Download het programma (PDF).

De Piratenpartij staat voor een vrije democratie waarin iedereen direct toegang heeft tot alle kennis, kunst en cultuur. We beschermen jouw rechten en vrijheden. We investeren in publieke voorzieningen​ zoals betaalbare woningen, goede zorg en onderwijs. Wij gaan uit van vertrouwen in elkaar en hebben een gezond wantrouwen tegenover de macht van overheden en bedrijven.

Lokaal, regionaal en in de EU laten we al zien dat we niet meedoen aan politieke spelletjes, maar gewoon met de slimste oplossingen komen. Zodat algoritmen je niet onterecht beschuldigen en je je zekerheden behoudt, ook als je baan onzeker raakt door artificiële intelligentie. Zodat de overheid niet alles bepaalt, maar je altijd zelf kan meedenken, meebeslissen en meedoen.

De Piratenpartij is na haar oprichting pijlsnel uitgegroeid tot een wereldwijde burgerbeweging. In verschillende landen zitten we in het Parlement, soms als grote, soms als kleine partij. In landen als Duitsland, Zweden en Oostenrijk zitten honderden collega’s in gemeenteraden en provinciebesturen. We zijn vertegenwoordigd in het Europees Parlement en hebben daar ook de eerste pan-Europese partij opgericht. En in Nederland zijn we vertegenwoordigd in waterschap, gemeenteraad en stadsdelen. We zijn inmiddels in meer dan zestig landen actief!

Politiek is voor Piraten maar één manier om de wereld te veranderen. We zijn ook te vinden in denktanks, bij goede doelen, in actiegroepen en in sociale ondernemingen. De wereld verandert te snel om eens in de vier jaar standpunten in beton te gieten. Daarom is dit programma een levend document. Iedereen kan altijd meepraten over onze koers. Echte democratie is een constante dialoog.

De Piratenpartij staat voor een vrije democratie waarin alle kennis, kunst en cultuur die de mensheid heeft voortgebracht direct voor iedereen beschikbaar is. De medicijntekorten laten zien hoe belangrijk kennis in vrijheid delen is. Wanneer ontwikkelaars worden beloond met geld in plaats van een monopolie, kan de hele wereld daarvan profiteren, en komen nieuwe behandelmethoden en medicijnen direct terecht bij alle mensen die dat nodig hebben. Dat bespaart veel geld en stimuleert innovatie. Ook in andere sectoren.

De afgelopen kabinetten hebben belangrijke problemen in de samenleving niet opgelost. Sterker nog, ze hebben die veroorzaakt: volkshuisvesting in de uitverkoop; publieke diensten als zorg, onderwijs en openbaar vervoer geprivatiseerd en verschraald; ICT-falen en cyberbeveiligingslekken nog regelmatig aan de hand; en op nieuwe ontwikkelingen, zoals artificiële intelligentie (AI), lopen we beschamend achter, terwijl Big Tech steeds verder monopoliseert en dus aan macht wint. Onder het mom van dit toenemend aantal crises, kleedden ze mensenrechten en de democratische rechtsstaat steeds verder uit, ondanks dat de geschiedenis en het heden laten zien waar dat toe leidt. In plaats van met goede oplossingen te komen voor de problemen waar Nederlanders mee zitten, kwamen ze met symboolpolitiek, zondebokpolitiek, en schijnoplossingen die niet werken, niet kunnen of afgeschoten worden door de rechter, omdat ze tegen de Grondwet, mensenrechten of andere verdragen ingaan. Hiermee bouwden ze de teleurstelling van tevoren dus al in. Hierdoor, en natuurlijk ook door al het kinderachtige en doelloze gebekvecht, is het vertrouwen in politici tot een dieptepunt gedaald. En begrijpelijk! Dat is voor een groot deel terecht…

De overheid is zich ook steeds wantrouwender tegenover burgers op gaan stellen. Het kabinet lijkt grootmacht China steeds meer als voorbeeld te gebruiken. Met het Systeem Risico Indicatie, de Wet gemeenschappelijke schuldhulpverlening en het toeslagenschandaal werden onschuldige mensen in een uit de hand gelopen fraudejacht met de rug tegen de muur gezet en in jarenlange ellende gestort. In een autoritaire samenleving wordt uitgegaan van controle en repressie. In een vrije democratie is het uitgangspunt vrijheid en verantwoordelijkheid: vertrouwen in mensen.

Tijd voor wat anders dus! De Piratenpartij gaat uit van vertrouwen in de mens, en van een gezond wantrouwen tegenover machtsconcentraties bij overheden en bedrijven. Wij richten de samenleving daarnaar in, met systemen die gericht zijn op vertrouwen in professionals en goede bedoelingen, in plaats van wantrouwen en controle. En wij hebben meer plezier in slimme oplossingen voor problemen aandragen in samenwerking met onze collega Kamerleden, dan in hen de maat nemen en doelloos bekvechten.

De kernpunten van de Piratenpartij zijn relevanter dan ooit! AI heeft een steeds grotere invloed op de samenleving. Overheden en bedrijven gebruiken vaak op een oncontroleerbare wijze technologie om mensen te bespieden, controleren en discrimineren, zoals bijvoorbeeld bij de toeslagenaffaire. Vooral Big Tech en overheden met dystopische plannen profiteren nu van deze ontwikkelingen, terwijl we hier als hele samenleving van zouden moeten profiteren! Wij zetten ons juist in voor ieders burgerrechten en vrijheden, om de democratische rechtsstaat te beschermen in een samenleving die steeds digitaler wordt! Wij maken onze overheid onafhankelijk van de grote techreuzen buiten de EU, in deze tijd van geopolitieke onrust. En we brengen de nodige ICT-kennis de Tweede Kamer in om dat goed te doen.

Wij investeren in goede publieke voorzieningen als volkshuisvesting, zorg, openbaar vervoer en onderwijs, zodat ieder kind gelijke kansen krijgt. Wij kiezen voor robuuste sociale zekerheid, die zorgt dat ook in crisistijd niemand in armoede hoeft te leven. Wij pakken marktmacht aan, zodat ook kleine ondernemers eerlijke kansen krijgen.

In een open informatiesamenleving maken we samen de verstandigste keuzes. Laat daarom 29 oktober ook jouw stem horen, zodat die niet te negeren valt!

Matthijs Pontier, lijsttrekker Piratenpartij Nederland

De Piratenpartij is een geuzennaam waar we trots op zijn. Deze naam onderscheidt ons van de gevestigde orde. Het label ‘piraat’ wordt al eeuwenlang geplakt op groepen die ingaan tegen monopolisering op nieuwe gebieden.

• In de 17e eeuw kregen Europese staatsbedrijven zoals de Nederlandse VOC het monopolie op handelsroutes over zee naar grondstofrijke gebieden. Het woord ‘piraat’ had een brede betekenis en werd gebruikt voor alle niet-erkende zeevaarders.¹⁾

• Eerder kreeg in Engeland het koninkrijk het monopolie op de boekdrukpers en werden ondernemers die het in hun hoofd haalden zelf een drukpers in elkaar te zetten ‘woordpiraten’ genoemd.

• 50 jaar geleden was de radio-ether de nieuwe horizon en kreeg de BBC als enige partij het recht om uit te zenden. Dankzij zogenoemde ‘radiopiraten’ maakten we kennis met popmuziek.

Het onontgonnen gebied van onze tijd is het internet. Ook hier zijn nog geen sluitende juridische modellen en bedreigt monopolisering net als in de eerder genoemde voorbeelden onze vrijheid. De informatierevolutie heeft ons ongelofelijk veel opgeleverd, maar heeft overheden en bedrijven ook in staat gesteld iedere stap van burgers en consumenten nauwkeurig in kaart te brengen. Dit zorgt voor een onevenwichtige machtsbalans waarvan de gewone man de dupe wordt. De Piratenpartij wil het evenwicht terugbrengen en een open informatiesamenleving creëren.

Vrij verkeer van informatie biedt ongekende mogelijkheden maar zet ook alles wat we vanzelfsprekend vinden op zijn kop. Niets blijft hetzelfde. Digitalisering, automatisering en globalisering hebben een grote invloed op de arbeidsmarkt en de samenleving. De film- en muziekindustrie zijn bezig zichzelf opnieuw uit te vinden, met dank aan piraterij. Het wordt tijd dat de politiek het internet serieus neemt.

Privacy, innovatie en overdracht van kennis en cultuur drijven de Piratenpartij.²⁾

Zweden liep eind jaren '90 voorop met breedband-internet voor consumenten. Na een intensieve lobby van de copyrightindustrie werd in 2001 het Zweedse Anti-Piraterijbureau opgericht. Dat werd direct onderwerp van spot, vanwege zijn zwakke pogingen om het volk 'op te voeden'.

In reactie daarop, richtte een groep kunstenaars, muzikanten en anderen met een affiniteit voor cultuur in 2003 de denktank Het Piraterijbureau op. Door juist deze naam te kiezen, benadrukten ze dat ze als Piraten progressief zijn, terwijl de anti's juist terug naar het verleden willen.

Drie belangrijke gebeurtenissen in 2005 hebben ons gemotiveerd de Piratenpartij op te richten in Zweden.

De eerste aanleiding was de strijd tegen softwarepatenten in het Europees Parlement. Grote bedrijven probeerden innovatieve startups die de status quo bedreigden te gronde te richten, om hun monopoliepositie te behouden. De lobby voor een monopolie op softwarepatenten verloor, maar met een uiterst krappe marge. We voorzagen dat keer op keer slechte wetgeving op deze manier tegenhouden veel tijd en moeite zou kosten. Een betere manier moet toch bestaan?

De tweede ontwikkeling was de aanval van de copyright-industrie op nieuwe, innovatieve distributiemethoden voor onafhankelijke artiesten. Dit downloadverbod zou indie- en alternatieve artiesten terugdrijven in handen van de oude distributiemonopolies. Het was dus niet slechts een aanval op een levensstijl, maar ook op de volgende generatie artiesten.

De derde ontwikkeling, het laatste zetje om de Piratenpartij op te richten, was de aantasting van onze privacy. De nieuwe Europese dataretentierichtlijn over de opslag van al onze communicatie middels telefonie en internet ging veel verder dan wat de voormalige Oost-Duitse Stasi ooit deed.

Dit alles leidde tot een groot maatschappelijk debat, waar iedereen aan meedeed, behalve de politici. Daarom hebben we toen zelf een partij opgericht om dit debat de politiek in te brengen.

De naam lag voor de hand: Piratenpartij.³⁾

De eerste Piratenpartij kwam formeel tot stand in Zweden op 1 januari 2006. Nu is de Piratenpartij actief in tientallen landen. We hebben zetels behaald van lokaal tot nationaal tot Europees niveau. Elk inhoudelijk onderwerp benaderen we met dezelfde Piraten-mentaliteit.

Niemand weet wat voor uitdagingen en mogelijkheden ons te wachten staan. Wij hebben een visie die vernieuwingen toejuicht. Kortzichtigheid mag niet in de weg staan van de mogelijkheden van de nieuwe tijd. In onze visie moet de macht altijd bij het volk liggen. Een overheid die haar burgers wantrouwt, verdient het vertrouwen van haar burgers niet. De informatierevolutie is voor de democratie zowel een bedreiging als een kans om zich verder te ontwikkelen. Wij strijden voor dat laatste.

Dit programma staat vol praktische voorstellen om Nederland beter te maken. Toch is het geen draaiboek voor de toekomst. Wij vragen namelijk niet om jouw stem omdat we weten hoe de toekomst eruitziet. Wij vragen om je stem omdat we toegeven dat we dat niet kunnen weten, maar wel beloven jouw rechten hoe dan ook te zullen waarborgen.

Dit programma bestaat uit twee delen. Eerst de kernpunten van de Piratenpartij. Die maken ons wat we zijn. Vanuit deze kernpunten verklaren en motiveren we al ons doen en laten. Het tweede deel is opgebouwd uit beleidsterreinen.

De kernpunten van de Piratenpartij zijn leidend om een democratie op een houdbare manier in te bedden in de informatiemaatschappij met toenemende mogelijkheden en voorwaarden.

• Burgerrechten in het digitale tijdperk
• Open, inzichtelijke en efficiënte overheid
• Democratie
• Vrijheid van informatie

De thema's van de Piratenpartij zijn beleidsterreinen waarop we op grond van onze kernpunten plannen en ideeën ontwikkelden.

• Ondernemerschap
• Onvoorwaardelijk Basisinkomen
• Economie
• Belastingen
• Regionale ontwikkeling
• BES eilanden
• Gezondheidszorg
• Justitie
• Een verstandig drugsbeleid
• Minister van Digitale Zaken
• Natuur en milieu
• Mobiliteit
• Europese Unie
• Internationale handel
• Defensie
• Ontwikkelingssamenwerking
• Migratie
• Cultuur
• Onderwijs
• Wetenschap
• Wonen
• Ruimtevaart

De tekst van dit verkiezingsprogramma is opgesteld door een programmacommissie bestaande uit André Linnenbank, David van Deijk, Matthijs Pontier, Saira Sadloe, Steven Russchenberg en Wietze Brandsma.

Dit verkiezingsprogramma is tot stand gekomen op basis van een open schrijfproces met medewerking van velen.

Als basis van dit programma zijn onder meer de verkiezingsprogramma's van de Piratenpartij Nederland uit het verleden gebruikt.

Deze tekst is vrij te kopiëren. De Piratenpartij nodigt iedereen, in het bijzonder overige politieke partijen, uit om onze standpunten te kopiëren, over te nemen, of anderszins te verspreiden.

Burgerrechten vormen de grondvesten van de Piratenpartij. Ze garanderen persoonlijke vrijheden en beschermen burgers tegen willekeur door overheden of bedrijven. Het individuele zelfbeschikkingsrecht dat aan veel van hen ten grondslag ligt, leidt onze visie. Hoe meer mensen zelf hun leven mogen bepalen, hoe beter. Concessies doen aan burgerrechten betekent concessies doen aan de fundamenten van de democratie.

Het recht op vrijheid van meningsuiting en op privacy staan onder druk door toenemende surveillance van overheden en bedrijven. Nederland moet de hoogst mogelijke standaard van burgerrechten bepleiten en verdedigen. In het binnenland en ook daarbuiten.

Bescherming van onze vrijheid en verheffing van onze burgerrechten zijn voorname drijfveren van de Piratenpartij. Wij toetsen al onze handelingen aan de elementaire rechten van burgers. Alle wetten, verdragen, overeenkomsten en besluiten moeten een toets doorstaan aan deze burgerrechten, waaronder:

• het recht op gelijkwaardige behandeling, het gelijkheidsbeginsel;
• het recht op privacy;
• het recht onschuldig te zijn tot het tegendeel is bewezen;
• het demonstratierecht;
• het recht gehoord te worden, het recht op verweer;
• het recht op vrije verplaatsing;
• het recht op vrije toegang tot internet;
• het recht op vrije communicatie;
• het recht op vrijheid van meningsvorming en meningsuiting;
• het recht op onderwijs tot op het hoogste onderwijsniveau;
• het recht om zoveel of zo weinig kleding aan te trekken als burgers zelf willen;
• het recht op bescherming tegen genitale verminking, ongeacht gender;
• het recht om de eigen genderidentiteit vorm te geven zonder inmenging van anderen.

De Piratenpartij is tegen ongewenst racisme en alle andere vormen van discriminatie. Op papier, volgens de wet, bestaan zij niet meer in Nederland. In de praktijk blijken hun effecten nog steeds merkbaar. Dit komt deels door te weinig borging in de processen. In een lange keten van besluitvorming drukken de vooroordelen van een enkele ambtenaar of medewerker een stempel op de praktische uitvoering van wetten en regels. Mensen die niet willen discrimineren, doen dat soms onopzettelijk wel. Daar hoeft dan niet meteen het strafrecht aan te pas te komen, maar rectificatie ervan is wel noodzakelijk.

De Piratenpartij staat voor gelijke rechten voor verschillende genders. Zolang de gendergelijkheid in besturen van grote bedrijven zo uit balans is als nu, is een quotum (twee op de vijf vrouw) een goede tijdelijke maatregel om vrouwenemancipatie te bevorderen. Beursgenoteerde bedrijven zijn groot genoeg om dit van te eisen.

De Piratenpartij wil:

• erkenning voor slachtoffers;
• signalering van problemen;
• betere borging van processen;
• bescherming tegen discriminatie;
• transparante algoritmes;
• een tijdelijk genderquotum voor besturen van beursgenoteerde bedrijven en benoemde overheidsbestuurders;
• dit tien-punten-plan voor 'bijzondere mensen'⁴⁾, met neurodivergentie of een beperking, conform het VN-verdrag Handicap en VN-verdrag Kind.
• dat de gehandicaptenparkeerkaart niet per gemeente apart geregeld hoeft te worden, maar direct in heel Nederland geldig wordt

Privacy is nodig om een autonoom persoon te kunnen zijn; zelf keuzes te maken zonder beïnvloeding van buitenaf, beschermd tegen de macht van anderen en van de staat. Privacy is belangrijk voor onze menselijkheid; privacy verliezen betekent onze persoonlijke autonomie verliezen.

“Als het private zichtbaar wordt, kun je geen mens meer zijn” – Hannah Arendt⁵⁾

Privacy is nodig om relaties met andere mensen op te bouwen. Zeker voor de ontwikkeling van kinderen is privacy belangrijk; geen privacy krijgen duidt op wantrouwen, en wie vertrouwen van anderen nooit heeft ervaren, zal ook niet in staat zijn om anderen te vertrouwen.

Privacy is van essentieel belang voor de werking van onze democratie. Zonder bescherming van autonomie is de democratie verloren. Privacy speelt een belangrijke rol in ieders veiligheid garanderen; zowel online als offline kunnen criminelen misbruik maken van slecht beschermde data.

De Piratenpartij vindt dat alle individuen recht op een persoonlijke levenssfeer hebben; het recht op discretie en het recht om anoniem te zijn. Overigens ontheft anonimiteit niemand van verantwoordelijkheid voor zijn daden.

Article 12.⁶⁾
“No one shall be subjected to arbitrary interference with his privacy, family, home or correspondence, nor to attacks upon his honour and reputation. Everyone has the right to the protection of the law against such interference or attacks.” – Parijs, 10 december 1948

De Nederlandse overheid heeft Artikel 12 de laatste jaren in de uitverkoop gezet. De Piratenpartij laat dit niet langer gebeuren en zet zich in voor privacy in alle aspecten van het leven.

Wij zetten ons in voor ieders recht om zonder digitale hulpmiddelen, hetzij schriftelijk, hetzij in persoon, in contact te treden met de overheid. Net als voor ons recht om na werktijd niet voor werk bereikbaar te zijn.

Verzwakking en inbouw van achterdeurtjes, backdoors, in encryptie maken het internet minder veilig voor iedereen. Omdat burgers recht op zowel veiligheid als privacy hebben, willen wij hoogwaardige encryptie bevorderen.

Gerichte surveillance is vaak effectiever dan massasurveillance. Van onwettige en buitensporige surveillance-maatregelen die ons door buitenlandse en binnenlandse overheden worden opgelegd, als reactie op terrorisme of andere vormen van criminaliteit, gaat een ernstige dreiging uit. Een gebrek aan privacy kan voor onveiligheid zorgen. De behoefte aan evenwichtsherstel tussen veiligheid en onze privacy is dringend.

Om onze rechten en vrijheden te behouden en de effectiviteit van wetshandhaving te waarborgen, eisen wij beperking van verzamelen en monitoren van gegevens tot verdachten die een misdrijf voorbereiden of plegen, gerechtelijke toestemming daarvoor en toezicht daarop.

Adequate bescherming tegen criminaliteit is een belangrijke verantwoordelijkheid van de staat. Hij moet deze verantwoordelijkheid nakomen met een veiligheidsbeleid dat rationeel, genuanceerd en wetenschappelijk onderbouwd is.

De EU wil client-side scanning verplicht stellen, onder het mom van 'kindermisbruik tegengaan' op het internet. Feit is dat op die manier content scannen onmogelijk is zonder aan de gebruikerskant de versleuteling te verbreken. Dat ondermijnt de vertrouwelijkheid van communicatie. Piraten gaan onder geen beding akkoord met encryptiebedreigende chatcontrole.

Wij willen de praktijk van routinematige, geautomatiseerde en niet-doelgerichte gegevensverzameling, -opslag en -koppeling afschaffen. Wij wijzen de grootschalige en willekeurige verzameling van communicatiegegevens ('dataretentie'), reisgegevens (PNR) en biometrische gegevens van de hand. De Piratenpartij is tegen geautomatiseerde profilering: profielen van mensen opstellen om hen op te delen in risicocategorieën.

Openbare ruimtes hangen er vol mee en handhavers lopen ermee rond: camera's die het verkeer en handelen van personen en voertuigen volgen, gezichten volgen en opnames opslaan voor analyse door artificiële intelligentie. De mogelijkheid privacy af te breken woog niet mee in het besluit daartoe. Uit onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van dergelijke systemen weinig invloed heeft op de omvang van criminaliteit en dat de criminaliteit zich in het gunstigste geval eenvoudigweg verplaats naar een andere plek.

Wij zijn voor een verschuiving van politietaken van monitoringtaken naar goed contact met de buurt en vakkundig recherchewerk. We zijn in algemene zin tegen gezichtsherkenning en andere vormen van biometrische massasurveillance. Voor trajectcontrole opgenomen beelden - en de gegevens daaruit - moeten worden vernietigd zodra blijkt dat eruit geen boete voortvloeit.

Wij zijn tegen de verplichting voor individuen om zichzelf te identificeren als ze niet worden verdacht van een misdrijf, met name bij de uitoefening van het recht te protesteren en samen te komen.

Wij willen geen uitwisseling van persoonsgegevens met landen die niet voldoende bescherming van de grondrechten bieden, behalve in noodsituaties.

Wij willen de uitholling van de burgerrechten, die de laatste tijd dramatische proporties heeft aangenomen, een halt toeroepen. Meer surveillance helpt niet om onze veiligheid te waarborgen, maar kan ons wel onveiliger maken.

