Political Conditionality of Mass Media Influence : When Do Parties Follow Mass Media Attention? British journal of political science 40 (3): 663-678. Link
• Grunsven, M. van. 2011. Netneutraliteit - Wordt het internet een oligarchie, waarvan grote bedrijven de poorten bewaken? De groene Amsterdammer : weekblad voor Nederland 135 (17): 26-29.
• Gunther, J.-P. en C. Breuvart. 2005. Misuse of Patent and Drug Regulatory Approval Systems in the Pharmaceutical Industry : An Analysis of US and EU Converging Approaches. European competition law review : a quarterly review 26 (12): 669-684.
• Gupta, N.K. en A.L. Danielsen. 1998. Real-Time Pricing: Ready for the Meter? - An Empirical Study of Customer Response. Public utilities fortnightly 136 (20): 50-61.Haan, J. de en S. Oosterloo. Transparency and accountability of central banks in their role of financial stability supervisor in OECD countries. European Journal of Law and Economics 22 (3): 255-271.
• Hahn, R.W. 2002. Government policy toward open source software. Washington, DC: AEI-Brookings Joint Center for Regulatory Studies. Link
• Heijden, P.F. van der. 2000. ICT en het recht om anoniem te zijn. Den Haag: Raad voor het openbaar bestuur. Link
• Hes, R., T.F.M. Hooghiemstra, J.J.F.M. Borking en P.J.A. Verhaar. 1999. At face value : on biometrical identification and privacy. Den Haag: Registratiekamer.
• Het tijdperk van elektriciteitscentrales lijkt ten einde. De toekomst is aan decentrale opwekking van stroom, te vergelijken met de informatievoorziening via internet. 2004. De ingenieur : orgaan der Vereeniging van Burgerlijke Ingenieurs : weekblad gewijd aan de techniek en de economie van openbare werken en nijverheid 116 (9): 28.
• Ho, C.M. 2011. Access to medicine in the global economy : international agreements on patents and related rights. Oxford: Oxford University Press. Link
• Holvast, J. en A. Mosshammer. 1993. Identificatieplicht : het baat niet, maar het schaadt wel. Utrecht : Van Arkel.
• It is five minutes to midnight - Talking about nuclear energy - How to improve the polarized discussion. 2008. The bulletin of the atomic scientists : magazine of science & public affairs 64 (2): 7-8.
• Iyengar, S. en R. Reeves. 1997. Do the Media Govern?: Politicians, Voters, and Reporters in America. Thousand Oaks, CA: Sage. Link
• Jaffe, A.B. en J. Lerner. 2004. Innovation and its discontents : how our broken patent system is endangering innovation and progress, and what to do about it. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• James, J. 2004. Information technology and development : a new paradigm for delivering the Internet to rural areas in developing countries . London: Routledge.
• Kilbey, I. 2003. Copyright Duration? Too Long! European intellectual property review : a monthly review : a journal concerning the management of technology, copyrights and trade names 25 (3): 105-110.
• Kingston, W. 2001. Innovation needs patents reform. Research Policy 30 (3) 403-423.
• Klokkenluiders - Meer bescherming nodig voor klokkenluiders . 2002. Magazine CNV Publieke Zaak : ledenblad van CNV Publieke Zaak 17 (3): 13.
• Kratzke, W.P. 1991. Normative Economic Analysis of Trademark Law. University of Memphis Law Review 21 (2): 199-292. Link
• Kuan Ng, E.S. 2009. Patent Trolling: Innovation at Risk. European intellectual property review : a monthly review : a journal concerning the management of technology, copyrights and trade names 31 (12) 593-609.
• Landauer, B. 2000. Energy Patent Policies Give Rise to Debate. Federal times 36 (34): 3.
• Lemley, M.A. 2007. Ignoring Patents. Working Paper. Stanford,: Stanford Law School. Link
• Lemley, M.A. en S.L. Dogan. 2007. Grounding Trademark Law Through Trademark Use. Iowa law review 92 (5): 1669-1702. Link
• Lessig, L. 2008. Remix : making art and commerce thrive in the hybrid economy. London: Bloomsbury. Link
• Li, M. 2009. The Pirate Party and the Pirate Bay: How the Pirate Bay Influences Sweden and International Copyright Relations. Pace International Law Review 21 (1): 281-301. Link
• Liberating cyberspace : civil liberties, human rights, and the Internet . 1999. London: Pluto Press. Link
• Linux, Linux Everywhere - Having proven its reliability and cost savings potential, the open source OS moves from cautious evaluation to growing acceptance . 2002. Stores : the magazine for the retail executives 84 (12): 26-31.