De Piratenpartij wil het perverse verdienmodel dat nu op internet heerst op de schop. Grote techbedrijven bespieden al ons gedrag, op zeer vergaande wijzen. Vervolgens verkopen ze gevoelige gebruikersgegevens — waaronder geolocatie, apparaat-ID's, identificatie-cookies en surfgeschiedenis tot op het kleinste detail — voor nog geen 0,01 euro in een soort veiling, aan wie ook maar aandacht wil opkopen, bijvoorbeeld met advertenties of propaganda. Dit proces heet Real-time bidding⁷⁾ (RTB). RTB is een omvangrijk ecosysteem van verzamelingen van en handel in persoonlijke gegevens. RTB geeft websites met mis- en desinformatie een verdienmodel ten koste van de vrije pers, en maakt de profilering van elk online persoon mogelijk. Het systeem is in strijd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming8) ⁸⁾ (AVG), want het lekt persoonsgegevens ongecontroleerd naar honderden derden, maar handhaven erop lijkt nu onbegonnen werk. Wij willen surveillance advertising daarom verbieden.

Platforms mogen in plaats daarvan gebruikmaken van vier gegevens, genoeg om relevante advertenties te kunnen tonen, maar niet zo veel dat ze ons soms beter leren kennen dan wijzelf:

• de inhoud op de pagina waar je bent (voorbeeld: op een site of platform over auto's kunnen advertenties over auto's relevant zijn);
• de gebruikers locatie (bij benadering);
• het tijdstip van een websitebezoek bij benadering;
• algemene beschrijving van het gebruikte apparaat.

De Reclame Code Commissie kan oordelen over reclames, maar hen niet verbieden. Reclames zijn vaak misleidend en manipulatieve propaganda voor overconsumptie ⁹⁾. Veel reclames maken mensen eerst ongelukkig, om hen daarna een product of dienst als remedie aan te smeren. Reclames gaan ten koste van welbewuste keuzevrijheid, want ze manipuleren ons onderbewustzijn. Voor alcohol en tabak is reclame inmiddels ingeperkt. De Piratenpartij stelt een verbod voor op alle reclame voor alcohol, tabak en andere verslavende zaken, en op reclame voor de fossiele en de bio-industrie. Wij willen reclame eerlijker en informatiever maken door de Reclame Code Commissie in staat te stellen snel misleiding en manipulatie te veroordelen en misleidende reclames te verbieden.

Van veel apparatuur is de beveiliging bij aankoop ondeugdelijk. Webcams zijn bijvoorbeeld openbaar te benaderen. Van massaproducten zijn wachtwoorden identiek. De Piratenpartij maakt privacy by design wettelijk verplicht.

Energiemeters meten gebruik per seconde, maar geven automatisch data per maand of kwartaal geaggregeerd door aan de energiemaatschappij. Publicatie van de broncode van software in de meters moet verplicht worden. Een slimme meter weigeren moet altijd mogelijk zijn.

Verschillende overheidsdiensten, onder andere politie en belastingdienst, maken gebruik van profileringstechnieken. Hiermee wordt bijvoorbeeld bepaald wie als verdachte wordt gezien, of wie als mogelijke fraudeur wordt bestempeld. Dit leidt tot ongewenste effecten, want met data met een bias getrainde algoritmen kopiëren de vooringenomenheid van hun makers. Als gevolg hiervan benadelen algoritmes mensen van het ene ras zwaarder dan van het andere ras, ook als ras expliciet als variabele wordt weggelaten. Van wervingsalgoritmen is aangetoond dat ze mannen bevoordelen.¹⁰⁾ Programma's trainen met erop gebaseerde beslissingen versterkt hun vooroordelen. Met het gebruik van algoritmes ter ondersteuning bij beslissingen kunnen mensen hun vooroordelen rechtvaardigen door de technologie 'onpartijdig' te noemen.

Door de ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie, artificial intelligence (AI), neemt de afhankelijkheid van de technologie toe. Hoewel AI een nuttig hulpmiddel is, mag het onze vrijheden en burgerrechten niet uithollen en onze persoonlijke keuzes niet beperken. De ontwikkeling van AI moet voldoen aan de hoogste ethische normen en mag vooroordelen en profilering op basis daarvan niet in de hand werken. De individuele EU-burger moet baat hebben bij AI door strakke regulering ervan.

Om ongewenste effecten te voorkomen, eist de Piratenpartij dat algoritmes transparant en trainingsdata controleerbaar worden. Alleen daarmee kan onze maatschappij een eerlijk debat voeren over profilering. Producenten van algoritmes moeten desgevraagd hun producten uitleggen in voor iedereen begrijpelijke taal. Voor mensen met een indruk dat technologie hen onrechtvaardig behandeld, moet recht op menselijke tussenkomst bestaan.

Thuiswerk, videovergaderingen en online toetsen namen in coronatijd fors toe. Om die mogelijk te maken moeten werknemers en studenten vaak extra software installeren. Veel van die software kan buiten werk- en toetstijden consequenties voor hun privacy hebben. Op apparatuur die niet door de werkgever of onderwijsinstelling beschikbaar is gesteld, mag installatie van andere programma's blokkerende software nooit verplicht zijn. De camera en microfoon in de computer van iemand aanzetten zonder zijn toestemming mag nooit een optie zijn. De Piratenpartij wil dwang tot “toestemming” voor in de persoonlijke leefomgeving meekijken en/of -luisteren wettelijk verbieden.

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG / General Data Protection Regulation, GDPR) biedt mogelijkheden om op te treden tegen privacyschendingen. Dat doet de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) nu niet vaak en streng genoeg. Wij willen de AP van voldoende capaciteit voorzien om haar taken naar behoren uit te voeren.

Wij ondersteunen exportcontroles op surveillance- en censuurtechnologie. We zullen de verspreiding van in Nederland gemaakte surveillance- en censuurtechnologie, door middel van exportkrediet of andere staatsgaranties, naar autoritaire landen die de rechtsstaat niet respecteren niet ondersteunen. We vechten voor bevordering van privacy voor journalisten, activisten en burgers overal ter wereld.

Een open en transparante overheid is een basisvoorwaarde voor een goede democratie. Alleen waar mensen het functioneren van hun overheid ter discussie kunnen stellen en hun overheid kunnen controleren, is een goede volksvertegenwoordiging mogelijk. Dat burgers en journalisten het doen en laten van de overheid kunnen opvragen en inzien is belangrijk. De Piratenpartij wil een toename van transparantie in de communicatie tussen de overheid en lobbyisten.

Nederland kent heel veel regels. Door al die regels zijn mensen in allerlei beroepsgroepen veel tijd kwijt aan administratie. Die tijd kunnen ze niet besteden aan werk. Bureaucratie is vaak gericht op werknemers controleren en verantwoordelijkheden aftikken. De overheid lijkt de burger steeds meer te zien als een mogelijke verdachte. Zo komt ze steeds meer tegenover de burger te staan. Wij willen dat ze weer naast de burger staat. We willen dat de overheid vertrouwt op het vakmanschap van professionals en haar controledrang tempert. Privacy schendende controles en bureaucratie opheffen maakt de overheid efficiënter.

Overheidsdocumentatie is grotendeels digitaal opgeslagen. Wij willen dat die voor iedereen inzichtelijk is middels een systeem dat persoonlijke informatie anonimiseert en waar nodig pseudonimiseert (geen namen, wel functietitels). Voor volksvertegenwoordigers zijn de originele documenten opvraagbaar.

Zeventig procent van de uitgaven van overheden is niet te controleren.¹¹⁾ Daarom willen wij de kasboeken van overheden en bestuursorganen openbaar.

Belastingontwijkingsconstructies ('Tax Rulings'), die voornamelijk met grote internationale ondernemingen worden overeengekomen, zijn een van de meest dringende problemen van deze tijd. De nodige transparantie is ver te zoeken.

Wij willen:

• transparantie in de huidige belastingafspraken met multinationals;
• een verbod op nieuwe belastingafspraken met grote multinationals;
• afbouw van oude belastingafspraken.

Om het democratische proces te beschermen en de basis van beslissingen transparant te maken, pleiten wij voor openbaarmaking van de invloed van belangengroepen en lobbyisten op politieke beslissingen. Lobbyactiviteiten moeten zo transparant mogelijk zijn. We willen daarom een verplichting op het bestaande lobbyregister, en een koppeling ervan aan een overzichtelijke, via internet publiek toegankelijke kalender. Die stelt geïnteresseerden in staat om op te zoeken met wie voor welk doel gekozen volksvertegenwoordigers bijeenkwamen.

Als voetafdruk van alle wetgeving willen we:

• dat alle erbij betrokken beleidsmakers hun bijeenkomsten met lobbyisten en schriftelijk ontvangen inbreng publiceren;
• dat alle wetsontwerpen en wijzigingen traceerbaar zijn naar hun oorspronkelijke auteur.

Een kwart van de oud-politici wordt lobbyist. Vaak op het terrein waar ze toezicht op hielden.¹²⁾

Wij willen een afkoelingsperiode van twee jaar voor bewindspersonen, toezichthouders en andere topambtenaren voordat zij een overstap maken naar een functie in het werkveld dat onder hun portefeuille viel.

Steeds vaker worden belangrijke taken van de centrale overheid naar de gemeenten verschoven. Door krimpende budgetten van regionale kranten en omroepen verdwijnt daar politieke verslaggeving. Lokale journalistiek moet in staat zijn om controle uit te oefenen op politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. Wij willen de verschraling in de lokale en regionale journalistiek tegengaan met een stimuleringsfonds naar Deens model.¹³⁾

De Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten 2017¹⁴⁾ (Wiv), ook wel ‘sleepwet’, bepaalt de bevoegdheden van inlichtingen- en veiligheidsdiensten zoals aftappen van communicatie en raadplegen van informanten. Het referendum van 2018 over de Wiv¹⁵⁾ gaf een krachtig signaal: de wet moet beter.

De wet heeft bescherming van bronnen bemoeilijkt voor journalisten. Door invoering ervan is Nederland van de tweede naar de zesde plaats gezakt op de persvrijheidsindex ¹⁶⁾ van Verslaggevers zonder Grenzen (Reporters without Borders).¹⁷⁾

Wij willen betere waarborgen voor journalisten om hun bronnen te beschermen, door de Wiv aan te passen volgens de uitkomst van het referendum en de aanbevelingen van de coalitie, waaronder een einde aan 'sleepnet'-massasurveillance. ¹⁸⁾

Klokkenluiders zijn voor een samenleving van vitaal belang. De Wet bescherming klokkenluiders vervangt sinds februari 2023 de Wet Huis voor klokkenluiders uit 2016. Deze verplicht werkgevers tot veilige interne kanalen voor melding van onregelmatigheden binnen organisaties met meer dan vijftig werknemers, en voorziet in bevoegde autoriteiten voor externe meldingen. Sinds de wetswijziging is het Huis voor Klokkenluiders bevoegd tot sanctioneren van werkgevers die verzuimen zijn aanbevelingen op te volgen, die klokkenluiders benadelen en die, zoals een meerderheid, een verplicht intern meldkanaal ontberen. Het gebruikt zijn bevoegdheid nog te weinig.

Wij willen toezien op naleving van de wet en rust niet voordat klokkenluiders bescherming, ondersteuning en compensatie in verhouding tot hun professionele en persoonlijk schade krijgen.

Of het nu gaat om rechtsherstel in de jeugdzorg, de toeslagenaffaire, instortende huizen in Groningen; de overheid maakt compensatie voor haar beleid krijgen steeds zo moeilijk mogelijk voor gedupeerden. Door toegenomen wantrouwen vanuit de overheid gaat nu van elke euro compensatie 74 cent op aan bureaucratie. Uitgaan van vertrouwen is voordeliger. Wij staan voor een betrouwbare overheid en wil daarom ruimhartige, snelle compensatie voor gedupeerden, in plaats van jarenlange juridische procedures met schrijnende gevolgen.

De overheid moet de ontwikkeling van open source en open standaarden in de publieke en private sector faciliteren, zodat op termijn veel tijd en geld bespaard kan worden. Dit gebeurt bijvoorbeeld al bij stopcontacten en bij USB aansluitingen voor een mobiele telefoon.

Wij maken ons hard voor een grotere marktefficiëntie door meer onderdelen open source en met open standaarden te ontwikkelen. Ontwikkeling van materialen die de overheid gebruikt, zoals verkeersborden of lantaarnpalen, op basis van openbare bronnen hoort daarbij.

Democratie is meepraten en meebeslissen over onze samenleving. In een democratie heeft iedereen een stem die wordt gehoord. De mogelijkheid voor iedereen om deel te nemen aan het besluitvormingsproces staat hoog in het vaandel van de Piratenpartij, want daarmee benutten we alle kennis, ervaring en expertise in onze samenleving.

Betrek de betrokkenen, is ons devies. Door de belanghebbenden in te zetten in het besluitvormingsproces, kunnen voorstellen een stevige basis krijgen met alle beschikbare kennis en ervaring in de samenleving. De overheid moet niet het door haar gewenste beleid aan de samenleving opleggen; het beleid moet de samenleving dienen.

Een bindend correctief referendum is een noodrem. Burgers hebben nog steeds onvoldoende invloed op de inhoud van beleid. Er zijn vaak meerdere redenen om tegen te zijn. Een 'nee' geeft daarom te weinig sturing om beleid te verbeteren. Wij willen dat de overheid van tevoren naar de burger luistert.

Referenda dienen enkel uitgevoerd te worden op initiatief van de bevolking, niet op initiatief van de regering. We schaffen kiesdrempels af, omdat deze verstorend werken op het stemgedrag. Bovendien zijn ze onnodig, want het aantal benodigde handtekeningen maakt de drempel al hoog genoeg.

Naast achteraf corrigeren, dient de burger de mogelijkheid te hebben om onderwerpen te agenderen. Burgers hebben het recht om zowel de bestaande wetgeving in te trekken alsook nieuwe wetgeving in te dienen.

Mensen weten zelf het beste wat zij willen. Daarom is burgers zo vroeg mogelijk betrekken bij beleid belangrijk. Internet biedt daarvoor fantastische mogelijkheden. Burgers van alle leeftijden kunnen vanaf iedere locatie en op ieder moment hun wensen en zorgen kenbaar maken.

Mensen met expertise op een bepaald gebied kunnen gemakkelijk samenkomen om een kwalitatief goed voorstel of beleidsplan vorm te geven. Tegelijkertijd is peilen wat het draagvlak van zo'n voorstel of beleidsplan is in korte tijd mogelijk.

Op ons initiatief zijn op lokaal niveau verschillende elektronische platformen voor democratie in gebruik. Met die systemen kan iedereen op eenvoudige wijze zelf direct of middels een machtiging meedoen aan democratische besluitvorming.

Wij willen daarbij willekeurige burgers die samen een goede afspiegeling van de bevolking vormen uitnodigen om in burgerberaden fysiek bij elkaar te komen om oplossingen voor problemen in de samenleving te bedenken. De burgerberaden kunnen oplossingen die op digitale democratieplatformen zijn bedacht verder uitwerken.

Wetgeving dient zo dicht mogelijk bij de burger te worden gemaakt, zodat burgers zo veel mogelijk invloed erop hebben. Kleinschaligheid vergemakkelijkt de implementatie van directe democratie. Wij willen doorschuiving van wetten alleen als die niet op een bepaald bestuurlijk niveau (dorp, eiland, gemeente, provincie, staat) kunnen worden opgelost, en enkel naar het eerstvolgende niveau erboven. Dit heet het subsidiariteitsbeginsel. Om goed aan hun taken te voldoen, is van belang dat gemeenten voldoende financiering hebben.

Door decentralisatie van verantwoordelijkheden is de werkdruk van gemeenteraads- en statenleden flink toegenomen. Immers moest steeds meer worden gecontroleerd. Wij willen investeren in lokale volksvertegenwoordigingen door, afhankelijk van de lokale behoeften, uren of vergoedingen uit te breiden en budgetten voor fractieondersteuning te verhogen.

Het aantal zetels in de Tweede Kamer is voor het laatst uitgebreid in 1957 naar 150 zetels, hoewel het aantal stemgerechtigden sinds die tijd meer dan verdubbeld is. Dit betekent dat de kiesdrempel (het aantal stemmen dat nodig is voor een zetel) ook meer dan verdubbeld is. De vele overheidsdiensten zijn in de afgelopen halve eeuw bovendien steeds complexer geworden. Daarnaast wordt het kabinet veel uitgebreider ondersteund dan de Tweede Kamer. Hierdoor staan de controlefunctie en de volksvertegenwoordigende rol van de Tweede Kamer onder druk.

Volgens een observatie in de politieke wetenschappen volgt het aantal leden van het parlement ongeveer de derdemachtswortel van de vertegenwoordigde bevolking.¹⁹⁾ Conform deze vuistregel zou Nederland 262 Tweede Kamerzetels moeten hebben.

Zeteluitbreiding bevordert specialisatie van Kamerleden, verlicht vergaderdruk van individuele leden en verbetert de representatie van minderheden. Dit alles zal de controlefunctie en volksvertegenwoordigende rol van de Tweede Kamer enorm ten goede komen. Tijdens de verbouwing van het Binnenhof kan hier rekening mee worden gehouden.

Daarnaast willen we, net als in lokale en regionale politiek, commissieleden toestaan. Deze hebben spreekrecht in commissievergaderingen, maar nemen niet deel aan plenaire vergaderingen en hebben dus geen stemrecht. Dat blijft voorbehouden aan Kamerleden. Dit helpt met name kleine fracties bij inhoudelijke inbreng leveren op elk thema. Ten slotte bevelen we een forse budgetverhoging voor fractieondersteuning aan.

Wij staan voor een democratie die mensen vertrouwt in hun vermogen om te bepalen wie hen het beste vertegenwoordigt. Hierbij past verwijdering van de voorkeursdrempel om verkiezing van kandidaten op voorkeursstemmen, ook als ze laag op de lijst zijn geplaatst, te vergemakkelijken.

Nederlandse rechters mogen wetten niet aan de Grondwet toetsen.²⁰⁾ Dit in tegenstelling tot hun collega's in het nabije buitenland, die wel constitutionele toetsing door de rechterlijke macht kennen. Tweede en Eerste Kamer beoordelen of wetten die zij maken in overeenstemming zijn met de Grondwet. Bij internationale handelsverdragen prevaleren economische belangen van multinationals soms boven burgerrechten. Volksvertegenwoordigers zijn niet alziend; zij kunnen niet voorzien hoe een wet in de praktijk uitvalt wanneer zij die accorderen. De gang van de burger naar de rechter is essentiële burgerrechtbewaking bij door de wetgever onvoorziene misstanden.

Wij behouden de Eerste Kamer in zijn huidige vorm, maar maakt de functie van Eerste Kamerlid voltijd om de banencarrousel te stoppen en belangenverstrengeling te voorkomen. In aanvulling erop willen we een constitutioneel hof.

Vrijwel alleen de leden van de gevestigde partijen worden benoemd in het openbaar bestuur. Dit komt doordat de normaal geldende bepalingen tegen discriminatie en voorkeur niet van toepassing zijn bij de toekenning van functies in het openbaar bestuur. Wij willen deze uitzondering schrappen. We willen toekenning van functies in het openbaar bestuur, adviesraden en de ambtenarij op basis van verdienste, in een eerlijk en transparant selectie- of sollicitatieproces.

In een democratie dienen zo veel mogelijk politieke functies middels directe verkiezingen te worden ingevuld. Dit geldt om te beginnen voor burgemeesters, dijkgraven en álle leden van het algemeen bestuur van de waterschappen. Kiezen hoort middels Ranked-choice voting (RCV).²¹⁾

Wij willen dat burgers zo direct en met zo veel invloed als mogelijk deelnemen aan het politieke debat- en besluitvormingsproces. Zowel individueel als collectief. Daarom eisen wij verwijdering van barrières die participatie van nieuwe politieke partijen aan verkiezingen bemoeilijken of onmogelijk maken (zoals een hoog aantal handtekeningen of een hoge borg). Burgers en belangengroepen moeten de mogelijkheid hebben tot vereniging en inspraak, ongeacht hun omvang of status.

De democratische eisen die aan politieke partijen worden gesteld, zijn te makkelijk te omzeilen. Dit maakt onze democratische rechtsstaat kwetsbaar voor autocraten die de democratie van binnenuit willen opblazen, zoals meermaals gebeurde. Daarom dienen politieke partijen leden te hebben, mogen aanmeldingen van nieuwe leden niet zomaar geweigerd worden zonder geldige juridische basis, dienen partijen zo democratisch georganiseerd te zijn dat de leden het laatste woord hebben, en dienen politieke partijen rekenschap af te leggen over de herkomst van hun eigen middelen en die van aan de partijen gelieerde rechtspersonen.

Kiesdrempels zijn ondemocratisch en bevoordelen grote partijen. Om kleine partijen en minderheden evenveel kans op vertegenwoordiging te geven:

• wordt bij de Tweede Kamerverkiezing de kiesdrempel volledig afgeschaft, zodat vanaf een halve kiesdeler kans gemaakt wordt op een restzetel;
• worden lijstverbindingen weer toegestaan, zodat het aantal stemmen van de lijstverbinding meetelt in de zetelverdeling, ongeacht of de losse partijen op eigen kracht de kiesdrempel halen.

Op dit moment ontvangen partijen die niet vertegenwoordigd zijn in de Tweede of Eerste Kamer geen overheidssubsidie. Lokale partijen zouden ook in aanmerking moeten komen voor subsidie van het Rijk.

Piraten willen:

• subsidieverdeling over partijen die meededen aan de laatste verkiezing evenredig aan de stemmen;
• teruggave van de waarborgsom onafhankelijk van de kiesdrempel zoals in Duitsland.

Veel politieke beslissingen hebben grote gevolgen voor de toekomst, voor het leven van jongeren. Daarom moeten jongeren het recht hebben om deel te nemen aan het democratische proces. Overheden moeten hen daartoe aanzetten, onder andere met de gelegenheid tot deelname aan E-democratiesystemen en offline burgertoppen. Om jongeren de mogelijkheid te geven op partijen die hun belangen vertegenwoordigen te stemmen, bepleiten wij stemrecht voor iedereen van zestien jaar en ouder.

Vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur is een voorwaarde voor de sociale, technologische en economische ontwikkeling van onze samenleving. Informatiemonopolies die alleen grote bedrijven ten goede komen, gecreëerd door auteurs- en patentrechten, belemmeren deze toegang. De Piratenpartij wil de wetgeving daaromtrent grondig hervormen.

Het intellectuele-eigendomsrecht belemmert de vrije toegang tot informatie zoals kennis, technologie en cultuur die wij als een fundamenteel burgerrecht willen verankeren in onze rechtstaat. Wij willen deze wetgeving daarom grondig hervormen.

De economie is steeds meer gebaseerd op informatie. Dat is goed nieuws, want we kunnen informatie vrijwel gratis vermenigvuldigen en delen. Het internet biedt geweldige mogelijkheden om overal ter wereld te beschikken over nieuws, ideeën, vermaak en andere zaken.

Informatie biedt mogelijkheden tot zelfontplooiing. Om die te optimaliseren, is afbraak van bestaande informatiemonopolies nodig. Die kan onder andere gebeuren door auteurs- en patentrechten sterk te beperken. Wij willen op de lange termijn het patentensysteem afschaffen.

Het auteursrecht is bedoeld om de creativiteit te bevorderen door makers een beperkt monopolie te geven op het gebruik en de verspreiding van hun werk. Zodra deze rechten vervallen, zijn de werken publiek domein: voor iedereen om te gebruiken en verder op te bouwen. Toekenning van auteursrechten heeft de productie van werk dat op den duur vrij beschikbaar raakt als doel.

Wij willen rechtvaardig auteursrecht waarin de belangen van de makers en van de samenleving met elkaar in evenwicht zijn.

Verlengingen van de duur zijn het gevolg van een omvangrijke lobby en zijn niet gebaseerd op deugdelijk economisch bewijs. In de loop der tijd is de duur van het auteursrecht verlengd tot de levensduur van de auteur plus zeventig jaar. Langdurende auteursrechten komen alleen grote bedrijven ten goede en zetten hen aan tot hergebruik van oude content in plaats van investeringen in nieuw materiaal.

Het commerciële monopolie, gegeven door het auteursrecht, mag niet langer duren dan één generatie. Het type werk (film, roman etc.) bepaalt de termijn, met als uitgangspunt het werk zo snel mogelijk ook commercieel vrij beschikbaar te stellen, opdat de sector zo snel mogelijk omschakelt naar nieuwe verdienmodellen.²²⁾

Openbare beschikbaarheid van informatie, kennis en cultuur stimuleert maatschappelijke, technologische en economische ontwikkelingen. Kopiëren, archiveren, gebruiken en toegankelijk maken van cultureel werk voor niet-commerciële doeleinden verdienen legalisatie, wettelijke bescherming en actieve promotie. Daartoe moeten de uitzonderingen op het auteursrecht het recht om te gebruiken vormgeven en moet de wettelijke bescherming van digitale sloten op cultuurgoederen, zoals het Digitaal Restrictie Management (DRM), worden afgeschaft. Iedereen moet kunnen genieten van ons cultureel erfgoed en dit kunnen delen zonder de dreiging van juridische stappen, schending van privacy of censuur.

Afgeleide werken zijn altijd toegestaan, met uitzondering van heel specifieke gevallen die in de wet, met minimale ruimte voor interpretatie, zijn vastgelegd. Remixen, parodieën, citaten en sampling moeten vrijgesteld zijn van het exclusieve recht van een auteursrechtmonopolie.

Een kopie voor privégebruik maken, is een recht. Daarom is een heffing op media of hardware fundamenteel onjuist. We schaffen de thuiskopieheffing af.

Auteursrechtenorganisaties moeten zorgen voor volledige transparantie, evenredige participatierechten voor hun leden en eerlijke contractvoorwaarden voor auteurs en kunstenaars.

Bij een vermoeden van inbreuk op het auteursrecht is een blokkade voor de betreffende foto, video of tekst verplicht, volgens artikel 17 van de EU-auteursrechtenrichtlijn. Filters die als censuurmachines kunnen dienen, tasten de fundamentele rechten van gebruikers aan. Wij willen de schade van de EU-auteursrechtenrichtlijn zo veel mogelijk beperken en de rechten van internetgebruikers maximaal beschermen. Wij verzetten ons tegen verplicht te installeren filters.

Empirisch onderzoek laat zien dat patenten innovatie eerder belemmeren dan aansporen.²³⁾ Veel doeltreffender om innovatie aan te moedigen is verspreiding van ideeën, leert de geschiedenis.²⁴⁾ Wij bestrijden de bedreiging voor onze toekomst die uitgaat van patenten op kennis over zaken met betrekking tot genetica, biotechnologie, software en meer.

Monopolies op planten en zaden en kostbare juridische geschillen over vaak triviale octrooien laten zien hoe zowel innovators als consumenten de prijs betalen. Hervorming of vervanging van de patentwetgeving is nodig om innovatie niet verder te verstikken en vrije, eerlijke markten mogelijk te maken.

Het aantal triviale patenten en patenten met te brede toepassing neemt toe. Dat grote bedrijven daarmee hun concurrenten smoren, bestempelen wij als misbruik van patenten. Dit misbruik gaan we tegen.

Economisch succes in de informatiemaatschappij is niet langer alleen afhankelijk van technologische uitvindingen, maar ook van de ontwikkeling van kennis en de verdeling van informatie. Regulering van deze factoren middels het huidige octrooistelsel staat lijnrecht tegenover de vrijheid van kennis en cultuur die wij eisen.

Patenten voor 'uitvindingen' die triviaal, niet-substantieel, computerprogramma's, bedrijfsmodellen of natuurproducten zijn, hebben geen bestaansrecht. Deze typen octrooien belemmeren de ontwikkeling van een informatiemaatschappij en leiden tot de privatisering van gemeenschappelijke hulpbronnen. Kleine en middelgrote IT-bedrijven in heel Europa bewijzen dat octrooien op software geen voorwaarde zijn voor economisch succes. Een eerlijke beloning voor innovatie betekent niet per se toekenning van monopolistische rechten die toegang tot noodzakelijkheden en innovatie negatief beïnvloeden.

Nederland en andere geïndustrialiseerde landen mogen minder ontwikkelde landen niet dwingen tot acceptatie van octrooi-bepalingen die hun gezondheid, onderwijs, ontwikkelingsmogelijkheden of andere essentiële behoeften kunnen schaden.

Wij verzetten ons tegen het frequente misbruik van octrooiprivileges, zoals met triviale wijzigingen in geneesmiddelen met aflopende octrooibescherming. Bestrijding van praktijken om concurrentie te voorkomen, zoals betalingen om de marktgang van generieke geneesmiddelen te vertragen, is hard nodig.

Financiering van de ontwikkeling van nieuwe antibiotica en vaccins voor tropische ziekten kan met fondsen die belonen naar rato van hun impact op de volksgezondheid. Een alternatief voor patentmonopolies is patent pooling. Dat zorgt voor concurrentie en maakt medicijnen betaalbaar. Kosten en marktprijzen dienen altijd transparant te zijn.

Om geneesmiddelen voor iedereen betaalbaar te maken, is ons doel om het directe verband tussen de beloning voor vooruitgang en de prijs van het eindproduct te verbreken.

Universiteiten en onderzoeksinstituten moeten wetenschappelijk onderzoek voor gezondheid en geneeskunde kunnen verrichten zonder belemmering door patenten.

Het merkenrecht is oorspronkelijk bedoeld om de herkenbaarheid van producenten bij consumenten te verbeteren. Het garandeerde een basale consumentenbescherming.²⁵⁾ Wij vinden dat het zich opnieuw tot deze functie moet beperken.²⁶⁾

Iedereen is zelf verantwoordelijk voor zijn eigendommen en hun gebruik. Verantwoord gebruik omvat niet alleen het gebruik dat bij het ontwerp gepland was, maar ook dat naar eigen goeddunken voor andere doeleinden. Wij strijden tegen de pogingen van bedrijven om gebruiksrecht in te perken met een beroep op intellectueel eigendom.

Steeds meer fabrikanten proberen het gebruik van hun producten te sturen door mogelijkheden voor aanpassingen en reparaties in te perken ²⁷⁾. Met Digitaal Restrictie Management (DRM) dwingen bedrijven hun klanten tot extra betaling voor reparaties in hun erkende service-centra, en aanschaf van hun officiële verbruiksartikelen, bijvoorbeeld printerinkt of reinigingsmiddel voor geautomatiseerde kattenbakken. DRM’s zijn digitale sloten op apparaten, waarvan de klant de sleutel niet krijgt. Ze bedreigen sommige van de meest elementaire eigendomsrechten. ²⁸⁾

Wij willen afschaffing van de wettelijke bescherming voor DRM.

Een manier om reparaties te stimuleren is de BTW erop reduceren tot nul procent.

Wij willen herziening van de Overeenkomst inzake de handelsaspecten van de intellectuele eigendom (de TRIPs-overeenkomst) om exclusieve rechten op immateriële goederen te beperken. We streven naar vergelijkbare beperkingen van toepassing op alle handelsovereenkomsten die soortgelijke of zelfs verdergaande voorschriften inzake octrooien en auteursrecht bevatten.

Media en journalistiek zijn essentieel voor een goed werkende samenleving en democratie. Voor burgers moeten altijd media vrij en publiekelijk toegankelijk zijn, in het bijzonder media die (mede) door publiek geld zijn gefinancierd. Deze moeten altijd via internet in ieder geval live en in archiefvorm beschikbaar zijn. Ze moeten zenden (content produceren en verspreiden) onder een vrije licentie, zodat hergebruik altijd is toegestaan.

Internetsites van publiek gefinancierde instellingen moeten altijd toegankelijk zijn voor mensen met een handicap. Volgens het Besluit Kwaliteit Rijksoverheidswebsites moeten alle overheidswebsites sinds 2010 voldoen aan richtlijnen om dit te bewerkstelligen. Veel sites voldoen echter niet of onvoldoende aan deze richtlijnen. Internetsites van publieke instellingen moeten altijd deze webrichtlijnen volgen.

Wij ondersteunen sterk verbreiding van software die door iedereen kan worden gebruikt, geanalyseerd, verspreid en aangepast. Free and open-source software ²⁹⁾ (FOSS) is essentieel voor de controle van gebruikers over hun eigen computersystemen en draagt significant bij aan de autonomie en privacy van alle gebruikers.

Verwerken, beheren en beveiligen van gegevens van burgers moet waar mogelijk met vrije software. Eigendomssoftware gebruiken mag alleen waar vrije software niet effectief is.

Vrije software verlaagt administratiekosten, bevordert lokale technische ondersteuning en vergroot het vermogen om schadelijke code te identificeren. We stimuleren de publieke sector over te gaan op vrije software, zodat afhankelijkheid van specifieke leveranciers verdwijnt. Burgers en bedrijven dwingen om eigendomssoftware te gebruiken in hun omgang met het openbaar bestuur mag niet. Online communicatie met de overheid moet gebaseerd zijn op vrije en leverancier-neutrale protocollen en formaten.

Een kerntaak van universiteiten is nieuwe kennis voortbrengen. De resultaten van met publiek geld gefinancierde onderzoeken zijn publiek eigendom. Overdracht van auteursrechten aan uitgevers leidt tot hoge kosten en beperkte toegang voor publiek. Kennis ontoegankelijk maken bij publiek-private samenwerking is helemaal uit den boze. Data gebruikt voor onderzoek moeten, eventueel na een beperkte termijn, beschikbaar zijn voor andere onderzoekers.

Wij willen vrije beschikbaarheid van wetenschappelijke resultaten.

Alle gegevens die voor openbaar gebruik zijn gemaakt, ongeacht hun herkomst, moeten vrij toegankelijk zijn voor het grote publiek, tenzij daarmee persoonlijke gegevens worden vrijgegeven zonder toestemming van die betrokkenen. Dergelijke gegevens worden beschikbaar gesteld in een passende vorm, die ook een formulier voor gegevensverwerking bevat. Toegang mag niet worden beperkt door vergoedingen, licenties of overmatig ingewikkelde aanvraagprocedures of door technische middelen.

We streven naar een wet op vrijheid van informatie op EU-niveau die de belangrijkste aspecten van de huidige EU-verordening afschaft waarmee de toegang tot informatie wordt bemoeilijkt, zoals de definitie van 'document' en de beroepstermijn. We steunen de ontwikkeling van procedures om nationale gegevens in de hele EU te delen.

De digitale revolutie heeft de sociale en economische structuren in heel Europa veranderd; vrije en gelijke toegang tot het internet is nu een basisvereiste voor deelname aan het maatschappelijke verkeer. Burgers moeten het internet anoniem kunnen gebruiken.

Wij willen het recht op digitale participatie opnemen in het Europees Handvest van de grondrechten. We zullen maatregelen ondersteunen die het maatschappelijk middenveld in staat stellen om deel te nemen aan multi-stakeholder forums. We verzetten ons tegen pogingen van bedrijven, overheidsinstanties en intergouvernementele organisaties om de macht over het internetbeheer te krijgen.

Vrijheid van meningsuiting is de hoeksteen van een democratische samenleving. Ze mag niet in handen vallen van particuliere ondernemingen of algoritmen. Het besluit om inhoud te verwijderen, is voorbehouden aan een onafhankelijke openbare instantie, zoals een rechter.

Een verbod op filters die automatisch 'terroristische inhoud' of online inbreuk op het auteursrecht opsporen en blokkeren is nodig, want ze verwijderen vaak legitieme content, met inbegrip van informatie over mensenrechtenschendingen in conflictgebieden, en ondermijnen het recht om uitzonderingen op het auteursrecht, zoals een citaat of een parodie, te publiceren.

Netneutraliteit is cruciaal om voor iedereen een vrij internet te houden. Wij staan beperkingen op basis van de content of dienst noch op basis van de geografische locatie van de aanbieder en de ontvanger toe. Maatregelen voor het beheer van het internetverkeer toepassen mag alleen om technische redenen, ​​in uitzonderlijke gevallen, op een duidelijke en transparante wijze.

Wij ondersteunen ten zeerste de Europabrede ontwikkeling van de modernste communicatie-infrastructuur. Ons doel is overal in de EU toegang tot breedbandinternet.

Bij de verbetering van netwerken vermijden we elk monopolie op infrastructuur.

Commerciële sociale media staan bekend om hun censuur, spionage op profielhouders en hulp om hen te manipuleren aan adverteerders. Wij eisen het recht voor profielhouders op behoud van contacten die zij op een platform onderhouden bij hun overstap naar een alternatief, dus de plicht van sociale media interoperabel te zijn.³⁰⁾

We ondersteunen wetgeving gericht op de mogelijkheid om persoonsgegevens van de ene naar de andere internetdienst over te dragen en bevordering van interoperabiliteit tussen internetdiensten van verschillende leveranciers.

Met het internet der dingen³¹⁾ (IoT) beïnvloeden computers de wereld direct en fysiek (bijvoorbeeld in auto- of ziekenhuistechnologie). IT-apparaten die kwetsbaar zijn voor indringers en DDoS³²⁾-aanvallen vormen in toenemende mate een risico voor ons leven en bezit. We kunnen ons niet langer veroorloven dat veiligheidsrampen zich regelmatig voordoen.

Wij willen zeggenschap voor gebruikers over de technologie in hun dagelijks leven, met het recht om zelf apparaten aan te passen en te repareren.

Wij willen commerciële fabrikanten van IT-apparatuur verplichten om gedurende een redelijke periode regelmatig software bij te werken. Als zij nodige actualisaties of oplossingen van kwetsbaarheden niet snel genoeg aanbieden, dan zijn zij aansprakelijk. Wanneer een fabrikant stopt met de ondersteuning van een product dat nog op grote schaal in gebruik is, moet hij de broncode en de ontwikkelingsgereedschappen openbaar maken, zodat de gemeenschap die kan voortzetten.

Overheidsinstanties zijn verplicht om kwetsbaarheden die zij vinden of verwerven openbaar te maken. Achterdeurtjes in encryptietechnologie mogen niet, want die verzwakken en bedreigen de integriteit en veiligheid van systemen.

Het internet biedt ongekende mogelijkheden om in contact te komen met anderen en samen te werken. De Piratenpartij wil onafhankelijke creatieve makers beschermen tegen de macht van poortwachters, onder andere met:

• beteugeling van informatiemonopolies;
• effectieve mededingingsregels voor internetplatforms;
• transparantie en verantwoording van algoritmen;
• een toezichthouder op algoritmen;
• de mogelijkheid persoonlijke data mee te nemen naar een ander platform;
• hervorming van targeted advertising naar een gezond verdienmodel voor het internet.

Wij staan voor een inclusieve economie met ontplooiingskansen voor iedereen. Concentratie van marktmacht verhindert die. Effectief mededingingsbeleid bevordert concurrentie door marktmacht te spreiden. Een weerbare en veerkrachtige economie begint bij economische zekerheid.

We willen welvaart voor iedereen verhogen door te investeren in plaats van extraheren. We willen onder andere:

• economisch beleid dat werkt voor iedereen;
• een arbeidsmarkt die werkt;
• economische zekerheid met een basisinkomensgarantie;
• een gelijk speelveld met de effectieve mededingingsnorm;
• het belastingtekort van multinationals innen;
• eigen aandelen terugkopen aan banden leggen.

De Piratenpartij wil kleine ondernemers beschermen tegen machtsconcentraties van overheden en grote bedrijven. Daar waar de overheid van MKB-ondernemers informatie vraagt, moet ze daarvoor benodigde openbare software gratis aanbieden.

Innovatie vindt voor een belangrijk gedeelte plaats bij kleine bedrijven met een sterke focus op ontwikkeling. Deze bedrijven moeten we stimuleren, niet belemmeren met patenten.³³⁾ MKB-ondernemers ³⁴⁾ moeten zich, niet bekommerd door het patentrecht, kunnen concentreren op innovatie.³⁵⁾

Wij wilen ontwikkeling van gratis open source software voor de verwerking van door de overheid gevraagde gegevens. Bijvoorbeeld gratis te verkrijgen en gebruiken openbare boekhoudsoftware inclusief belastingregels bevordert efficiëntie voor rechtspersonen en zal op termijn ook schelen in de verwerkingskosten voor de overheid zelf.

Omdat afspelen van muziek- en televisieopnames in bedrijven zoals horecagelegenheden geen kerntaak in het verdienmodel is ³⁶⁾, willen wij de betalingsplicht voor het afspeelrecht van die bedrijven afschaffen ³⁷⁾.

Het thuiskopieheffingstelsel is onnodig en inefficiënt. Het reprorecht is al net zo'n overbodige kopieerheffing voor ondernemers. Regelingen voor terugbetaling van ten onrechte geïnde heffingen zijn ofwel niet-bestaand, ofwel te omslachtig om te gebruiken. Een groot deel van deze bedragen gaat verloren in de administratieve lasten.

Steeds vaker bestoken copyright-trollen, partijen die zogezegd namens een auteursrechtenhouder optreden, het MKB met vorderingen voor vermeende inbreuk op auteursrechten. Hobbyisten met een kleine bijverdienste en kleine bedrijven hebben te weinig juridische middelen om in verweer te gaan tegen hun schikkingsvoorstellen. Een dominante marktpositie van de copyright-tussenhandel maakt extractieve verdienmodellen mogelijk waarin gebruikers te veel betalen en werkenden te weinig krijgen. Wij willen dat commerciële waarde leidend is. Bewijslast van schade hoort bij degene die claimt. Factureren kan tot maximaal vijf jaar na publicatie. Niet-commercieel delen van bestanden staan we zonder meer toe.

Het merkenrecht moet niet inhouden dat de rechtenhouder op elke markt een andere prijs mag bepalen. Een open markt door parallelle import komt een eerlijke marktwerking ten goede.³⁸⁾ Wij willen import buiten de distributiekanalen van de rechtenhouder toestaan.

Wij dragen zelfstandig ondernemers een warm hart toe. Voor zzp'ers is het verschil tussen werk en privé vaak klein. Sekswerkers zijn hierin extra kwetsbaar. Bescherming van de privacy van alle zzp'ers behoeft verbetering.

Bedrijven en overheden huren steeds vaker zzp'ers in om een CAO te ontwijken. In het geval van zulke schijnzelfstandigheid is sprake van verboden marktmachtsmisbruik. Strenge handhaving van het mededingingsrecht is nodig om werkgevers het voordeel van schijnzelfstandigheid te ontnemen, en zo ingewikkelde regelingen zoals de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) overbodig te maken.

Versoepeling van de mededingingsregels is nodig voor zeer kleine ondernemingen, zodat ze zich makkelijk kunnen organiseren in coöperaties voor gezamenlijke regelingen zoals vrijwillige pensioenfondsen en verzekeringen voor arbeidsongeschiktheid.

Wij willen:

• dat de Kamer van Koophandel naast privéadressen ook bezoekadressen automatisch afschermt;
• dat zzp'ers hun bedrijf zonder adres kunnen registreren.

Met het universele, onvoorwaardelijke basisinkomen dat de Piratenpartij voorstaat, profiteert iedereen van technologische vooruitgang, en zijn bureaucratie en controles onnodig. Deze sociale zekerheid is bovendien zo robuust dat ze ook werkt in crisistijd. De economische zekerheid die ze biedt, stimuleert ondernemerschap en maakt de economie weerbaar en veerkrachtig.

Experimenten met een verplichte tegenprestatie bleken niet succesvol en werden gezien als grove vrijheidsinperking. Het basisinkomen biedt een aantrekkelijk alternatief, want het geeft meer vrijheid om zonder financiële zorgen zelfstandig te ondernemen. Uit experimenten blijkt dat mensen meer onderwijs gaan volgen, ondernemender worden en meer zinvol werk gaan doen wanneer ze stoppen met zich zorgen maken over hun vaste lasten. Bovendien betekent het basisinkomen een drastische vereenvoudiging van het huidige oerwoud aan toeslagen. Iedereen krijgt dan immers dezelfde toeslag: het basisinkomen. Dit maakt een hoop bureaucratie en privacy schendende controles overbodig. Het basisinkomen bestrijdt ook de armoede, die het gevolg is van niet om kunnen gaan met deze bureaucratie.

Algemene voorzieningen hebben meestal meer democratisch draagvlak dan herverdeling van geld naar een kleine groep. Een basisinkomensgarantie die subsidies en belastingvoordelen voor laagbetaald werk, toeslagen, uitkeringen en uitvoeringskosten combineert tot één budget voor een onvoorwaardelijk basisinkomen met progressieve belasting, een negatieve inkomstenbelasting³⁹⁾, is aantoonbaar een haalbaar plan. Het Nederlandse stelsel van inkomensondersteuning voor de zwaksten in de samenleving, uitkeringen, toeslagen en andere regelingen, is gevoelig voor fraude (al is die relatief klein) en vergt een gigantisch controleapparaat om alleen mensen met recht op een ondersteuning die te laten ontvangen. Andere ongewenste gevolgen zijn de armoedeval en de participatiewet.