• Lodge, J. 2003. Communicating Europe : transparency and democratic EU governance. Leeds: University of Leeds. Link
• Mair P. en J. Thomassen. 2010. Political representation and government in the European Union. Journal of European Public Policy 17 (1): 20-35. Link
• Masters, Z., A. Macintosh and E. Smith. 2004. Young People and e-Democracy: Creating a Culture of Participation. Lecture Notes in Computer Science 3183: 15-22. Link
• May, C. 2006. Digital rights management : the problem of expanding ownership rights. Oxford: Chandos. Link
• McGeveran, W. 2008. Rethinking Trademark Fair Use. Iowa law review 94 (1): 49-124. Link
• Meijman, F.J. 2009. EPD heeft evidence nodig. Medisch contact : officieel orgaan van de Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst 64 (5): 198. Link
• Miyazaki, A.D. en A. Fernandez. 2001. Consumer Perceptions of Privacy and Security Risks for Online Shopping. Journal of Consumer Affairs 35 (1): 27-44. Link
• Nederland, afluisterland. Het aftappen van telefoonlijnen staat open voor manupulatie. 2002. De groene Amsterdammer : weekblad voor Nederland 126 (25): 9-10.
• Open source savings - Cutting costs with licence-free business intelligence tools . 2010. Computer weekly (09 maart 2010): 10-16.
• Norberg, P.A., D.R. Horne en D.A. Horne. 2007. The Privacy Paradox: Personal Information Disclosure Intentions versus Behaviors. Journal of Consumer Affairs 41 (1): 100-126. Link
• Odagiri, H. 2012. Intellectual property rights, development, and catch up : an international comparative study. Oxford: Oxford University Press. Link
• Overwalle, G. van. 1998. Octrooirecht, ethiek en biotechnologie. Brussel: Bruylant.
• Oye, K. 2007. Orphan Works - Bringing the Past Into the Present? Against the grain 19 (6): 16-20. Link
• Papa, V. 2011. How to improve transparency in financial reporting. The Banker 130: 70-74.
• Patent Troubles Pending - Small companies say they're being sued for using common practices to do business on the Net . 2002. InformationWeek : the newsmagazine for information management (911): 20-34. Link
• Patenten bedreigen innovatie . 2003. Computable : automatiseringsvakblad voor de Benelux 36 (39): 33.
• Petković, M. en W. Jonker. 2007. Security, Privacy, and Trust in Modern Data Management. Berlin: Springer. Link
• Piotrowski, M.J. en G.G. Van Ryzin. 2007. Citizen Attitudes Toward Transparency in Local Government.The American Review of Public Administration 37 (3): 306-323. Link
• Pollak, L. 2008. Should higher education course materials be free to all? New economy 15 (1): 36-41. Link
• Radiopiraten krijgen een plekje in ether. 2004. Elsevier 60 (6): 80.
• Rhee, G. van. 2012. Uitbreiding preventief fouilleren: voorbode van een politiestaat? Masterscriptie, Erasmus Universiteit Rotterdam.
• Russell, C. 2003. Fair Use Under Fire. Library journal 128 (13):32-35. Link
• Sa E., A. Sekikawa, F.Linkov, M. Lovalekar en R.E. Laporte. 2003. Open source model for global collaboration in higher education. International journal of medical informatics 71 (2): 165-166. Link
• Schnitter, P.C. 2001. How to Democratize the European Union…and Why Bother? Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. Link
• Silberman, S. 2001. The Energy Web - The best minds in electricity R & D have a plan: Every node in the power network of the future will be awake, responsive, adaptive, price-smart, eco-sensitive, real-time, flexible, humming - and interconnected with everything else. Wired 9 (7): 114-127. Link
• Simon, K.D. 2005. The open-source model - The value of open standards and open-source software in government environments. IBM systems journal 44 (2): 227-238. Link
• Slager, M. 2001. Hilversum moet het alleen nog even doen! : de publieke omroep: van monopolist naar niche-speler in een digitale toekomst? Doctoraalscriptie, Erasmus Universiteit Rotterdam.
• Smeets, A.H.C.M. 2004. Camera's in het publieke domein : privacynormen voor het cameratoezicht op de openbare orde. Den Haag: College bescherming persoonsgegevens. Link
• Smit, M. 2009. Een muur van rubber : de WOB in de journalistieke praktijk. Diemen: AMB.
• Spätjens, J. 2000. Het plaatsen van camera's op straat in het kader van de handhaving van de openbare orde : bevoegdheden en privacyaspecten. Doctoraalscriptie, Erasmus Universiteit Rotterdam.
• Solove, D.J. 2008. Understanding privacy. Cambridge, MA: Harvard University Press. Link