Onze economie verandert continu, soms snel en ingrijpend zoals bijvoorbeeld door een pandemie. Technologische ontwikkelingen veranderen onze economie steeds sneller. Terwijl het totaal van mogelijkheden om een inkomen te vergaren transformeert in een steeds hoger tempo blijven onze behoeften aan bestaanszekerheid en voldoening gelijk. In plaats van bij iedere economische verandering sleutelen aan een verouderd stelsel willen wij onze sociale zekerheid een basale, robuuste vorm geven. Liever dan burgers die worden geleid door economische verandering zien wij burgers die de verandering sturen.

Wij willen een nieuw systeem dat mensen niet vasthoudt in armoede, maar de vrijheid biedt om zich te ontplooien, liefst zonder privacyschending en automatisch. Wij willen het sociale zekerheidsstelsel baseren op de volgende uitgangspunten:

• onvoorwaardelijk;
• laagdrempelig;
• fraudebestendig (door eenvoud);
• vrij van privacyschendende controles;
• persoonlijk - dus zonder kostendelersnorm;
• werken moet lonen;
• rechtvaardig voor arbeidsongeschikten.

De samenleving lijdt onder de misstanden in de Nederlandse schuldenindustrie. De schuldeiser ziet zijn geld niet terug, schuldenaars worden letterlijk ziek van ellende, relaties lopen op de klippen en kinderen groeien op in chaos. De belastingbetaler is uiteindelijk honderden miljoenen kwijt aan een uitdijend bureaucratisch moeras.⁴⁰⁾

De Piratenpartij wil:

• stoppen met schuld beboeten;
• de wanpraktijken bij incassobureaus aanpakken omdat te weinig schuldenaren hun recht kennen en halen;
• marktwerking voor deurwaarders inperken met één deurwaarder per gezin;
• samenhang door de overheid één gezicht te geven;
• snel uitzicht van schuldenaren op een schuldvrij bestaan;
• gratis schuldhulpverlening garanderen.

De Piratenpartij staat voor optimale individuele vrijheid om mee te doen in de economie en het lokale zeggenschap. Mededinging met voldoende kansen voor nieuwe ondernemers zorgt voor gezonde onderlinge concurrentie. Het publiek dient zeggenschap te hebben over energie, ongeacht klimaatverandering. De capaciteit van de overheid moet worden afgestemd op de behoeften van de burger. Publieke voorzieningen zijn de belangrijkste maatstaf voor economisch beleid gericht op welzijn voor iedereen.

De overheidscapaciteit moet inclusief en duurzaam groeien naar een grootte die op onze behoeften is afgestemd. Voor een goede samenwerking tussen een ambitieuze overheid en bedrijfsleven met genoeg menskracht en kunde bezuinigen wij niet op de overheid, maar schrappen we overheidsuitgaven die niet bijdragen aan groei, zoals aan overmatige verzorging van bedrijven. Wij willen investeren in de overheid: in talent en in de uitvoering.⁴¹⁾

De overheid bestaat om publieke voorzieningen te leveren. Bezuinigingen leveren de bevolking uit aan marktwerking. Tijdens een recessie lukt het de private sector niet de productie van goederen en diensten op peil te houden. Dan willen wij verzachtend overheidsbeleid. Overheidsuitgaven zijn nodig voor economische stabiliteit voor burgers. Als de overheid minder belastingen ontvangt dan ze uitgeeft, dan levert ze een netto bijdrage aan de nationale koopkracht. Wij zien daarin een nodige investering in het bestaan en de toekomst van mensen.⁴²⁾

We willen vrijheid om mee te doen met de economie en lokale zeggenschap. Grote bedrijven mogen niet de baas spelen. Fusies en overnames kosten vaak banen. Wie dat wil moet eerst aantonen dat er geen nadeel is voor consumenten en werkenden. Een stevige handhaving van de mededinging levert 2-4% extra groei. De Piratenpartij wil de mededingingsregels nieuw leven inblazen en de handhaving serieus nemen.⁴³⁾

We willen betaalbare energie. Tekorten jagen de inflatie aan. Om te zorgen dat de kosten niet bij de mensen thuis terechtkomen moet energie weer in gemeenschapshanden komen. Het publiek dient meer te zeggen te krijgen over energie, zelfs als het klimaat niet zou veranderen. Er ligt een groot onbenut potentieel in warmte uit water (aquathermie) en aardwarmte (geothermie). De Piratenpartij wil door strategische investeringen in groene energie de prijzen beheersen, en de weg vrijmaken voor toekomstige vooruitgang.

De maatregelen om de klimaatverandering te beperken, gaan nu te vaak ten koste van mensen met een krappe beurs, terwijl mensen die het al ruim hebben en industrieën profiteren van de voordelen. Wij willen juist dat gewone burgers profiteren, bijvoorbeeld door betere isolatie van woningen, het gelijktrekken van de energiebelasting tussen burgers en grote bedrijven, en hogere belasting op vervuiling zodat de inkomstenbelasting omlaag kan.

Informatiemonopolies belemmeren technische en economische vooruitgang. De exclusieve rechten die door zogenaamde 'intellectuele eigendomswetten' worden verleend, leiden tot concurrentiebeperkend gedrag: lage productie volumes, marktcontrole, technische ontwikkeling en investeringen temporiseren. Technologie die slechts is bedoeld om reparatie van een apparaat door derden onmogelijk te maken is uit den boze. Daartoe moeten uitzonderingen op het auteursrecht worden verdiept. De dienst 'intellectuele eigendomsrechten' van het Ministerie van Justitie en Veiligheid hoort thuis bij Economische Zaken. De Piratenpartij wil mededinging zijn werk laten doen om toegang tot kennis en cultuur te bevorderen.⁴⁴⁾

Gedragsgerichte advertenties worden meestal gebruikt door verkopers van lagere kwaliteit die hogere prijzen vragen voor identieke producten.⁴⁵⁾ Naast het schaden van het welzijn van de consument, creëert de schaal waarop ad-tech bedrijven enorme hoeveelheden persoonlijke gegevens verzamelen barrières voor toegang tot de markt. Het geautomatiseerde proces van gegevensverzameling en het plaatsen van advertenties door derden berooft nieuwsuitgevers van inkomsten die investeringen in legitieme journalistiek beperken. Deep fakes' en andere berichten gegenereerd door Artificiele Intelligentie dienen aan te geven dat deze kunstmatig gegenereerd zijn. Een gezond bedrijfsmodel voor het internet dat nepniews tegengaat vereist gelijke toegang tot gegevens.⁴⁶⁾ Piraten zijn voor een advertentiesysteem dat gebaseerd is op content en context en niet op persoonsgegevens.

Afbrokkeling van het mededingingsbeleid heeft geleid tot een onzekere arbeidsmarkt en een dalende onderhandelingsmacht van werkenden. Mededinging stelt bedrijven voor een eenduidige keuze: ofwel werkenden zijn statutair werknemers, ofwel het zijn zelfstandige bedrijven.⁴⁷⁾ Het is zzp'ers en flexwerkers momenteel niet toegestaan om collectief te onderhandelen. Piraten willen deze misstand weg.

In de zogeheten 'gig'-economie is de baas van de werkenden vaak een algoritme. Bedrijven gebruiken gegevens om profielen van werknemers op te stellen, maar het is de medewerker onduidelijk hoe dit precies in zijn werk gaat en welke invloed zo'n profiel heeft op de taken die hem worden toegewezen. Transparantie en verantwoording zijn nodig. Alleen al om discriminerende werking bloot te leggen en te bestrijden.

Piraten willen:

• dat informatie over jou voor jou beschikbaar is;
• dat overheid en bedrijven geanonimiseerd en geaggregeerd openbaar maken:
  • gebruikte algoritmen,
  • analysemethoden,
  • trainingsdata
• trainingsdata die bestaan uit persoonsgegevens met de nodige privacy waarborgen inzichtelijk worden gemaakt.

Concentratie en marktmacht hebben negatieve gevolgen voor de samenleving.⁴⁸⁾ Het consumentenwelvaartsmodel voor mededinging dat in Europa wordt toegepast negeert grote delen van de economie, met inbegrip van toeleveringsketens en de arbeidsmarkt.⁴⁹⁾

Piraten onderschrijven beleid dat het welzijn van mensen verbetert ongeacht hun ras, geslacht of etniciteit. Fusies kunnen de diversiteit binnen bedrijven verslechteren en vrouwen ervan weerhouden de professionele ladder te beklimmen.⁵⁰⁾ Onder de consumentenwelzijnsnorm worden deze kwalijke gevolgen irrelevant geacht. Een mededingingsnorm moet rekening houden met de impact van fusies op gemarginaliseerde groepen.

De huidige inflatie is voornamelijk een aanbod-inflatie die voortvloeit uit het vermogen van bedrijven met marktmacht om de prijzen te verhogen.⁵¹⁾ Dit leidt tot een algemene prijsstijging die een zichzelf in stand houdende spiraal kan veroorzaken. Mededinging zorgt voor lagere prijzen. Piraten willen prijsopdrijving indammen met prijsmaatregelen en een meevallerswinstbelasting.

Gebrek aan concurrentie is de reden waarom de reële lonen niet stijgen. Werkgevers hebben marktmacht op de arbeidsmarkt. Marktmacht betekent dat werkgevers loonzettingsmacht hebben: zij kunnen het loon lager zetten dan het gangbare marktloon zonder dat werknemers massaal op zoek kunnen gaan naar beter betaald werk.⁵²⁾

Naast een demotiverende werking om (door) te studeren verzwakt de studieschuldenlast door het leenstelsel de positie voor starters op de arbeidsmarkt. Kwijtschelding van de studieschulden leidt tot meer banen en economische groei.⁵³⁾

Bedrijven met een dominante positie hebben niet alleen monopoliemacht om de klant te veel te vragen, maar kunnen ook monopsoniemacht uitoefenen om werknemers te weinig te betalen. Een minimumloon beperkt de loonzettingsmacht van bedrijven. Piraten willen een toereikend minimumloon dat minimaal conform de Europese norm.⁵⁴⁾

Loonkostensubsidies drukken voor laagbetaald werk de lonen over de gehele linie. Door mensen een prikkel te geven om te werken, stellen dergelijke subsidies werkgevers in staat om minder te betalen. Voor een deel komt het geld terecht bij de werkgever in plaats van bij de werknemer. Het vervangen van subsidies voor laagbetaald werk door een basisinkomen verbetert de onderhandelingspositie en de lonen van de werknemers. Door het variabele karakter van loonsubsidies kosten die de belastingbetaler meer dan een basisinkomen, waardoor ze de economische inefficiëntie vergroten. Er is zelfs een grotere economische koek om te verdelen, en er gaat meer geld naar degenen die het nodig hebben.⁵⁵⁾

De Piratenpartij wil:

• een minimumloon van 18 euro per uur voor iedereen vanaf 18 jaar;
• dat mensen met een beperking een volwaardig minimumloon verdienen;
• gratis kinderopvang;
• een basisinkomen in plaats van loonkostensubsidies;
• dat collectieve onderhandelingen mogelijk zijn voor alle beroepsgroepen, ook zzp'ers.

Een concurrentiebeding verhindert werknemers om van baan te veranderen. Het drukt de lonen voor alle werknemers en verminderen de concurrentie in de economie. Gevolg is het verminderen van innovatie, ondernemerschap en de oprichting van nieuwe bedrijven.⁵⁶⁾ Piraten willen een verbod op het concurrentiebeding in arbeidscontracten.

Wanneer een bedrijf met 100 werknemers winst maakt, is het wel zo eerlijk als de medewerkers daar ook de vruchten van plukken. Dat kan goed via bijvoorbeeld het uitkeren van werknemersaandelen.

In vergelijking met andere Europese landen heeft Nederland de minste vrije feestdagen. Extra vrije tijd is een teken van waardering voor de werknemers.

De Piratenpartij wil:

• het aantal betaalde vakantiedagen uitbreiden naar dertig per jaar;
• vijf extra officiële vrije feestdagen, waaronder 5 mei;
• minimaal vier weken betaald verlof voor partners bij de geboorte van een kind;
• dat de werkgever de reistijd boven een half uur 'onproductieve tijd' enkele reis betaalt;
• recht op thuiswerken waar mogelijk.

Hoge concentraties van economische macht tasten de rechtsstaat aan en ontwrichten de democratie. De rol van mededinging is het voorkomen van een opeenhoping van ontoelaatbare economische macht en het openhouden van kanalen voor politieke discussie en participatie, zoals nieuwsmedia of online platforms.⁵⁷⁾

De kosten die marktmacht met zich meebrengt worden geschat op ten minste 7 procent van het BBP.⁵⁸⁾ Bedrijven hebben marktmacht als ze bijvoorbeeld: prijzen kunnen bepalen; prijsdiscriminatie kunnen toepassen; handelsvoorwaarden kunnen opleggen; de toegang van concurrenten kunnen beperken of controleren; of bovennormale winsten kunnen behalen. Een effectieve mededingingsnorm dient verder te kijken dan het prijseffect op korte termijn voor consumenten en op wetenschap gebaseerd zijn.⁵⁹⁾ Kwaliteit, privacy en innovatie worden steeds belangrijker in de economie van de 21e eeuw.⁶⁰⁾

Een moderne mededingingsnorm voldoet aan een aantal essentiële criteria:

1. Individuen, kopers, consumenten en producenten beschermen;
2. kansen voor concurrenten behouden;
3. Individuele autonomie en welzijn bevorderen; en
4. het verspreiden en deconcentreren van private macht.

Piraten stellen de effectieve mededingingsnorm voor:

“Toezichthouders en rechtbanken dienen het behoud van concurrerende marktstructuren te handhaven die natuurlijke personen, afnemers, consumenten en producenten beschermen; mogelijkheden voor concurrentie in stand houden; persoonlijke autonomie en welzijn bevorderen; en private macht verspreiden als het hoofddoel van het mededingingsbeleid.”

Het handhaven van mededingingsregels is geen taak voor politici. Om ervoor te zorgen dat de mededingingsautoriteit in het belang van de Europese burgers handelt, moet ze specifiek worden opgezet als een onafhankelijke instelling. Een onafhankelijke instelling zal de handhaving van de mededingingswetgeving scheiden van directe politieke invloed. Op deze manier kan de mededingingsautoriteit een mededingingsbeleid voeren dat de economische groei en werkgelegenheid in Europa bevordert. Piraten streven naar een onafhankelijke Europese mededingingsautoriteit met een mandaat om de economie concurrerend te maken.

In veel geconsolideerde sectoren is er niet veel concurrentie om te beschermen. Zelfregulering biedt geen oplossing voor problemen die verder gaan dan de relevante markt, daarom is er een institutioneel kader nodig. In plaats van misbruik van een dominante positie te bestraffen, moet het mededingingsbeleid zich richten op preventie door de toegang voor concurrenten open te houden. De efficiëntieverbeteringen van fusies dienen te worden aangetoond door degene die ze aanvoert. Mededingingshandhavingsinstanties moeten over voldoende middelen, institutionele ondersteuning en een wettelijk mandaat beschikken.

De samenhang tussen arbeidsproductiviteit en beloning is verbroken. Steeds meer beloning gaat naar de houders van de intellectuele rechten: auteursrecht, patenten, merken. Onderwijs en opleiding zijn vitale componenten voor de vooruitgang van de samenleving en het behoud van een productieve beroepsbevolking.

De grote technologiebedrijven blijven hun marktmacht uitbreiden door het verwerven van potentiële concurrenten. Vele fusies hebben de keuze van de consument - bijvoorbeeld voor sociale-mediaplatforms als Facebook, Instagram en WhatsApp - sterk verminderd. Mensen geven hun privacy uit handen. Het verzamelen van een veelheid aan persoonlijke gegevens en het gebruik ervan is uiterst lucratief, maar misleidend voor de consument. Internet platforms, waaronder sociale media, dienen te voldoen aan deze vijf vrijheiden, gebaseerd op soortgelijke principes voor vrije software: (1) Privacy, (2) Eigenaarschap, (3) Interoperabiliteit, (4) transparantie en (5) controle over de algoritmes en zelfbeschikking. Dus geen leeftijdschecks, surveillance en censuur, maar moderatie gedreven door de gemeenschap, op basis van transparante regels.⁶¹⁾

Bij technologische vernieuwingen ontstaat een race om het monopolie. Aanloopverliezen worden genomen om minder kapitaalkrachtige concurrenten uit de markt te drukken. Zodra de monopolistische positie is bereikt, is er afhankelijkheid van de diensten van de platformaanbieder. Belastingvoordelen door het opvoeren van excessieve verliezen moeten worden beperkt. MKB en zzp'ers verdienen een eerlijker kans in deze markten.

De Piratenpartij wil:

• een passende verdeling van de beloning voor de groei van de arbeidsproductiviteit;
• verkorting van de duur van patenten en auteursrecht;
• een ruimere toegankelijkheid van beroepsopleidingen en hoger onderwijs;
• transparante belastingafspraken;
• lobbytransparantie;
• controle van wetgeving op uitvoerbaarheid en betaalbaarheid, met name ook voor kleine bedrijven;
• dat op een platform gedeelde persoonlijke gegevens alleen mogen worden gebruikt voor het duidelijke doel;
• strenger toezicht op concurrentiebeperking door verticale integratie;
• handhaving van het verbod op marktbedervende prijzen;
• platforms verplichten tot en houden aan neutraliteitsregels om te waarborgen dat iedereen die zaken doet op dat platform gelijke kansen heeft;
• structurele scheiding van diensten: bijvoorbeeld een handelsplatform mag niet in concurrentie treden met de andere verkopers op hetzelfde platform;
• persoonlijke data mee kunnen nemen naar een ander platform, zie: interoperabiliteit.

De Covid-19 crisis legde een gebrek aan weerbaarheid bloot. In 2019 winstgevende bedrijven klopten binnen een paar maanden bij de overheid aan voor steun. De lockdown veroorzaakte vrijwel meteen een tekort aan beschermingsmiddelen en bepaalde medicijnen. Vergroting van de weerbaarheid van de economie begint door een einde te maken aan de extractie praktijken en belastingontwijking – het zogeheten roofkapitalisme. Om beter tegenslag op te kunnen vangen moet de huidige praktijk van excessief vermogen onttrekken aan bedrijven stoppen. De terugkoop van eigen aandelen en buitenproportionele beloningspakketten voor het management gaan ten koste van de productiemiddelen, de inkomens van werknemers, de lange-termijn levensvatbaarheid van het bedrijf en de economie als geheel. Bedrijven opereren nog onvoldoende op een wijze die henzelf en hun werknemers economisch weerbaar maken; daarom willen we bedrijven anders gaan besturen. De Piratenpartij wil de helft rechtstreeks door werknemers verkozen vertegenwoordigers in bestuurs- en toezicht-raden.

Met een rechtvaardige belasting kunnen we meer gezamenlijke welvaart creëren. Momenteel wordt arbeid overbelast en vermogen onderbelast. Piraten willen dat multinationals hun eerlijke deel bijdragen. Het verhogen van belastingen op het oppotten van geld en het uitputten van de planeet, maakt het verlagen van belastingen op arbeid haalbaar en stimuleert duurzame ontwikkeling.

In plaats van miljarden subsidie aan multinationals voor CO2-opslag voorzien we in een stimulans in de vorm van een CO2-taks zodat we droge voeten houden door de milieuvervuiling effectief te ontmoedigen.

De energiebelasting was ooit bedoeld om consumenten bewuster te maken van hun energieverbruik. Nu doen de energieprijzen dat zelf, de energiebelasting voor consumenten kan daarom omlaag. Dit kan worden gecompenseerd door de kortingen voor grootverbruikers (fossiele subsidies) af te bouwen.

Belastingontwijkingsconstructies, 'Tax Rulings', die voornamelijk maar niet uitsluitend met grote internationale ondernemingen worden overeengekomen, zijn een van de meest dringende problemen van deze tijd. De nodige transparantie is ver te zoeken.

De dividendbelasting is vanaf 2007 omlaag gegaan naar 15 procent. Alleen buitenlandse beleggers profiteren hiervan. De Nederlandse belegger heeft enkel een extra administratieve last want die moet het verrekenen met de inkomstenbelasting. De Piraten willen de dividendbelasting - weer - optrekken naar het Europees gemiddelde.

Om economische activiteit op duurzame wijze te bevorderen stellen wij verlaging van belasting op arbeid en verhoging van belasting op grondstoffen voor. Dit stimuleert arbeidsparticipatie en zet een rem op grondstoffenverspilling. De Piratenpartij wil de volledige kosten van productieketens inzichtelijk zodat verkapte subsidies en stimuleringsmaatregelen en perverse prikkels transparant zijn en kunnen worden afgeschaft.

Discussies omtrent nivellering gingen meestal over de inkomensverdeling. Die is in Nederland in vergelijking met het buitenland zo scheef nog niet. Uit onderzoek van de OESO⁶²⁾ blijkt echter dat Nederland een hoge vermogensongelijkheid heeft. De allerrijksten betalen vaak maar weinig inkomstenbelasting. Door vermogen in bedrijven en andere bezittingen te houden, de Box 2 belastingen, wordt veel inkomstenbelasting ontweken. Vermogensbelasting maakt het belastingstelsel progressiever. Nu betaalt de laagvermogende Nederlander relatief veel. Met een goede vermogensbelasting kunnen andere belastingen omlaag.⁶³⁾. In Spanje werkt dit al decennialang goed in de praktijk.⁶⁴⁾

De Piratenpartij wil:

• afschaffen innovatiebox;
• de fiscale aftrekbaarheid van rente op schulden beperken;
• een minimumtarief voor de winstbelasting van tenminste 25%;
• het belastingtarief op de door particulieren ontvangen vermogenswinsten verhogen;
• een 'exitbelasting' bij het verplaatsen van kapitaal, om een einde te maken aan ontwijking vermogensbelasting;
• in de EU pleiten voor een uniforme exitbelasting voor alle lidstaten.

Hypotheekrenteaftrek kost de staatskas jaarlijks miljarden. Dit verdwijnt in hogere huizenprijzen. Hierdoor zijn woningen in Nederland kunstmatig duur en kunnen starters geen woningen meer kopen. Het is bovendien een verkapte subsidie aan banken, aangezien de overheid hiermee één van hun belangrijkste producten subsidieert). Verder is het in feite een 'subsidie' voor particuliere schuld, die ook nog eens grotendeels bij de grootste inkomens (met de duurste huizen) terecht komen. Daarom bouwen we de hypotheekrenteaftrek af, in navolging van het advies van woningmarkt experts. We beginnen bij het aftoppen van de hypotheekrenteaftrek boven een plafond van miljoen euro (dus bij een huis van 1.500.000,- is de HRA tot 1.000.000,- aftrekbaar) en bouwen dit plafond geleidelijk af. Van de opbrengsten verlagen we de inkomstenbelasting. Door deze combinatie van maatregelen stijgt de koopkracht van vrijwel alle Nederlanders.

Internationale belastingconcurrentie en winstverschuiving hebben geleid tot een grote teruggang van de effectieve vennootschapsbelastingtarieven. Multinationals met lage effectieve belastingtarieven in sommige buitenlandse landen zouden dit belastingtekort, of 'Tax deficit', in hun thuislanden bij moeten passen. Het belastingtekort is het verschil tussen wat een bedrijf wereldwijd aan belastingen betaalt en wat dit bedrijf zou moeten betalen als al zijn winsten onderworpen zouden zijn volgens een internationaal afsproken minimum tarief in elk van de landen waar het actief is.⁶⁵⁾ De Piratenpartij wil multinationals winstbelasting laten betalen naar rato van hun omzet in elk land.

Belastingverlaging voor grote bedrijven wordt vaak gebruikt voor de inkoop van eigen aandelen. Dit onttrekt geld aan de loonsom voor werknemers, R&D en gaat ten koste van de concurrentiepositie. Gepensioneerden, werkende mensen, ondernemers en kleine bedrijven moeten deze gederfde belastingen betalen. Investeren in een goede publieke infrastructuur, onderwijs en zorg is beter voor het ondernemersklimaat dan selectieve belastingverlaging. Piraten willen het terugkopen van aandelen belasten als inkomen.

De Piraten stellen voor om een nieuwe belasting op aandelen van bedrijven in te voeren voor alle beursgenoteerde bedrijven en grote particuliere bedrijven met het hoofdkantoor in de G20-landen.⁶⁶⁾ Elk van deze bedrijven zou elk jaar 0,2% van de (beurs-)waarde van zijn aandelen aan belastingen moeten betalen.

Private Equity fondsen kopen bedrijven op om er geld aan te onttrekken door ze te overladen met schulden, zonder rekening te houden met toekomstige productiviteit. Lagere belastingen zijn in feite een overdracht van geld van de belastingbetalers naar Private Equity, ze verhogen de winst zonder economische waarde toe te voegen. Hoe je het ook bekijkt, het is duidelijk dat de opbrengsten voor Private Equity bedrijven de risico's ver overtreffen. Dat is niet goed voor de vrije markt. Piraten willen het deel van de winst van de Private Equity partners, “carried interest”, als gewone inkomsten belasten.

Topmanagers worden betaald voor marktmacht.⁶⁷⁾ Empirisch onderzoek laat zien dat er geen verband bestaat tussen een verlaging van de belastingtarieven aan de top en economische groei. De stijging van de topinkomens heeft zich niet vertaald in een hogere economische groei. Het optimale belastingtoptarief houdt rekening met (1) arbeidsaanbod, (2) belastingontwijking, (3) salarisonderhandelingen.⁶⁸⁾ Niet alle vermogensaanwas telt fiscaal als inkomen. De Piratenpartij wil alle vermogensaanwas eerlijk belasten, zoals rekening houden met eerdere verliezen.

High Frequency Trading⁶⁹⁾ (HFT) is de geautomatiseerde flitshandel in effecten: transacties in hoge aantallen met vaak lage marges. De overige aandelenbeleggers, waaronder pensioenfondsen betalen de prijs. Een kleine belasting op alle financiële transacties maakt een groot deel van de HFT onaantrekkelijk. De markten worden zo veiliger - minder volatiel. Extra inkomsten voor de staatskas zijn een prettige bijkomstigheid. De financiële transactiebelasting⁷⁰⁾ (FTT) is bedoeld als instrument om langetermijn-, buy-to-holdstrategieën en geduldige investeringen aan te moedigen.

Een crisissituatie kan vraag en aanbod op de markt verstoren, waarbij sommige handelaren woekerprijzen vragen voor hun producten. Normaliter lopen winstpercentages uiteen van 6 tot 8 procent. Een oplopende heffing op winsten boven de 8 procent kan voorkomen dat handelaren perverse prikkels krijgen om een crisissituatie uit te buiten en de crisis verder te verergeren. Een moderne overwinstbelasting is de stijging van de beurswaarde te belasten van bedrijven die profiteren van buitengewone omstandigheden.⁷¹⁾

De overheid doet in aanbestedingen geen zaken met bedrijven die extractieve verdienmodellen hanteren. Zo voorkomen we dat belastinggeld in de zakken van aandeelhouders belandt. Belastinggeld is bedoeld om het leven van alle burgers te verbeteren, niet voor excessieve verrijking van aandeelhouders. Ook houden de overheden bij aanbestedingen rekening met de impact op gezondheid en het milieu van de bedrijven.

Aanbestedingen van structurele aard, zoals kinderopvang, dienen zo veel mogelijk te worden vermeden. Deze voorzieningen moet de overheid zelf organiseren.

Gezond eten is een basisbehoefte en we willen dat die voor iedereen betaalbaar blijft. Ongezond voedsel is op dit moment goedkoper dan gezond voedsel, en dat is een risico voor de volksgezondheid. De BTW-verlaging voor groente en fruit kan met een suikertaks op gezoete dranken worden gefinancierd.⁷²⁾ De Piratenpartij wil onbewerkte groente en fruit BTW-vrij maken.

Vertrouwen in mensen, en een gezond wantrouwen tegenover grote hiërarchieën - of dat nou overheden of bedrijven zijn - kenmerkt de basishouding van de Piraten over hoe we de productie moeten organiseren. Coöperatie, in de Engelstalige literatuur vaak beschreven als Commons, is het model van samenwerking waar Piraten zich in herkennen.

Het maken en gebruiken van coöperatieve producten zoals open standaarden, Free Software, Creative Commons, vrije cultuurgoederen, open patent pools en vrij en open lesmateriaal moet worden bevorderd en beschermd.

In de nieuwe Pensioenwet zijn er meer risico’s overgehevelt naar de werknemers. De nodige zekerheid biedt een collectief fonds met een solidaire premieregeling waarbij de risico’s worden gedeeld. De Piratenpartij wil een systeem met een solidariteitsreserve met een collectief belegd vermogen.

Banken hebben een belangrijke maatschappelijke functie. Met de financiële crisis 2008 hebben we weer gezien welke impact problemen bij de banken in de samenleving hebben.

De Piratenpartij is voor verdere verhoging van de buffers in de financiële sector, met name wat betreft risicodragend eigen vermogen.

De Piratenpartij is voor het oprichten van een publieke bank die zich alleen bezighoudt met sparen en betalen.⁷³⁾

Piraten willen contant geld beschermen vanwege de anonimiteit, met inbegrip van digitaal contant geld. Anoniem betalen moet mogelijk blijven. Een eis aan de Central Bank Digital Currency (CBDC) moet zijn dat de mogelijkheid wordt ingericht om kleine bedragen anoniem te kunnen blijven betalen - zowel contant als digitaal. Een anonieme prepaid betaalkaart zou dit al faciliteren. De verkoper hoeft niet te weten wie er betaalt. De bank hoeft niet te weten wie er betaalt. De overheid hoeft niet te weten wie er betaalt. Het simpele feit dat er is betaald - dat is wat telt.

Met contant geld betalen gaat gewoon door ook als de stroom uitvalt. De keuze om anoniem te betalen is in een samenleving waarin surveillance massaler mogelijk is belangrijker dan ooit. Contant geld blijft te prefereren om redenen van overzicht en privacy.

Banken mogen geen negatieve rente rekenen over het saldo op spaarrekeningen van particulieren.⁷⁴⁾

In de huidige situatie wordt geld gecreëerd door banken die hier zelf een commercieel belang bij hebben. Om minder afhankelijk te worden van deze banken wil de Piratenpartij complementaire munten en alternatieve betalingssystemen stimuleren; zowel in de vorm van contant als digitaal geld.

Op lange termijn willen we geldcreatie onderbrengen bij een onafhankelijk, transparant werkend orgaan dat hier geen commercieel belang bij heeft, zodat geld wordt gecreëerd in het algemeen belang. Het gecreëerde geld dient niet terecht te komen bij commerciële banken en andere grote bedrijven, maar direct bij mensen. Op deze manier transformeren we de falende 'trickle-down economy' in een 'trickle-up economy'.

Regionale ontwikkeling is cruciaal is voor het bevorderen van economische groei en het verbeteren van de levenskwaliteit. Regionaal beleid raakt het leven van de burger, vooral omdat er nog steeds grote sociale en economische ongelijkheden bestaan tussen verschillende regio's. Regionale ontwikkeling moet meer prioriteit krijgen om een rechtvaardiger en meer verenigd Nederland te scheppen, gebaseerd op principes van gelijkheid, participatie en ecologische verantwoordelijkheid.

Regionale gebieden hebben vaak te maken met zeer specifieke vraagstukken. Milieuschade als gevolg van klimaatverandering, deïndustrialisatie als gevolg van de economische crisis, moeilijke toegang tot gezondheidszorg en onderwijs, en demografische veranderingen hebben per regio andere effecten.

Piraten willen investeren in de regio. We moeten af van de blokkendoosbouw van industriegebieden datacenters en distributiecentra. Stop de verdozing! Wij denken bijvoorbeeld aan snelle treinverbindingen en snel en stabiel internet (glasvezel) ook voor de burger op het platteland.

Regionale ontwikkeling moet helpen bij de groene transitie (Green Deal). Om ervoor te zorgen dat het beleid milieuverantwoord is, juichen Piraten de financiering van projecten toe die de overgang naar een CO2-arme economie bevorderen, uiteraard met inachtneming van de klimaatdoelstellingen.

Het doel van succesvolle regionale ontwikkeling is ook een groeiende cohesie van de verschillende regio's in Nederland. Grootschalige projecten zoals de groene transitie kunnen alleen slagen als alle regio's de steun krijgen die past bij hun specifieke behoeften.

Op Bonaire, St Eustasius en Saba (BES-eilanden) willen we dat de levensstandaard gelijk komt met die van Europees Nederland.

Nederlandse wetgeving zoals over sociale zekerheid, arbeidswetgeving, milieu etc… dient ook te gelden in Caraïbisch Nederland. De huidige uitzonderingen voor de BES-eilanden hebben momenteel tot gevolg dat de levensstandaard aanzienlijk lager is dan in Nederland (35% onder de armoedegrens). Dit is onacceptabel.

De weerbaarheid van de economie moet een speerpunt van het NL BES-beleid te zijn. Toerisme is een te smalle inkomstenbasis. Verbreding kan van de eilanden een krachtige handels- en informatiehub tussen Zuid-Amerika en Europa maken. De Piratenpartij wil een betaalbare veerdienst tussen de eilanden.

De beperkte populatie van de BES eilanden en de afhankelijkheid van een sterk fluctuerende arbeidsmarkt maken het een ideale plek voor experimenten met een universeel, onvoorwaardelijk basisinkomen.

Goede en tijdige gezondheidszorg, lichamelijk, geestelijk en sociaal, is een recht. Het begint met toegankelijkheid voor iedereen, ongeacht afkomst, religie, status, inkomen, gender of zorgpolis. De Piratenpartij stelt welzijn en zelfbeschikking van patiënten centraal.

Coöperatie, in de Engelstalige literatuur vaak beschreven als Commons, is het model van samenwerking waar Piraten zich in herkennen. Vertrouwen – in dit geval in vakmensen – kenmerkt de basishouding van de Piraten. Ook de organisatie van de gezondheids- en welzijnszorg kan beter bottom-up dan top-down. Een geslaagd voorbeeld is Buurtzorg.⁷⁵⁾

Het verplichte eigen risico is een straf op (chronisch) ziek zijn. Het leidt tot het uitstellen of vermijden van zorg. Dat is gevaarlijk en heeft uiteindelijk hogere kosten tot gevolg.

Medische gegevens zijn potentieel een goudmijn voor zorgverzekeraars en leveranciers van medische software. Als – bijvoorbeeld – een verzekeraar deze gegevens op kan vragen in ruil voor een lagere premie, dan is het goed mogelijk dat privacy onbetaalbaar wordt.

• Het verstrekken van privé-gezondheidsinformatie moet ontmoedigd worden. Korting bieden (op bijvoorbeeld een verzekering) voor deze informatie wordt verboden.

De term 'gezondheid' interpreteren we breed: fysiek, geestelijk en sociaal. Al deze aspecten dienen wet- en regelgevers gelijkwaardig mee te wegen, evenals de financiering van de specialisaties.

Universiteiten en onderzoeksinstituten moeten wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de gezondheidszorg kunnen verrichten zonder te worden belemmerd door patenten. De overheid moet een grotere rol krijgen in de ontwikkeling van geneesmiddelen en behandelmethoden, zodat ook minder winstgevende behandelingen voor een redelijke prijs op de markt kunnen worden gebracht. De farmaceutische industrie kan daarin samenwerken met universiteiten.

Misbruik van octrooiprivileges, introductie van triviale wijzigingen in geneesmiddelen met aflopende octrooibescherming is verwerpelijk.⁷⁶⁾ Net als het herregistreren als een weesgeneesmiddel⁷⁷⁾ met als enige doel de monopolie-termijn te verlengen.⁷⁸⁾ Ook het betalen van concurrenten om het op de markt brengen van generieke geneesmiddelen te vertragen moet actief worden voorkomen.⁷⁹⁾ Een alternatief voor patent-monopolies is het vormen van coalities van partijen die geneesmiddelen ontwikkelen met een maatschappelijke winstmarge en met transparantie over de kosten en marktprijs.⁸⁰⁾ We willen de toegang tot essentiële geneesmiddelen voor iedereen garanderen.⁸¹⁾

De Piratenpartij wil:

• patenten op medicijnen en medische behandelingsmethoden afschaffen;
• geen exclusiviteit van gegevens;
• transparantie over de kostprijs van medicijnen;
• betaalbare geneesmiddelen.

Het in 2015 - tegen de bezwaren van het werkveld in - verschuiven van jeugdzorg naar de gemeenten ging gepaard met inkrimping van de budgetten. De zorg is vaak niet adequaat, met name in de Jeugd-GGZ. De kwaliteit is afhankelijk geworden van de aanwezige expertise in de gemeenten. De onderlinge verschillen in budgetten, toegankelijkheid en kwaliteit zijn groot. Gemeentes stellen ieder afzonderlijk een zorgpakket samen; er is sprake van rechtsongelijkheid omdat de zorg afhangt van de postcode.

De Piratenpartij wil:

• decentralisatie van de jeugdzorg ongedaan maken; verantwoording en regelgeving horen bij de provinciale en nationale overheid;
• financiering van de Jeugd-GGZ terug naar de zorgverzekeraar; jeugd-GGZ is gespecialiseerde zorg waar gemeenten niet over zouden moeten beslissen;
• beter toezicht op de kwaliteit en toegankelijkheid van de geleverde zorg; ongeacht het vorige punt beter toezicht op de budget-allocatie;
• betere aansluiting jeugdzorg en jeugdhulp bij kinderrechtenverdrag.
• betere aansluiting jeugdzorg op hulp voor volwassenen en een urgentiestatus voor een woning, zodat hulpverlening niet ineens compleet wegvalt als je 18 wordt
• de 13 aanbevelingen van de 'beweging naar 0 uitzettingen' overnemen ⁸²⁾

Geschillen voorkomen is beter dan ze oplossen. De juridische besluitvorming – over bijvoorbeeld voogdij – is niet transparant. Eerlijkheid en openheid kan heel wat geschillen voorkomen. Indien het toch tot een geschil komt, lopen ouders tegen problemen aan. Bij rechtszaken mogen alleen direct betrokkenen aanwezig zijn. Toegang tot rechtszittingen is voor bijvoorbeeld stiefouders, vertrouwenspersonen en betrokken familieleden beperkt. Er is geen juridische ondersteuning voor kinderen.

De Piratenpartij wil:

• transparantie van besluitvorming bij maatregelen;
• uitbreiding van de toelating bij rechtszittingen;
• ook voor kinderen juridische ondersteuning.

Op een aantal plaatsen in Nederland vinden onder de naam “kansencirkel” proeven plaats met Getting It Right For Every Child⁸³⁾ (GIRFEC), een van oorsprong Schots systeem. Hierin worden kwetsbare kinderen aangewezen en gevolgd. Ze krijgen een 'named person' toegewezen die een schakel vormt tussen diverse jeugdinstanties. Dit is geen vraaggestuurde hulp en begint met wantrouwen. Er worden veel data verzameld over de betrokken kinderen en het is niet duidelijk hoelang deze worden bewaard, met wie ze worden gedeeld en voor wat voor doeleinden gebruikt, zoals voor het maken van een risicoprofiel.⁸⁴⁾ In Schotland is de 'named person' inmiddels afgeschaft en in Nieuw Zeeland het hele programma. Geen GIRFEC.

Een welvarend land als Nederland zou in staat moeten zijn om goede geestelijke gezondheidszorg (GGZ) te bieden aan al haar inwoners. Door slecht beleid en bezuinigingen is het tegendeel waar: de GGZ is in crisis.

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) verplicht psychiaters en psychologen om vragenlijsten en diagnose-informatie over hun cliënten aan te leveren. De lijsten beslaan een brede verzameling sociale en mentale problemen, die de behandelaar een score moet geven om de ernst aan te duiden. De Piratenpartij wijst deze onmatige datahonger van de hand.

De Piratenpartij wil:

• passende zorg voor iedereen;
• wachttijden terugdringen;
• landelijke financiering van specialistische zorg;
• het aanpakken van het personeelstekort;
• ervaringsdeskundigen structureel betrekken bij het maken van beleid;
• aandacht voor de rechten van cliënten en hun naasten;
• geen marktwerking in de GGZ.

12% verleent mantelzorg. Vaak raken zij overbelast. Zij verdienen meer ondersteuning. Dat kan simpel met meer vertrouwen en minder bureaucratie. Mantelzorgers die intensief zorgen voor een naaste zijn gemiddeld vier uur per week bezig met regeltaken. Om overbelasting en frustratie te voorkomen, helpt het als mantelzorgers zo min mogelijk tijd kwijt zijn aan formulieren, ingewikkelde regelgeving en organisaties die langs elkaar heen werken. Daarom geven wij gehoor aan de verzoeken van MantelzorgNL en diverse andere zorg- en welzijnsorganisaties:

• mantelzorgers met vertrouwen te bejegenen;
• minimale bewijslast in te voeren;
• duidelijke brieven te schrijven (op B1 niveau);
• om één loket voor mantelzorgers;
• de mantelzorger zelf te helpen, en niet door te verwijzen.
• nieuwe regelgeving te toetsen op regelkolder;
• landelijk en lokaal beleid beter op elkaar af te stemmen;
• meer uniformiteit aan te brengen in de uitvoering van landelijke wet- en regelgeving op lokaal niveau.

De Piratenpartij staat voor zelfbeschikkingsrecht. Mensen die vinden dat ze klaar zijn met hun leven, moeten recht krijgen op euthanasie. Het alternatief is namelijk zelfmoord. Wel moet er voldoende psychische hulp aanwezig zijn.

Nadat in 2011 het wetsvoorstel EPD (Elektronisch Patiënten Dossier) unaniem door de Eerste Kamer is verworpen, staat de wetgeving op dit punt stil. Ondertussen zijn alle zorgverleners wel doorgegaan met het elektronisch opslaan van patiënten-gegevens. Het gevolg is een lappendeken van oplossingen zonder onderlinge afstemming. De enige geregelde data-uitwisseling in de gezondheidszorg vindt plaats via het LSP (Landelijk Schakelpunt) - wat het overigens vaak laat afweten. Bij geen enkel huidig EPD is voldoende gewaarborgd dat de patiënt controle heeft over wie de persoonlijke data in kan zien.

Centrale opslag van medische informatie mag alleen gebeuren als deze opslag door de persoon zelf is aangevraagd (bijvoorbeeld voor allergieën).

Als een zorgverlener stopt of failliet gaat, is het onduidelijk wat er met de patiëntgegevens moet gebeuren.

De Piratenpartij wil:

• dat elke zorgverlener van alle data een kopie ook op een andere plek opslaat waar de patiënt controle heeft over die data;
• dat het onmogelijk wordt dat curatoren (bij faillissementen) de gezondheid van patiënten schaden door patiëntgegevens achter te houden 'omdat die geld waard zijn'.

De gegevens van en over de patiënt zijn en blijven altijd eigendom van de patiënt zelf. Het moet daarom altijd inzichtelijk zijn aan wie gegevens (op een need-to-know basis) beschikbaar zijn gesteld. Gegevens mogen door zorgaanbieders nooit gedeeld worden met derden, inclusief zorgverzekeraars, zonder expliciete geïnformeerde toestemming van patiënten.

Het is vaak mogelijk om brongegevens van een audit trail te voorzien. Daar kan in staan welke details door welke instantie zijn ingezien en/of gedeeld met derden zoals verzekeraars of apothekers. De eigenaar van de data moet de audit trail online kunnen inzien. De metadata in de audit trail zijn privacygevoelig en moeten - net zoals medische gegevens - als bijzondere persoonsgegevens worden aangemerkt.

Systemen die deze data verwerken en inzichtelijk maken voor de burger moeten deze data beschermen met passende maatregelen. Om dit te kunnen garanderen en toetsen moeten deze systemen gebouwd zijn met open source software en ontwikkeld met privacy en security by design.

De Piratenpartij wil:

• dat de gegevens van en over de patiënt eigendom van de patiënt zelf zijn en blijven;
• dat de controle over wie de gegevens kan inzien bij de patiënt ligt;
• wat betreft EPD's:
  • dat alle data, gebruikt voor het stellen van een diagnose, in het EPD staan;
  • alle data in het EPD in een gedocumenteerd en open format;
  • dat EPD's een audit-trail bevatten waarin staat welke gegevens door welke instantie zijn ingezien en/of gedeeld met derden, zoals verzekeraars of apothekers;
  • data én audit trail online inzichtelijk voor de patiënt;
  • veilige EPD-systemen;
  • dat EPD-systemen open source zijn;
• handel in persoonsgegevens, zonder expliciete toestemming van de persoon, verbieden;
• voor elke persoon in Nederland een beveiligde omgeving waar medische en andere privacygevoelige data kan worden opgeslagen;
• dat zorgverleners data in die beveiligde omgeving moeten opslaan, met eventueel een kopie voor eigen gebruik (caching), waarbij regelmatig wordt gecontroleerd of de toegang nog is toegestaan.
• dat diagnostische testresultaten niet mogen worden gebruikt om zorgpremies of hypotheeklasten en dergelijke vast te stellen.