• Solutions - What Does DRM Really Mean? - Media companies use digital rights management (DRM) to curtail piracy and protect revenues, but it may infringe on your rights in the process. 2003. PC magazine : the independent guide to IBM-standard personal computing 22 (6): 66-68. Link
• Sterkenburg, N. 2011. Bitcoin: nieuw digitaal geld rukt op. Nieuwe revu (28): 12-13. Link
• Sterrenborg, D.J.R. 2009. Orphan Works : de zoektocht naar een internationaal werkbaar model. Masterscriptie, Erasmus Universiteit Rotterdam.
• Stokkum, B. van. 2006. Deliberatie en directe democratie. In Rituelen van beraadslaging, Reflecties over burgerraad en burgerbestuur, chap 5. Amsterdam: University Press. Link
• Subramanyam, R. en M. Xia. 2009. Free/Libre Open Source Software development in developing and developed countries : A conceptual framework with an exploratory study. Decision support systems : the international journal 46 (1): 173-186. Link
• Surowiecki J. 2011. Cryptocurrency - Bitcoin could be an alternative to government-issued money, but only if it survives hoarding. Technology review (10): 106-108.
• Tak, A.Q.C. 2010. De nieuwe structuur van de Raad van State. Ars aequi : juridisch studentenblad : onder auspiciën van de Vereniging van Juridische Faculteiten in Nederland 59 (11): 782-787. Link
• Thomson, R. 2011. Resolving Controversy in the European Union: Inputs, Processes and Outputs in Legislative Decision-Making before and after Enlargement. Cambridge, UK: Cambridge University Press. Link
• Thuiswerken is fijn - Thuiswerken vermindert de stress en verhoogt de arbeidsvreugde, blijkt uit analyse van 46 onderzoeken. 2007. De automatisering gids 41 (49): 23-25.
• Uerpmann-Wittzack, R. 2011. Das Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) als Prüfstein für die Demokratie in Europa. Archiv des Völkerrechts 49 (2): 103-124. Link
• Välimäki, M. 2004. A Practical Approach to the Problem of Open Source and Software Patents. European intellectual property review : a monthly review : a journal concerning the management of technology, copyrights and trade names 26 (12): 523-527. Link
• Vendor lock-in : Wie zijn toepassingen onderbrengt in de cloud, loopt grote kans op leveranciersafhankelijkheid . 2010. De automatisering gids 44 (33): 12-14.
• Warf, B. 2011. Geographies of global Internet censorship. GeoJournal 76 (1): 1-23. Link
• Wassink, J. 2007. Energie revolutie : oplossingen voor eindige voorraden, politieke afhankelijkheid en klimaatverandering. Baarn: Veen Magazines. Link
• Welch, E.W. 2003. Internet use, transparency, and interactivity effects on trust in government. Proceedings of the 36th Hawaii International Conference on System Sciences 5 (5):144.1. Link
• Woltering, K. 2004. Preventief fouilleren : de onbeschermde onschuldige. Doctoraalscriptie, Vrije Universiteit Amsterdam. Link
• Woude, M.A.H. van der. 2010. Wetgeving in een veiligheidscultuur : totstandkoming van antiterrorismewetgeving in Nederland bezien vanuit maatschappelijke en (rechts)politieke context . Den Haag : Boom Juridische uitgevers. Link
• Zuijdam, L.P. 2001. Biometrische persoonsherkenning: het lichaam als toegangscode : een scriptie over de bijzondere status van biometrische gegevens en de gevolgen daarvan voor de privacy. Doctoraalscriptie: Erasmus Universiteit Rotterdam.

De tekst van dit verkiezingsprogramma is opgesteld door een programmacommissie bestaande uit Bob Sikkema, Gerbrand van den Eeckhout, Chris Niekel, Mark van Herpen, Nicky Overweg, Samir Allioui, Henry van der Burgt en Thijs Markus.

Dit verkiezingsprogramma is tot stand gekomen op basis van een open schrijfproces met medewerking van velen, met dank aan de Etherpad Foundation.

Bijzondere dank naar Nienke Hoekstra voor de bevordering van de leesbaarheid en Dirk Poot voor de introductie en het voorwoord.

Als basis van dit programma is ondermeer het verkiezingsprogramma van de Piratenpartij Nederland uit 2010 gebruikt.

Deze tekst is vrij te kopiëren. De Piratenpartij nodigt iedereen, maar in het bijzonder overige politieke partijen, uit om de standpunten van de Piratenpartij te kopiëren, over te nemen, of anderszins te verspreiden.

• Het partijprogramma in PDF formaat.
• Het partijprogramma downloadbaar als torrent.
• Een uitgebreide wetenschappelijke onderbouwing voor dit Partijprogramma. (in aanbouw)
• Het werkdocument van het concept partijprogramma.
• Het partijprogramma uit 2010 wat als basis heeft gediend.