Marktwerking in de zorg heeft niet geleid tot verbetering van de zorg. Wachtlijsten zijn opgelopen. Het eigen risico werpt drempels op. Vier grote verzekeraars maken de dienst uit. De verzekeraars besteden door een gebrek aan financiële prikkels weinig aandacht aan preventie.

De Piratenpartij wil:

• Het zorgverzekeringsstelsel vervangen door een nationaal zorgfonds;
• Financiering van dit fonds gebeurt niet via aparte premies, maar uit algemene middelen;
• meer prikkels voor preventieve gezondheidszorg.
• Mondzorg in het basispakket

Goede zorg is bepalend voor ons welzijn. Dit is te belangrijk om te laten afhangen van iemands financiële situatie of sociaal vangnet. Goede zorg is een mensenrecht, geen luxeproduct. Wij staan voor een goede, persoonlijke en lokale zorg, waarin zorgbehoevenden altijd zelf de regie houden. Wij stimuleren een gezonde levensstijl. Niet door mensen voor te schrijven hoe ze hun leven moeten leiden, en ook niet via financiële prikkels, maar door goede informatieverstrekking die mensen helpt gezonde keuzes te maken. Welzijn omvat meer dan alleen lichamelijke gezondheid. Armoede en eenzaamheid zijn belangrijke veroorzakers van stress en moeten een halt toe worden geroepen. Reclame voor verslavende middelen en gewoontes, zoals gokken, wordt strafbaar.

Op dit moment is het als homoseksuele man slechts mogelijk om bloed te doneren als je minstens twaalf maanden in een monogame relatie verkeert. Dit is gebaseerd op achterhaalde vooroordelen over het gedrag van mensen uit de LGBT+ gemeenschap en discrimineert ten opzichte van heteromannen.⁸⁵⁾

De Piratenpartij wil:

• dat uitsluitend risicovol gedrag een uitsluitingscriterium mag zijn;
• dat een organisatie die een dienst aan ziekenhuizen verleent geen discriminerende regels mag opleggen aan donoren.

Toegang tot gezondheidszorg is een mensenrecht. Vrouwen hebben recht op toegang tot reproductieve gezondheidszorg.

De Piratenpartij wil:

• abortus uit het Wetboek van Strafrecht;
• de verplichte bedenktijd afschaffen;
• de abortuspil beschikbaar maken bij de huisarts;
• een basispakket met:
  • diverse vormen van anticonceptie;
  • fysiotherapie zwangerschap;
  • een kraampakket.

Een beleid dat echt waarde hecht aan gezinnen is een beleid dat de zwangerschapsbeslissingen van alle vrouwen ondersteunt en gezinnen helpt. We willen toegankelijke anticonceptie- en abortushulpverlening om onbedoelde zwangerschappen te voorkomen of te beëindigen wanneer een vrouw besluit dat dit de beste handelswijze is onder haar omstandigheden.

Naast het zwangerschaps- en bevallingsverlof voor de moeder krijgt de vader nu ook een week kraamverlof. Het betaald partnerschapsverlof - dus niet alleen voor de vader - wordt uitgebreid naar vier weken. De uren waar het gezin recht op heeft worden gekoppeld aan het kind en zijn op basis van twee ouders. Koppeling van dit recht aan het kind geeft gezinnen waar de zorg niet alleen bij de vader en moeder ligt een eenvoudige toegang tot deze regeling.

De Piratenpartij wil

• vier weken betaald partnerschapsverlof;
• regels voor ouderschaps- en partnerschapsverlof die rekening houden met alle gezinsvormen.

De bestaande methoden om wetenschappelijke data te delen blijken snelle ontwikkeling van medicijnen en vaccins tegen COVID-19 te belemmeren. Wetenschappers hebben daarom zelf een open-source model opgezet om data snel voor iedereen beschikbaar te maken. Iedereen deelt bevindingen en gebruikt die van anderen om behandelingen te verbeteren.

De Piratenpartij wil dat dit model voortaan in de hele wetenschap gebruikt wordt. Intellectueel eigendom mag nooit de gezondheid van mensen in gevaar brengen.

Bij deze en komende medische crises moet er een meer divers samengesteld crisisteam komen met experts uit verschillende disciplines (niet-medici - psychologen, economen, patiëntenverenigingen), ook van buiten de zorgsector. Daardoor zal zij in staat zijn meer afgewogen beslissingen te nemen. De nadruk lag nu erg op de grote ziekenhuizen en de IC's en er was te weinig aandacht voor verpleeghuizen;

Doordat wetenschappelijke adviezen en beleidsadviezen werden vermengd, is het beeld ontstaan van een oneerlijke en onbetrouwbare overheid. Het mondkapjesadvies is daarvan een goed voorbeeld. Mensen zijn prima bereid om adviezen op te volgen, zolang ze begrijpen waarom die zo zijn. Wetenschappelijk advies dient open en toetsbaar te zijn, en volledig onafhankelijk van beleidsadvies tot stand te komen. Bij beleidsadvies dienen de gebruikte informatie en de gemaakte afwegingen transparant te zijn. Het is belangrijk open en eerlijk aan te geven dat adviezen en beleid op basis van nieuwe informatie en voortschrijdende inzichten kunnen veranderen.

Als critici genegeerd of zelfs geridiculiseerd worden, maar achteraf gelijk blijken te hebben, al is het maar ten dele, maak je jezelf als overheid(sorgaan) ongeloofwaardig en ondermijnt dit het vertrouwen in de aanpak van de crisis.

Wanneer enkel gestuurd wordt op directe kostenefficiëntie, is er geen enkele buffer als er iets meer patiënten zijn dan normaal, zoals tijdens een pandemie. Er is een ruimer jasje nodig.

De Piratenpartij wil:

• dat er strategische voorraden van materialen worden aangelegd en bijgehouden;
• een onderzoek naar de mogelijkheid van het inzetten van “reservisten” in de zorg;
• dat belemmerende regelgeving wordt verbeterd.

Het coronavirus is ons land zeer waarschijnlijk binnen gekomen via de luchthavens. Dit is bij toekomstige pandemieën ook de verwachting. Luchthavens hebben een test- en quarantaine-infrastructuur nodig die in het geval van een (aankomende) pandemie onmiddellijk 24 uur per dag open kan.

Een epidemie bestrijden moet op basis van medische adviezen en maatregelen: testen, bron- en contactonderzoek, beschermende maatregelen zoals ventilatie, UV-c licht en voldoende persoonlijk beschermingsmateriaal. Pas als al deze mogelijkheden zijn uitgeput – en de verspreiding alsnog niet voldoende wordt afgeremd – komt het inperken van vrijheden in beeld.

Transparantie is geboden. Tijdens de corona-crisis is gebleken dat velen onderzoek doen om beleid te verbeteren. Om deze kennis en expertise zo goed mogelijk te gebruiken dient altijd duidelijk te zijn op basis van welke informatie beleid tot stand komt en welke afwegingen zijn gemaakt.

Veiligheid is een kerntaak van de overheid. De Piratenpartij wil veiligheid verbeteren door burgerrechten te verstevigen. Een onmiddellijk einde aan de 'war on drugs' maakt direct veel capaciteit vrij bij politie, justitie, rechtbank en gevangeniswezen. We willen het ‘mega-ministerie’ van Justitie en Veiligheid splitsen; en bij de politie inzetten op de-escalatie en geweldstraining.

Het ‘mega-ministerie’ van Justitie en Veiligheid moet worden opgesplitst. De rechtsstatelijke taak hoort bij Justitie. Handhaving van de openbare orde en andere politietaken horen bij Binnenlandse Zaken.

Informatie-monopolies verstoren de markt. Toepassing van het mededingingsrecht dient voorrang te hebben. De dienst betreffende 'intellectuele eigendomsrechten' van het Ministerie van Justitie en Veiligheid hoort thuis bij Economische Zaken.

Criminalisering van drugs is een spectaculaire mislukking van beleid.⁸⁶⁾ Er worden meer drugs geproduceerd, verhandeld en gebruikt dan ooit en politie en justitie hebben hun handen er vol aan. De war on drugs is ontstaan na de drooglegging. Toen die hopeloos mislukte, ging de Amerikaanse overheid andere drugs verbieden, zoals opium, cannabis en cocaïne, en sleepte landen als Nederland hierin mee. Tijdens de Vietnamoorlog werd dit geïntensiveerd. De strategie was vooral gericht tegen linkse antioorlogsactivisten en de zwarte bevolking door ze met drugs te associëren, en die dan zwaar te criminaliseren.⁸⁷⁾

De Piratenpartij wil een rationeler en humaner drugsbeleid, door de middelen veiliger te maken en verslaafden hulp te bieden in plaats van straf. Zo spelen we capaciteit vrij bij politie en justitie om achter moordenaars, dieven en verkrachters aan te gaan.

Het monopolie op geweld brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Agenten moeten adequate kennis van wetgeving en bevoegdheden hebben. Geweldtraining moet gericht zijn op de-escalatie, om onrechtmatig gebruik van geweld door politie te voorkomen.

De Piratenpartij wil kennis en vaardigheden verhogen door middel van regelmatige trainingen waarin de-escalatietraining, geweldtraining, het actualiseren van kennis, psychische ondersteuning en evaluaties centraal staan. Ook de schietvaardigheid dient vaker geoefend te worden. Daarnaast moet er goede ondersteuning en hulp zijn voor agenten met psychische klachten.

Agenten en buitengewoon opsporingsambtenaren⁸⁸⁾ (BOA) mogen altijd worden gefilmd. Het hinderen van politie blijft strafbaar. Bij machtsmisbruik of buitensporig geweld zijn agenten net als burgers aansprakelijk. Een rechter dient dan te beoordelen of er sprake is van verzachtende omstandigheden of noodweer.

De afgelopen jaren is veiligheidshandhaving een speelbal geworden van politieorganisaties en politiek. Onder het mom van bezuinigingen zijn taken weggehaald bij de politie en uitbesteed aan BOA's of zelfs aan bedrijven. De professionaliteit van de politie wordt hiermee afgebroken en het geweldsmonopolie van politie beëindigd.

BOA’s worden uitgerust met wapens als pepperspray en in de toekomst mogelijk ook tasers. Dit vinden wij een gevaarlijke en onwenselijke ontwikkeling. Politie, BOA’s, privébeveiligers en burgers hebben straks geen zicht meer op hun rechten en plichten. Deze glijdende schaal, waarbij de politie steeds meer aanzien verliest, moet stoppen. Het privatiseren van veiligheidstaken moet worden beëindigd en zoveel mogelijk worden teruggedraaid. BOA’s mogen geen geweld meer gebruiken en geen wapens dragen.

Het Openbaar Ministerie⁸⁹⁾ verwacht dat in 2021 de helft van alle criminaliteit online plaats zal vinden. Online criminaliteit moet een hogere prioriteit krijgen. De opleiding en uitrusting van politie is op dit moment ontoereikend om een echte aanpak van online criminaliteit te realiseren. De expertise en specialisatie van online criminaliteit en fraude moet worden vergroot. Team High Tech Crime moet worden uitgebreid en cybercrime moet een integraal onderdeel van de opleiding van politie worden.

De hoeveelheid identiteitsfraude neemt toe en is zeer ontwrichtend en tijdrovend. Het heeft grote financiële gevolgen voor slachtoffers. Daarom wil de Piratenpartij expertise omtrent identiteitsfraude vergroten en een betere begeleiding voor slachtoffers.

Het burgerservicenummer⁹⁰⁾ (BSN) wordt vaak gebruikt als bewijs voor wie je bent. Het BSN is alleen een nummer wat jou uniek identificeert (identificatie). Het is geen handtekening (authenticatie). Er is betere BSN beveiliging nodig, bijvoorbeeld een Two Factor Authentication⁹¹⁾. Als het BSN door bijvoorbeeld identiteitsfraude niet meer als unieke identificatie werkt moet het makkelijker worden om te switchen van BSN. Het moet mogelijk worden om het BSN te wijzigen om ID-fraude tegen te gaan.

Hoogwaardige encryptie is essentieel voor onze democratische vrijheid, de economie en voor de overheid zelf. Afzwakken of inbouwen van achterdeurtjes, 'backdoors', in encryptie maken het internet minder veilig voor iedereen. Veiligheid betekent niet alleen mensen beschermen tegen terrorisme, maar ook het afweren van de dreiging van malafide spionage organisaties, cybercriminelen en vijandelijke overheden. De mogelijkheid om anoniem te communiceren en om encryptie te gebruiken, is belangrijker dan ooit. Burgers hebben het recht op zowel veiligheid als privacy.

De Piratenpartij wil dat de Nederlandse Staat sterke encryptie en anonimiteit bevordert.

Het is niet de taak van overheden om hun burgers te controleren op civiele, economische of criminele delicten. Justitie en inlichtingendiensten hebben deze taak. Gemeenten en andere overheden moeten niet ook nog eens op eigen houtje burgers gaan bespieden.

Er moet meer geïnvesteerd worden in de fiscale recherche. Er moeten meer forensische accountants worden opgeleid. Er is een grootschalige hoeveelheid “zwart geld” in diverse belastingparadijzen verstopt door vermogende bedrijven, fondsen en particulieren. Het gaat echt om duizenden miljarden euro’s. Deze belastingfraude schaadt ons allemaal. Daarom moeten fiscale sluiproutes strikter en meer intensief worden aangepakt. De opsporing en aanpak van deze misdaad moeten worden uitgebreid en geïntensiveerd.

Nederland is een democratische rechtstaat. De gesubsidieerde rechtsbijstand is echter gekelderd tot een onacceptabel niveau. Het recht op een adequate verdediging in de rechtbank moet hersteld worden, ook als iemand dat zelf niet kan betalen. Het Juridisch Loket moet worden uitgebreid en de bedragen voor toevoegingen moeten omhoog. Bij de rechtbank moet het aantal rechters met ondersteunend personeel worden uitgebreid, om de huidige problemen met onderbezetting op te lossen.

Na een conflict kan herstelrecht (restorative justice) goed werken: slachtoffer-dader gesprekken om tot een oplossing te komen en het conflict recht te zetten. In tegenstelling tot in een ‘normale’ rechtszaak kunnen emoties hier een plaats krijgen en kunnen dader en slachtoffer elkaars gevoelens en beweegredenen beter leren begrijpen. De dader wordt geconfronteerd met de schade die hij aanrichtte en het slachtoffer kan zijn gevoelens kwijt. Negatieve gevoelens worden zo niet omgezet in onverwerkte frustraties die later weer tot crimineel gedrag kunnen leiden. Een pilot in Amsterdam laat zien dat het werkt.

Toerekeningsvatbaar beoordeelde gedetineerden hebben vaak psychologische of psychiatrische stoornissen. Zij dienen psychologisch/psychiatrisch onderzoek aangeboden te krijgen en desgewenst behandeling. Na hun celstraf dienen zij goed begeleid te worden in de samenleving om recidive te voorkomen.

De Piratenpartij wil:

• meer aandacht en specialisme bij politie om hiermee om te gaan;
• ​kwaliteit vroegsignalering verbeteren;
• daders vervolgen ook zonder aangifte;
• betere slachtofferbescherming.

Huidige strafrechtelijke wetgeving is ruim voldoende om criminele organisaties aan te pakken. Speciale terrorismewetgeving wordt daarom afgeschaft. Misdaad is misdaad.

Burgers (en anderen die hier wonen) worden niet meer uitgeleverd aan landen die het Internationaal Strafhof niet erkennen. Een eerlijke rechtsgang moet gegarandeerd kunnen worden voor iedereen.

Voor de Piratenpartij is het eenvoudig: Sekswerk is werk! De Piratenpartij ziet grote voordelen in het Nieuw-Zeelandse model waarmee alle sekswerk-specifieke wetten worden opgedoekt en de sector wordt behandeld als elke andere dienstverlenende sector.⁹²⁾ We willen dat Nederland overstapt op een eigen variant van het Nieuw-Zeelandse model waarin ook ruimte is voor gemarginaliseerde groepen.

De Piratenpartij wil:

• bij besluitvorming over sekswerk moeten vertegenwoordigers van sekswerkers betrokken worden;
• de hele sector dient volledig gedecriminaliseerd te worden;
• beleid dient niet moraliserend te zijn, maar gebaseerd te worden op feiten en wetenschappelijk onderbouwing;
• misstanden in de sekswerkindustrie dienen net als in andere sectoren bestreden te worden;
• Geen aparte registratie voor sekswerkers.

De strijd tegen drugs richt meer schade aan dan de middelen zelf. Als we goed kunnen omgaan met één van de meest schadelijke drugs, namelijk alcohol, dan moet het met andere middelen ook mogelijk zijn. De Piratenpartij wil een rationeler en humaner drugsbeleid. Wij willen cannabis legaliseren, en andere middelen decriminaliseren en wettelijk reguleren op basis van gezondheidsrisico. Relatief onschadelijke middelen kunnen legaal verkocht worden via gespecialiseerde verkooppunten; zwaardere middelen uitsluitend onder streng medisch toezicht. Zo beschermen we consumenten, voorkomen we straathandel en versterken we de openbare orde.

De meeste internationale verdragen met betrekking tot de voorbereiding, bewerking en consumptie van psychoactieve stoffen zijn verouderd en niet gebaseerd op wetenschappelijke feiten. Wetenschappelijk bewijs suggereert bijvoorbeeld dat legalisatie van cannabis minder schadelijk is voor mens en maatschappij dan een verbod. Internationale drugsverdragen zijn in strijd met mensenrechtenverdragen: drugsverboden belemmeren de medische toepassing van de middelen. In Nederland lopen veel zieke mensen het risico op een strafblad of huisuitzetting, puur omdat hun medicijn bestreden wordt. De Piratenpartij wil dat Nederland zich actief inzet voor verdragen die zijn gebaseerd op wetenschap, volksgezondheid en mensenrechten.

De wietproef is overbodig. Coffeeshops blijken tot de vitale sectoren te horen, sinds ze na slechts 24 uur Corona lockdown als één van de eerste sectoren weer open gingen. Coffeeshops zijn Nederlands cultuurerfgoed geworden, en hebben een belangrijke sociale functie. Wij willen hun rol wettelijk verankeren, en ze vrijstellen van het rookverbod. Daarnaast willen wij ruimte bieden voor Cannabis Social Clubs. Internationale of Europese verdragen zijn geen belemmering meer voor legalisatie van cannabis gezien de voorbeelden in het buitenland waaronder de VS, Luxemburg en Duitsland waar men tegenwoordig vol op volledige legalisatie inzet.

Middelen die bij verantwoord gebruik relatief onschadelijk zijn, dienen gelegaliseerd te worden. Verkoop kan plaatsvinden via speciaalzaken met opgeleid personeel, zoals bijvoorbeeld een smartshop.

Hoewel drugsverboden contraproductief zijn, hoeven niet alle middelen vrij verkrijgbaar te zijn, zolang ze maar wel op een veilige manier beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld heroïne kan beter verstrekt worden via een apotheek. Bezit en gebruik wordt niet meer bestraft.

Het internet biedt ongekende mogelijkheden voor interactieve beleidsvorming. De Piratenpartij wil ict-kennis meewegen in de hele besluitvorming. Ook rechtstreeks in de ministerraad.

Het internet als communicatiemiddel biedt ongekende mogelijkheden voor politieke ontwikkeling, zonder in top-down, eenrichtingsverkeer te vervallen. De Piratenpartij zal daarom de vrijheid van het internet met felle vastberadenheid zowel op nationaal, als ook op Europees niveau en op wereldschaal verdedigen.

ICT-toepassingen worden vaak gepresenteerd als 'automagische' oplossingen voor om het even welk probleem men niet afdoende heeft doordacht. Dit heeft dure en mislukte ict-projecten tot gevolg gehad. De voortgang wordt vaak pas achteraf gecontroleerd. De Piratenpartij wil dat in een vroeg stadium van de besluitvorming ict-kennis wordt ingebracht en wordt meegewogen. Daarom is het van belang dat in de ministerraad op dat niveau wordt meegesproken over het ict-beleid.

De Chief Information Security Officer (CISO) is het boegbeeld op het domein van informatiebeveiliging en privacybeleid voor de Rijksoverheid. Deze functie gaat van het ministerie van Binnenlandse Zaken naar Digitale Zaken.

Er komt een beloningssysteem voor het melden van kwetsbaarheden rondom persoonlijke gegevens bij de overheid door ethische hackers. Daarvoor doet de overheid mee aan initiatieven zoals hackathons en bug bounty platforms.

Het Bureau ICT-toetsing (BIT) is nu ondergebracht bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, dit hoort bij het ministerie van Digitale Zaken. Het bureau krijgt meer bevoegdheden en goedkeuring van het BIT is vereist bij grote projecten.

Waar algoritmen beslissingen maken die mensen raken, zoals prijsbepaling op online markten, of inkomen of als poortwachter, dient verantwoording te worden afgelegd over de werking ervan. We moeten af van het idee dat machine learning te ingewikkeld is om te reguleren. De oplossing is om een groep experts samen te stellen die de complexiteit van algoritmen tracht te doorgronden. Een beroep op 'intellectuele eigendomsrechten' mag transparantie niet in de weg staan. Een Autoriteit Digitale Markten krijgt als taak toezicht te houden op de maatschappelijke gevolgen van algoritmen.

Het ministerie draagt er zorg voor en bevordert dat burgers en bedrijven volgens vrije en leverancier-neutrale protocollen en formaten met de overheid kunnen communiceren.

Er wordt gestreefd naar het gebruik van open hardware en software binnen de overheid waar mogelijk. Wanneer dit niet mogelijk is wordt dit uitgelegd. Overheden en bestuursorganen gebruiken een GIT⁹³⁾ om code te delen en inzichtelijk te maken.

We willen zeggenschap over onze digitale infrastructuur en onze gegevens. In de gemeente Delft is op initiatief van de Piratenpartij een initiatiefvoorstel aangenomen met concrete voorstellen om de digitale dienstverlening te verbeteren met open source, open standaarden, hergebruik en duurzame samenwerking. Deze geopolitiek onrustige tijd vraagt ook extra aandacht voor ‘Digitale Soevereiniteit’. Zo kunnen we onafhankelijker worden van techreuzen en spionage voorkomen. Door gezamenlijk deze stap te zetten kunnen overheden elkaars software hergebruiken en worden er op de langere termijn kosten bespaard. De Piratenpartij wil digitale soevereinteit in alle bestuurslagen van de overheid.

Onze kwaliteit van leven is afhankelijk van natuurlijke bronnen, zoals schoon water, lucht, aarde en voedsel. De Piratenpartij wil duurzame en gezonde voedselproductie voor iedereen, nu en in de toekomst. Daarom willen we natuurlijke bronnen niet sneller verbruiken dan de aarde deze zelf produceert.

Daar is een energie-infrastructuur voor nodig, zonder monopolies en zonder andere milieudoelen te schaden. De Piratenpartij wil dat niet grote bedrijven, maar bewoners het laatste woord hebben in de energie-transitie.

Op dit moment wordt uitsluitend ingezet op vermindering van stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden. Voor economische activiteiten als de bouw en de landbouw zijn ook andere maatregelen nodig om de natuur te versterken.⁹⁴⁾ Terwijl het vergunningsstelsel kampt met een verouderd reken- en meetsysteem.⁹⁵⁾. Binnen de bestaande reserveringen is het mogelijk het stikstofprobleem van de landbouw volledig op te lossen, door vezelteelt te stimuleren op 7% van het huidige landbouwareaal ⁹⁶⁾

Omdat land een beperkte hulpbron is, wil de Piratenpartij het volgende:

• eigendom van het land wordt meer toegewezen aan sociale en natuurlijke welzijnsbestemmingen.
• Om de weerbaarheid te vergroten, willen de Piraten kleinschalige landbouw en zelfvoorzienende landbouw behouden en ontwikkelen;
• stedelijke en voorstedelijke landbouw en tuinieren moeten worden aangemoedigd om het transport te verminderen, voedsel te verbouwen, kennis verspreiden, en voorzien in menselijke behoeften.

Het huidige ruimtelijke ordeningsbeleid waarbij uitbreiding vooral binnen de bebouwde kom moet plaatsvinden, levert problemen op. Mensen wonen dicht op elkaar en ruimte voor recreatie en natuur verdwijnt. Bijkomstig probleem is dat regenwater niet kan worden opgenomen door de bodem, maar wordt afgevoerd naar zee. Acties waarbij mensen worden gestimuleerd om tegels uit hun tuin te halen zijn dan ook een druppel op de gloeiende plaat, aangezien de buitenruimte bij woningen steeds kleiner wordt.

We zullen anders met onze ruimte om moeten gaan waarbij de gedachte dat wonen, werken en natuur gescheiden moeten zijn, wordt losgelaten. Groen-blauwe daken⁹⁷⁾ en slim geplaatst groen tussen de bebouwing lossen veel problemen op met water of ongedierte (processierups) en het is 's zomers een geweldige airco. Tevens is een groene omgeving bevorderlijk voor het gemoed van de mens. Veel aaneengesloten groen kan ondersteunend zijn voor de ecologische hoofdstructuur.

Het landbouwbeleid moet de biodiversiteit ondersteunen. Een gevarieerde voedselproductie die aan de lokale situatie is aangepast en in handen is van veel onafhankelijke en zelfstandige actoren, zal voedselveiligheid, levenskwaliteit en dierenwelzijn vergroten op het platteland en in de steden. Nederlandse landbouw is op het gebied van combineren van innovatie, efficiency en duurzaamheid een koploper in de wereld. Wij pleiten voor het vergroten van de Nederlandse invloed op het Europese landbouwbeleid, met het oog op duurzaamheid. Het landbouwbeleid moet het kader bieden dat gelijke rechten, kansen en verplichtingen bevat.

• De uitvoer van Europese voedingsproducten met een Europees overschot naar derde landen moet opnieuw worden beoordeeld, als deze de markten voor lokaal voedsel kunnen schaden.
• In handelsovereenkomsten met derde landen vermijdt de EU oneerlijke handelspraktijken op basis van haar handelsmacht.
• Visquota moeten worden aangepast voor wetenschappelijk onderbouwde duurzaamheid.
• Het Europese programma ter bestrijding van illegale visserij moet worden versterkt.
• Stop mercosur. En in het algemeen dat landbouw als wisselgeld wordt gebruikt in handelsverdragen. Oekraïense kip, Canadese hormoonmelk.

Geen patenten op leven. Het gebruik en de teelt van voedsel is een recht van ieder mens en mag niet exclusief worden voorbehouden aan één bepaald bedrijf, organisatie of overheid. Het creëert afhankelijkheid en ongewenste vendor lock-in constructies voor boeren. Nu nieuwe plantoctrooien op Europees niveau niet meer mogelijk zijn, dienen ook bestaande plantoctrooien ongeldig te worden verklaard. Plantenveredeling met kwekersrecht en biologische landbouwmethoden bieden voldoende mogelijkheden tot het ontwikkelen van sterkere plantenrassen en ziektebestrijding.

Om de transparantie en betrouwbaarheid te vergroten, willen we de wetenschappelijke benadering verplicht maken in elk besluitvormingsproces op milieugebied. Het publiek heeft recht op gemakkelijke, tijdige en betrouwbare toegang tot milieugegevens en de daaruit voortvloeiende beslissingen.

• Deze informatie moet ook monitoring- en onderzoeksmethoden omvatten.
• De gegevens moeten te allen tijde beschikbaar zijn op websites van overheden.
• Wetenschappelijk advies en specificaties die de basis vormen voor administratieve en juridische beslissingen, moeten afkomstig zijn van onafhankelijke deskundigen.
• Bovendien moet een divers aanbod van onafhankelijke wetenschappers worden onderhouden.
• Dit kan alleen worden bereikt door academisch onderzoek naar acute en opkomende milieuproblemen adequaat te financieren in plaats van steeds meer onderzoek te bevorderen dat banden heeft met de industrie.

Implementatie van milieuwetgeving levert vaak extra papierwinkel waarbij het de vraag is of de gestelde doelen gehaald worden. Regelgeving mag geen aparte registraties in elk EU-land tot gevolg hebben, de Piratenpartij wil centrale registratie op EU-niveau.

Bij het bepalen van de geschiktheid van een aanpak moet rekening worden gehouden met de milieueffecten van eventuele bijbehorende bureaucratie.

Vrijwillige maatregelen (convenanten), juridische achterdeurtjes en mazen in de wet worden gebruikt om economische belangen te dienen en de belastingbetaler betaalt uiteindelijk de milieu- en gezondheidsschade. De Piratenpartij wil een effectievere uitvoering van het beginsel 'de vervuiler betaalt'. Pak problemen aan bij de bron.

De Piratenpartij wil:

• een CO2-heffing;
• verplichte reservering saneringskosten bedrijventerrein;
• fijnstofbelasting;
• belasting op grondwater onttrekkingen;
• microplastics⁹⁸⁾ in voeding en cosmetica verbieden.
• PFAS verbieden
• Staalslakken verbieden
• Glyfosaat verbieden

Sancties in geval van niet-naleving moeten worden verstevigd.

Wij willen meer ruimte creëren voor experimenten met duurzame landbouw en duurzaam bouwen.

We willen een duurzame en betrouwbare energie-infrastructuur tot stand brengen. De overgang van fossiele naar duurzame en schone energie is noodzakelijk. Het gebruik van energiebronnen moet duurzaam zijn en mag niet in strijd zijn met andere milieudoelstellingen. Ons doel is een transparante en gedecentraliseerde structuur van energieleveranciers die inspraakmogelijkheden voor alle burgers garandeert en monopolies voorkomt. De uitbreiding van elektriciteitsproductie met behulp van duurzame energie moet niet door wetten worden beperkt in de EU-lidstaten Unie. Bij de aanleg van nieuwe duurzame energiebronnen moet zorgvuldig rekening worden gehouden met een bredere impact op het milieu en moeten we het netto milieuvoordeel evalueren.

CO2-emissiehandel levert op papier mogelijk reductie van CO2-emissies op voor Nederland, maar het gaat uiteindelijk om wat het netto effect voor de planeet is. CO2-certificatenhandel mag geen vrijbrief zijn om de economische transitie te vertragen. In ruil voor het kopen van CO2-emissierechten moet een equivalent aan CO2-reductiemaatregelen genomen worden in een ander land, zoals het planten van bossen. Emissies van CO2 uit buitenlandse goederen, bijvoorbeeld als gevolg van elektriciteitsopwekking, moeten op het conto van de importerende landen komen.

We willen bomen niet verbranden als ‘biomassa’ voor energievoorziening, maar juist meer bomen planten.

We stimuleren het verbouwen van vezelhennep, olifantengras en productiebos om duurzaam te kunnen bouwen. Door duurzaam en natuurinclusief te bouwen, maken we meer woningen mogelijk. Dit lost stikstof en CO2-problematiek op en biedt boeren een interessant verdienmodel. “De aanleg en minimaal tien jaar teeltondersteuning van 80.000 hectare aan vezelteelten past binnen de bestaande reserveringen van de overheid. Dit lost de problemen van stikstof en CO2 in de landbouw volledig op en levert genoeg materiaal op voor de bouw van 340.000 natuurinclusieve woningen”, heeft de SRCE berekend ⁹⁹⁾

De Piratenpartij is niet dogmatisch tegen alle vormen van kernenergie. Een voorwaarde is dat daarmee de huidige fossiele energiecentrales vervangen worden, centrales een sluitende business case moeten hebben, en deze op geen enkele manier ten koste mogen gaan van oplossingen voor hernieuwbare energie.

Piraten gaan en staan waar ze willen. Wij willen daarom vervoersmogelijkheden niet beperken, maar inzetten op toegankelijk, transparant en betaalbaar openbaar vervoer.

Wij zijn voorstander van het voortzetten of starten van innovaties op het gebied van mobiliteit. Belangrijke eigenschappen voor de vervoersvorm:

• duurzaam;
• neemt weinig ruimte in;
• betaalbaar;
• snel;
• comfortabel.

Een goede fietsinfrastructuur en een aantrekkelijke vergoeding voor een fiets van de zaak, kan mensen uit de auto lokken en zo het fileprobleem verminderen.

Mensen nemen het openbaar vervoer (ov) als er een goed en betaalbaar aanbod is. Waar het kan maken we dit gratis, om anoniem reizen mogelijk te maken. Dit werkt al goed in Luxemburg, waar al Piraten in het parlement zitten. Veerdiensten maar de waddeneilanden horen daar ook bij. De Piratenpartij wil meer investeren in het ov naar Zwitsers-model.¹⁰⁰⁾

Innovatie op het gebied van elektrische vervoersmiddelen gaat snel. Veel elektrische steps mogen in Nederland niet op de openbare weg; in andere Europese landen wel. Deze vervoersmiddelen kunnen het repertoire verrijken. De Piratenpartij wil minder belemmering in de toelating van innovatief vervoer.

Op kerosine dient belasting en accijns geheven te worden op dezelfde basis als brandstof voor vracht of treinverkeer. Implementatie van alternatieve brandstoffen of aandrijving dient gestimuleerd door subsidies op onderzoek. Geluidsnormen behoeven herziening. Ze zijn gebaseerd op verouderde rekenmodellen. De aanvaardbare niveaus voor omwonenden uit onderzoek liggen veel lager dan de wettelijke normen. Dit leidt tot aantoonbare gezondheidsklachten. Zolang die geluidsnormen niet herzien en gemeten zijn, gaat vliegveld Lelystad niet open. Het aantal vliegbewegingen op Schiphol is nu onnodig hoog, door het ouderwetse model op basis van overstapvluchten. Hierbij maken mensen eerst een korte vlucht naar Schiphol en stappen ze daar over naar een verre bestemming. Deze overstapvluchten zijn onnodig, leveren ons financieel vrijwel niets op, maar wel veel herrie en luchtvervuiling. Door van dit overstapmodel af te stappen, kan het aantal vluchten fors omlaag, met gelijkblijvende financiële opbrengsten. Sterker nog, het betekent een drastische verbetering van onze brede welvaart, doordat we vluchten vervangen door minder vervuilend bus- en treinverkeer, luchtvervuiling en herrie verminderen, stikstof- en CO2-ruimte vrijspelen, tienduizenden extra woningen mogelijk maken en de volksgezondheid en levensverwachting voor omwonenden fors verbeteren.

Wetgeving om aansprakelijkheidskwesties te regelen voor zelfrijdende auto's moet op korte termijn op Europees niveau geregeld worden. We willen de EU bovenaan de innovatieladder voor de automobielsector houden.

Alle EU-burgers hebben het recht op echt vrij verkeer. Deze maatregelen maken het mogelijk om de vaak minder ontwikkelde perifere regio's te stimuleren. Gekunstelde constructies van uitzendbedrijven, pay-roll bedrijven en vervoerders om goedkope krachten uit lagere lonen EU landen in te zetten die zorgen voor ongelijkheid in beloning van werknemers die feitelijk hetzelfde werk doen op dezelfde locatie, worden verboden.

Anoniem reizen blijft in alle vormen mogelijk en mag geen extra geld kosten. Privacybeperkende initiatieven als de OV-chipkaart mogen niet door negatieve stimulans aan de burger verkocht worden. Dat betekent dat het niet duurder mag zijn om anoniem te reizen.

Dataverzameling van voertuig bewegingen op basis van kenteken of andere identificatiemethoden, mag niet worden gekoppeld aan of zelfs herleidbaar zijn naar persoonsgegevens.

De Piratenpartij is een internationale beweging, die in alle bewoonde werelddelen actief is. Wij werken graag internationaal samen op basis van transparante en democratische waarden. De Piratenpartij wil daarom een transparant en democratisch Europa, dat zich richt op de gemeenschappelijke belangen van alle mensen in Europa, met een sterker mededingingsbeleid.

De huidige Europese Unie (EU) als supranationaal instituut is een samenwerkingsverband van haar lidstaten, niet van haar burgers. Deze democratische tekortkoming van de EU heeft sinds de oprichting bestaan, en is onvoldoende aangepakt tijdens de integratie. De Piratenpartij wil dat Europa zich naar de gemeenschappelijke belangen van alle Europese burgers moet vormen, naast die van de EU-lidstaten.

De Europese Piraten met inbegrip van de Piratenpartij Nederland hebben een gezamenlijk verkiezingsprogramma aangenomen. We streven er samen naar onze visie voor Europa te verwezenlijken.

Eén van de hoofddoelen van alle Piraten is het leggen van een stevig democratisch fundament voor de Europese Unie. Om dat te kunnen bereiken zijn burgervriendelijker politieke processen onontbeerlijk. Samen moeten we de ontwikkeling van een gemeenschappelijke Europese ruimte voor cultuur, politiek en samenleving aanmoedigen om de bestaande culturele rijkdom en verscheidenheid in de EU te beschermen.

De EU moet haar eigen principes ten aanzien van subsidiariteit naleven. Beslissingen moeten niet op EU-niveau worden genomen als dat beter gaat op nationaal, regionaal of plaatselijk niveau. Gelijke en vlotte toegang tot communicatie en een goed geïnformeerde burgerij zijn randvoorwaarden voor een legitieme democratische besluitvorming. Politieke besluiten op Europees niveau dienen te worden voorafgegaan door Europa-brede debatten die open staan voor voldoende deelname door allen.

De Piratenpartij pleit voor een direct verkozen burgerconventie die belast is met het opstellen van een nieuw EU-verdrag, om:

• de huidige verdragen te verduidelijken en te vervangen; en
• de noodzaak van democratische hervormingen in de Europese Unie aan te pakken.

Mits deze door de burgers van de Europese Unie via een referendum wordt aanvaard.

Het huidige EU-wetgevingsproces wordt gedomineerd door de uitvoerende macht (de Europese Commissie) ten koste van de wetgevende macht (het Europees Parlement). De Piratenpartij streeft naar een aanpassing van de machtsverhoudingen binnen de Europese instellingen zodat de invloed van wetgevende macht wordt vergroot.

Directe democratie op EU-niveau, d.w.z. pan-Europese referenda over constitutionele herzieningen en door de burger geïnitieerde wetgevende referenda, moet deel uitmaken van de nieuwe Europese grondwet. Burgers hebben het recht om zowel de bestaande wetgeving in te trekken alsook nieuwe wetgeving in te dienen.

De Piratenpartij wil dat burgers een meer directe en grotere impact hebben in het beleidsdebat en het besluitvormingsproces, zowel individueel als collectief.

We willen dat het Europees Parlement een e-participatietool opzet. Burgers moeten wetgevingsvoorstellen openbaar kunnen bespreken, amendementen kunnen indienen en voorgestelde amendementen online kunnen ondersteunen (of tegen stemmen).

We willen het EU-burgerinitiatief¹⁰¹⁾ hervormen. Data-vereisten worden verminderd. De Europese Commissie zou zelfs mislukte maar interessante initiatieven moeten behandelen.

Indieners met een aanzienlijk aantal supporters hebben het recht om persoonlijk te worden gehoord. Het Europees Parlement zou regelmatig de deur open moeten zetten voor burgers om hen de mogelijkheid te bieden voorstellen en zorgen rechtstreeks in te dienen in een gezamenlijke plenaire vergadering met leden van het Europees Parlement en leden van de Europese Commissie. Deze sessies zouden ook open moeten staan ​​voor burgers die op afstand deelnemen via internet of via sociale media.

De Piratenpartij wil:

• door burgers geïnitieerde wetgevende referenda;
• dat het Europees Parlement initiatiefrecht krijgt;
• dat het Europees Parlement eindverantwoordelijke wordt voor het EU-beleid;
• geen kiesdrempel;
• transnationale lijsten;
• een lagere drempel voor het EU-burgerinitiatief;
• e-participatie voor burgers van Europese wetgeving;
• dat burgers rechtstreeks betrokken worden bij EU-wetgeving;
• dat beslissingen zo lokaal mogelijk worden genomen (subsidiariteitsbeginsel).

De publieke sector, met inbegrip van private entiteiten die namens een openbaar lichaam werken, moet transparant zijn en informatie standaard als open data publiceren, zonder beperkingen op te leggen aan hun hergebruik. Betere transparantie van de wetgeving is nodig, met name in de Raad en in de trialogen (tussen raad, commissie en parlement). Overheidsinstanties moeten worden verplicht om informatie over besluitvormingsprocessen te documenteren. Overheidsinstanties en vertegenwoordigers moeten worden verplicht om gegevens bij te houden en proactief informatie te publiceren, zoals hun agenda's, notulen van vergaderingen, documenten van derden, zoals input van lobbyisten en informatie die besluiten rechtvaardigt.

Het transparantiebeginsel moet van toepassing zijn op alle overheidsinstanties, met inbegrip van het Hof van Justitie, de permanente vertegenwoordigingen van de lidstaten en de roterende nationale voorzitterschappen van de Raad.

De Piratenpartij stelt dat het een fundamenteel recht van de burger is om alle contracten of financiële voordelen die verband houden met de levering van projecten of diensten van de publieke sector of de overheid in te zien, zonder dat daarvoor een specifieke rechtvaardiging nodig is.

De Piratenpartij wil:

• informatie in de publieke sector als open data beschikbaar maken;
• lobby transparantie, zie transparantie;
• financiële transparantie van overheidsprojecten en -diensten.

De huidige Europese economie heeft een probleem met de marktmacht die de werking van de vrije markt blokkeert. We hebben mededingingsbeleid nodig dat verder kijkt dan de prijs voor consumenten, doch ook oog heeft voor de belangen van afnemers, werknemers en leveranciers.

De Piratenpartij wil:

• de effectieve mededingingsnorm invoeren;
• een onafhankelijke Europese medingingsautoriteit;
• informatie-monopolies beteugelen door mededingingsrecht voorrang te geven;
• transparantie van algoritmen;
• op de persoon gerichte reclame hervormen.

De maandelijkse verhuizing van het Europees Parlement van Brussel naar Straatsburg kost tijd, geld en energie. Alle vergaderingen moeten voortaan in Brussel plaatsvinden.

Oneerlijke handelsverdragen als TTIP, CETA en TiSA bevoordelen multinationals ten koste van consumenten en het MKB. De Piratenpartij wil het MKB een eerlijke kans geven via eerlijke handelsverdragen, die uitgaan van mensenrechten en duurzame ontwikkeling en democratisch tot stand komen.

Internationale handel bestaat al eeuwen, net als verdragen die internationale handel vergemakkelijken. De Piratenpartij is in principe niet tegen zulke overeenkomsten maar de meest recente verdragen hebben weinig met vrijhandel te maken gehad (Handelsovereenkomst ter bestrijding van namaak¹⁰²⁾ (ACTA), Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag¹⁰³⁾ (TTIP), Comprehensive Economic and Trade Agreement¹⁰⁴⁾ (CETA), Trade in Services Agreement¹⁰⁵⁾ (TiSA), Mercosur¹⁰⁶⁾, EU-Japan Economic Partnership Agreement¹⁰⁷⁾ (“EU-Japan EPA”, ook wel “JEFTA” genoemd)).

Deze verdragen blijken multinationals te bevoordelen, terwijl het Midden- en kleinbedrijf (MKB) het nakijken heeft. Belangrijkste bezwaar is het Investor to State Dispute Settlement¹⁰⁸⁾ (ISDS) en oneerlijke intellectuele eigendomsbepalingen. De beslechting van geschillen tussen investeerders en staten (ISDS) of varianten daarvan, zoals het Investor Court System (ICS) worden vaak gebruikt door multinationals om hen onwelgevallige regelgeving tegen te houden, of als verdienmodel ten koste van de gewone mensen.

Tevens worden in die verdragen onderwerpen opgenomen die weinig met handel te maken hebben zoals het aanscherpen van het auteursrecht. Daarom zal de Piratenpartij bij het sluiten van handelsverdragen de belangen van burgers en MKB scherp in de gaten houden. Wij zijn gekant tegen multilaterale internationale overeenkomsten die disfunctionele monopolies en octrooien in stand houden ten koste van de burgerrechten en de menselijke vrijheden. De Piratenpartij stelt als voorwaarde dat in alle handelsovereenkomsten de bescherming van persoonsgegevens van consumenten en bedrijven in acht wordt genomen.

De Piratenpartij wil:

• geen ISDS in handelsovereenkomsten;
• hervormen auteursrecht en patenten;
• bescherming van persoonsgegevens.

De Piratenpartij wil dat in alle onderhandelingen van de Europese Unie over handelsovereenkomsten aan de volgende voorwaarden¹⁰⁹⁾ wordt voldaan:

• het Europees Parlement moet het verdrag ratificeren en het verdrag moet worden onderhandeld met inachtneming van de onderstaande principes;
• er is uitgebreide toegang tot informatie en openbare hoorzittingen tijdens het onderhandelingsproces;
• het voorgestelde verdrag omvat waarborgen voor de vrijheid van het internet, sociale en burgerrechten en duurzame ontwikkeling;
• de belangen van kleine en middelgrote ondernemingen worden in aanmerking genomen.

Deze voorwaarden zijn onderstaand nader uitgewerkt.

Handelsovereenkomsten bevatten belangrijke politieke beslissingen die moeilijk te veranderen zijn nadat ze worden aangenomen. Daarom moet het Europees Parlement, het enige orgaan in de Europese Unie dat een direct democratisch mandaat heeft, een ter zake doende rol spelen bij de totstandkoming van het handelsbeleid.

Het Europees Parlement dient via haar Commissie Internationale Handel¹¹⁰⁾ (INTA) toegang te hebben tot al het onderhandelingsmateriaal en het recht te hebben om als waarnemer aanwezig te zijn bij de onderhandelingen, en het recht te hebben om bindende aanwijzingen te geven aan de Europese Commissie.

Alle documenten met betrekking tot de onderhandelingen over handelsovereenkomsten moeten beschikbaar zijn voor het Europees Parlement, alsmede aan het publiek bekend worden gemaakt. De tekstvoorstellen dienen ter kennisgeving en voor commentaar in openbare hoorzittingen opengesteld te worden. We willen handelsadvies-commissies een breder draagvlak geven met actieve publieke participatie. Wij eisen dat alle uitkomsten van de beraadslagingen tijdig en volledig worden gepubliceerd.

De Piratenpartij beschouwt het recht op privacy en zelfbeschikking¹¹¹⁾ van de burger als vanzelfsprekend. Daarom ze moeten ook worden gerespecteerd en bevorderd in het kader van handelsovereenkomsten. Aangezien deze principes gelden voor alle mensen, moet de Europese Unie ervoor zorgen dat handelsovereenkomsten hun handelspartners niet de mogelijkheid geven om deze principes te doorbreken.

Alle toekomstige Europese handelsovereenkomsten moeten gebaseerd zijn op het beginsel van duurzame ontwikkeling. Een overeenkomst kan niet worden geratificeerd als deze een negatief effect op het milieu heeft.

Op dit moment houden handelsovereenkomsten vooral rekening met de belangen van multinationale ondernemingen, terwijl kleine en middelgrote ondernemingen er zelden van profiteren; MKB's worden steeds meer uit de markt gedrukt. We willen dat veranderen.

De Piratenpartij wil speciale aandacht besteden aan de stabilisatie van conflicthaarden en fragiele staten, aangezien hun instabiliteit een bron van problemen is voor de hele internationale gemeenschap. We dragen actief bij aan conflictoplossing en handhaving van het internationaal recht, dat de basis vormt voor een vreedzame internationale gemeenschap. Overtredingen van het internationaal recht beantwoorden wij met sancties op het gebied van militaire en economische samenwerking.

De Piratenpartij ondersteunt de gezamenlijke inspanningen om de lidstaten van de Europese Unie te beschermen. De EU moet streven naar een eigen veiligheidsparaplu die onafhankelijk van, en gezamenlijk met de Amerikaanse strijdkrachten (NAVO) kan opereren. Elke Europese krijgsmacht (bestaande of nieuw gecreëerde) moet onder het toezicht en/of controle van het Europees Parlement staan. Er moeten waarborgen zijn dat operaties onder Europese vlag niet tegen de wil van het Europees Parlement worden ingezet.

De Piratenpartij streeft naar een striktere regulering van de mondiale wapenhandel en een verbod op wapenexport naar landen die daarmee het internationaal humanitair oorlogsrecht of de universele mensenrechten schenden. Om een vreedzamere wereld te bereiken is strengere regelgeving in wapenhandel en -export nodig.

De Piratenpartij wil:

• strengere regelgeving in wapenhandel;
• betere uitwisseling van informatie over wapenexportvergunningen en -weigeringen om te zorgen voor een samenhangend EU-wapenuitvoerbeleid;
• uitvoer van wapens naar conflictgebieden via landen met minder strikte wapenhandelsregulering verminderen.

De Piratenpartij eist de toepassing van de VN-tool voor het markeren en volgen van militaire wapens (kleine wapens). Alle kleine wapens voor militair gebruik geproduceerd in de EU of buiten de EU onder licentie van een EU-fabrikant moeten op een fraudebestendige manier worden gemarkeerd om ervoor te zorgen dat elk wapen afzonderlijk kan worden geïdentificeerd.

De fraudebestendige markering maakt het mogelijk om transparant te volgen hoe wapens illegaal worden geëxporteerd naar kritieke regio's. Met de mogelijkheid om de wapens daadwerkelijk te traceren naar hun land van herkomst, zullen exporteurs en fabrikanten die deelnemen aan illegale verkoop in verboden gebieden kunnen worden geïdentificeerd.

De Piratenpartij is voorstander van het starten van onderhandelingen in het kader van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake Bepaalde Conventionele Wapens over een regelgevend instrument om “dodelijke autonome wapensystemen” (“Lethal Autonomous Weapon Systems”) te verbieden, en wapens die doelen kunnen selecteren en aanvallen zonder menselijk toezicht.

Netwerken moeten goed controleerbare open hardware en open software gebruiken voor hun infrastructuur. Net zoals de water- en energie-infrastructuur dient deze nooit onder controle van buitenlandse mogendheden te kunnen komen. Tevens voorkomen we dat het geopolitieke conflict tussen de VS en China het internet in tweeën breekt.

In overeenstemming met onze principes van technische ontwikkeling en transparant gedrag van overheden, ondersteunt de Piratenpartij een internationaal verdrag over cyberoorlogsvoering. Het verdrag verplicht de ondertekenaars ertoe om elk gebruik van cyberwapens te melden. Onder cyberwapens vallen alle software en IT-systemen die, via ICT-netwerken, gericht informatiesystemen of netwerken van zowel buitenlandse regeringen als individuen volgen, manipuleren, tegenhouden, verstoren of vernietigen. Daarnaast verbinden de ondertekenaars zich ertoe om de veiligheid van civiele infrastructuur, zoals waterzuiveringsinstallaties, kerncentrales of het energienet, niet te ondermijnen.

De Piratenpartij wil met ontwikkelingshulp in de eerste plaats de positie van mensen waar ook ter wereld versterken. Daarom willen we niet langer 'intellectueel eigendom' uitbuiten, maar vrij en op gelijke voet kennis uitwisselen. Zo kunnen we lokale economieën zelfstandiger en slagvaardiger maken. We willen ontwikkelingslanden niet langer benadelen via oneerlijke handelsverdragen, maar een eerlijke kans geven via eerlijke handel.

Het huidige systeem van ontwikkelingssamenwerking staat gelijkwaardigheid tussen landen in de weg. Het is de balk in het oog van het Westen. De Piratenpartij wil alle mensen op de wereld gelijke kansen bieden om zich te ontplooien. Ontwikkelingssamenwerking moet gericht zijn op het versterken van de positie van burgers waar ook ter wereld en niet op het in stand houden van een hulpverleningsindustrie.

Samen werken aan ontwikkeling kan alleen met het vrij en op gelijke voet uitwisselen van kennis. Toegang tot informatie is essentieel, 'intellectueel eigendom' funest! We willen daarom de lokale economieën versterken. Het uitgangspunt is dat we mensen niet afhankelijk maken, maar slagvaardiger maken. Daarom moet informatie, kennis en expertise ook voor mensen in ontwikkelingslanden zo gemakkelijk en breed mogelijk toegankelijk zijn.

De bevolking in andere landen kan enorm profiteren van de overdracht van kennis en expertise. Verspreiding van technologische kennis door middel van open source geeft mensen en organisaties ook meteen de mogelijkheid om zélf met die technologie aan de slag te gaan.

In alle landen moeten gepatenteerde technologieën voor de ontwikkeling van het land en de bevolking zonder restricties gebruikt kunnen worden.

Patenten maken medisch onderzoek, behandelingen, therapie en medicijnen steeds duurder. Burgers in landen met lage tot middeninkomens krijgen hierdoor geen toegang tot adequate medische zorg.¹¹²⁾ De economische invloeden en belangen van farmaceutische bedrijven moeten aan banden worden gelegd.

Internet biedt mogelijkheden om de zelfbeschikking van mensen te vergroten. Daarom is het belangrijk dat Nederland een proactieve houding aanneemt in de bescherming van een vrij en open internet, ook buiten ons eigen grondgebied. Vooral de achterstand op het Afrikaanse continent is groot en verdient daarom speciale aandacht.¹¹³⁾

Om andere landen een eerlijke kans te geven, dienen we ze niet te benadelen door handelsverdragen als ACTA, TTIP, CETA, TiSA, Mercosur, JEFTA, enz… We dienen eerlijke handel te stimuleren, zoals beschreven in onze 'Uitgangspunten voor Handelsovereenkomsten'.

We gebruiken onze kennis (bijvoorbeeld op het gebied van watermanagement) om andere landen te helpen met de gevolgen van klimaatverandering.

Nederland zet zich er voor in dat de EU cannabis erkent als legaal product. Door samenwerking met andere Piratenpartijen en gelijkgestemde bewegingen kunnen we ruimte creëren voor een legale en transparante internationale cannabismarkt, die zowel economische kansen biedt als bijdraagt aan volksgezondheid en openbare orde. Wij willen actief handelsverdragen sluiten met landen die een legale cannabisindustrie hebben om internationale cannabishandel en wereldwijde legalisatie te bevorderen. Daarmee bevorderen we internationale legalisering en bieden we landen met een gunstig teeltklimaat economische kansen. Voor Nederland betekent dit minder energieverbruik en een sterke, transparante cannabisindustrie die internationaal kan concurreren.

De Piratenpartij wil de oorzaken waardoor mensen moeten vluchten aanpakken. Wanneer mensen toch moeten vluchten, nemen we menselijke waardigheid als uitgangspunt. De Piratenpartij wil een gemeenschappelijk Europees immigratiebeleid. Dit biedt legale mogelijkheden voor migranten, zodat zij niet langer met vluchtelingen worden vermengd. Zo kunnen we mensensmokkel tegengaan en de wachttijd verkorten.

Het huidige Europese migratiebeleid maakt economische immigratie onmogelijk waardoor deze groep samen met vluchtelingen in de asielprocedure terecht komt. Dit overbelast de hulpverlening aan vluchtelingen en ondermijnt het draagvlak voor hulp aan de echte vluchtelingen. Tevens bevordert het mensensmokkel. De Piratenpartij zet in op een Europees migratiebeleid waarbij helder onderscheid gemaakt wordt tussen groepen migranten.

Migratie- en asielbeleid moet de menselijke waardigheid van migranten en asielzoekers als uitgangspunt nemen.

De Piratenpartij is voor een gemeenschappelijk Europees immigratiebeleid dat:

• mogelijkheden biedt voor legale migratie naar de Europese arbeidsmarkt;
• taalvaardigheden en andere vaardigheden van de aanvragers waardeert en positief in het proces betrekt;
• indien nodig werkgevers verantwoordelijk stelt voor taallessen
• elders uitgereikte certificaten en beroepskwalificaties zonder uitgebreid onderzoek erkent;
• EU-lidstaten in staat stelt hun behoeften aan te passen aan hun situatie en behoeften.

De Piratenpartij wil een gemeenschappelijk Europees asielbeleid gebaseerd op adviezen van mensenrechtenorganisaties met:

• vrijheid van vestiging in Europa voor degenen wier aanvraag is goedgekeurd;
• de mogelijkheid van gezinshereniging;
• de mogelijkheid om asielaanvragen ook buiten Europa in te dienen;
• hulpaanbod indien aanvragen worden gehonoreerd.

Integratie bereik je door samen te leven. Asielzoekers worden vanaf dag 1 meegenomen in de Nederlandse samenleving.

• de overheid verzorgt en bekostigt taallessen al tijdens de procedure;
• asielzoekers zijn vrij (en worden actief gestimuleerd) om te werken, vrijwillig of tijdelijk betaald werk. De wet Arbeid Vreemdelingen wordt aangepast;
• gespreid plaatsen statushouders;
• inburgeringsexamens worden afgeschaft;
• kinderen die in Nederland geboren en getogen zijn, krijgen een Nederlands paspoort;
• beheersing van de Nederlandse taal is een voorwaarde voor het verkrijgen van de Nederlandse nationaliteit – behalve in de gebieden waar een tweede rijkstaal gesproken wordt, zoals English, Frysk en Papiamentu. Daar is beheersing van alleen die tweede taal voldoende.

Migratie binnen de EU is een grondrecht waar Piraten niet aan willen tornen. Excessen dienen uiteraard wel te worden aangepakt.

• arbeidsmigranten ontvangen minstens het minimumloon;
• handhaving van het verbod op gedwongen winkelnering bij de werkgever wordt geactiveerd.

Door uitbuiting te stoppen, wordt veel arbeidsmigratie overbodig. Dit beperkt immigratie.

Toegankelijkheid van informatie, kennis en cultuur is een eerste vereiste voor de sociale, technologische en economische ontwikkeling van onze samenleving. De Piratenpartij wil het auteursrecht grondig hervormen, zodat de copyright-industrie buitenspel wordt gezet en auteursrecht in dienst komt te staan van makers en consumenten.

Een goede openbare beschikbaarheid van informatie, kennis en cultuur is een eerste vereiste voor de sociale, technologische en economische ontwikkeling van onze samenleving. Dit wordt echter bemoeilijkt door gekunstelde informatie-monopolies die zogenaamd bedoeld zijn om makers en uitvinders te stimuleren meer werken te produceren, terwijl in werkelijkheid de enige begunstigden van de monopolies grote bedrijven zijn, en het systeem als geheel niet voldoet aan de beweerde doelstellingen. Deze tekortkoming manifesteert zich in vele vormen, waaronder het veelvuldig lastigvallen van individuen en het MKB door collectieve auteursrechten beheersorganisaties, privatisering van winsten uit door publieke middelen gefinancierde werken, of het verlies van in de steek gelaten werken ('orphan works') aan de samenleving. Ons doel is een omgeving in het leven roepen waarin de drijfveer om te creëren hand in hand gaat met vrijheid van informatie. Dit vereist een grondige hervorming van het auteursrecht en ook systemische veranderingen in de publieke sector.

Cultuur wordt nooit in een vacuüm geproduceerd. Artiesten worden geïnspireerd door schrijvers, kunstenaars en musici die hen voorgingen. De huidige termijn van het auteursrecht belemmert deze normale culturele ontwikkeling. We willen daarom het auteursrecht grondig hervormen, opdat het juist in dienst komt te staan van de auteurs, artiesten en kunstenaars. Zie: Auteursrecht

De Piratenpartij wil:

• de duur van het auteursrecht verkorten;
• remixen, parodieën, citaten en sampling toestaan;
• niet-commercieel gebruik toestaan;
• afgeleide werken in de regel toestaan;
• digitale sloten (DRM) afschaffen;
• privékopieën vrij toestaan;
• panoramavrijheid behouden.

We streven naar het aannemen van bepalingen in handelsverdragen die het gebruik en de ontwikkeling van open formaten en Free/Libre Open Source Software (FOSS) ondersteunen en de wederzijdse erkenning van licentiemodellen zoals creatieve meenten bevorderen.

Het maken van coöperatieve producten zoals Free Software, vrije cultuurgoederen, open patent pools en vrij en open lesmateriaal moet worden bevorderd en beschermd.

Bestaand cultureel erfgoed wordt zoveel als mogelijk gedigitaliseerd en voor het publiek vrij toegankelijk gemaakt.

Een vrije cultuur is een belangrijke bron voor het onderwijs en de creativiteit van de samenleving. We willen artistieke activiteiten en culturele diversiteit stimuleren om de huidige en toekomstige generaties van een rijke educatieve en artistieke omgeving te voorzien.

Om de verspreiding van cultuur en kennis, voorwaarde voor culturele creativiteit, te bevorderen, willen we de termijn voor het commerciële auteursrechtmonopolie beperken tot een duur van hooguit tussen de vijf en twintig jaar. Het vrij, zonder commercieel belang, delen van bestanden moet altijd toegestaan zijn.

Van belangrijke historische objecten en gebouwen moeten hoge resolutie digitale scans worden gemaakt zodat ze ook na vandalisme, aanslagen en brand digitaal beschikbaar blijven en gerestaureerd kunnen worden. Foto's betaald met publiek geld moeten voor het publiek vrij toegankelijk zijn.

Openbaar beschikbare overheidsinformatie moet voor het publiek vrij toegankelijk zijn.

Auteursrechtenorganisaties moeten zorgen voor volledige transparantie, evenredige participatierechten voor hun leden en eerlijke contractvoorwaarden voor auteurs, artiesten en kunstenaars.

Het Auteursrecht geeft een tijdelijk monopolie. Op 1 januari komen werken onder copyright vrij beschikbaar voor het algemeen cultuurgoed. De Piratenpartij wil deze officiële feestdag vieren als Publiekdomeindag.¹¹⁴⁾

In vergelijking met andere Europese landen heeft Nederland de minste vrije feestdagen. De Piratenpartij wil dat bevrijdingsdag 5 mei een officiële vrije feestdag wordt.

Nederland wordt internationaal geroemd om de organisatie van culturele evenementen en festivals. Bloeiende initiatieven en ondernemingen worden echter de nek omgedraaid door regeldruk en beperkingen die de kosten onnodig omhoog drijven. Wij willen meer ruimte bieden aan kunst en cultuur, door minder regels en meer ruimte te bieden voor zowel spontane als commerciële culturele evenementen.

Het afschaffen van de slavernij mag gevierd worden. Bij de viering van deze dag staan we ook stil bij moderne vormen van slavernij. De Piratenpartij wil dat Keti Koti 1 juli een officiële vrije feestdag wordt.

Het toepassen van de Kijkwijzer in de strafwet staat op gespannen voet met de algemene rechtsprincipes. Een oordeel over onwettigheid is voorbehouden aan de rechtbank. De Piratenpartij wil de Kijkwijzer uit het Wetboek van Strafrecht halen.

Iedereen heeft recht op toegang tot de eigen cultuur. De Piratenpartij wil museums aanmoedigen de collectie in lijn te brengen met het internationale erfgoedrecht.¹¹⁵⁾

De Piratenpartij staat voor toegankelijke kennis, kunst en cultuur. Een hoogwaardige democratie heeft goed onderwijs nodig om goed geïnformeerde keuzes te kunnen maken. Goed onderwijs deelt materialen en respecteert de privacy. De Piratenpartij wil dat alle leerlingen en studenten tijdens hun schooltijd in aanraking komen met verschillende visies en aspecten van de maatschappij.

Onderwijs is geen markt. Onderwijs – op alle niveaus – is een burgerrecht. Veel maatregelen die bedoeld zijn om de kosten te drukken, zoals aanbestedingen, blijken in de praktijk contraproductief te zijn. Bij concurreren om meer leerlingen en studenten, van basisschool tot universiteit, verliest de gemeenschap altijd. Met een opleiding beneden je niveau functioneer je niet optimaal in een informatiesamenleving. Daarom moet iedereen ook stage kunnen lopen en daar een goede vergoeding voor krijgen. Iedereen die de kwaliteiten en de wil heeft, moet van elk onderwijsniveau kunnen doorstromen.

Hoger onderwijs biedt de mogelijkheid tot opklimmen op de maatschappelijke ladder. Voor de middenklasse dreigt het er steeds slechter in plaats van beter op te worden. De studieschuldenlast verzwakt de financiële situatie van de gezinnen en deze zwakte is een van de belangrijkste mechanismen die de economische groei afremt. Hoger onderwijs is een groter goed dan alleen het individuele voordeel, zoals een beter salaris.¹¹⁶⁾ De maatschappelijke voordelen omvatten onder andere een betere gezondheid, interessantere werkomgevingen, een grotere collectieve vaardigheid voor kritisch denken. Hoger onderwijs is een publieke dienst. Het geeft geen pas dat studenten die publieke voorzieningen financieren door het terugbetalen van persoonlijke leningen.

De Piratenpartij wil:

• meer investeren in hoger onderwijs;
• collegegeld afschaffen;
• een toereikende basisbeurs;
• het bindend studieadvies¹¹⁷⁾ (BSA) afschaffen;
• onder het leenstelsel opgebouwde schulden compenseren.

Democratie vooronderstelt keuzes van goed geïnformeerde burgers: onafhankelijk onderzoek, een vrije pers en goed onderwijs. Docenten, van basisonderwijs tot universitair, zijn ook opvoeders. Goed onderwijs geeft niet alleen kennis door, maar ook al die andere zaken die nodig zijn om als een goed burger deel te kunnen nemen aan de democratie. Dat beperkt zich niet tot de lessen maatschappijleer en burgerschap of onder welk kopje dat weggestopt wordt.

Door continue overbelasting beperken leerkrachten zich tot het voorbereiden van de leerlingen op de volgende toets; aan de opvoedingstaak komen er veel niet toe. Een groot deel van de docenten, óók die met een deeltijdaanstelling, is voltijd met schoolwerk bezig en heeft nauwelijks tijd om daarnaast maatschappelijk actief te zijn. De Piratenpartij wil dat alle leerlingen en studenten tijdens hun schooltijd in aanraking komen met verschillende visies op en aspecten van de maatschappij.

Het volgen van lessen en het toetsen van kennis en vaardigheden zijn twee hele verschillende zaken. Het volgen van alle lessen moet niet verplicht zijn. Lessen hebben als doel de student te ondersteunen en het scheppen van het sociale weefsel waarin de kennis gedijt. Lessen dienen niet als aanwezigheidscontrole. Het moet wel mogelijk zijn om tegen gereduceerd collegegeld examen te doen zonder lessen te volgen – met geen of eventueel enkele bijeenkomsten (extraneus).

Het moet mogelijk zijn om thuisonderwijs te volgen, er kunnen veel bijzondere omstandigheden (ideologische en religieuze motieven daarin niet begrepen) zijn om te kiezen voor thuisonderwijs. Er moet wel toetsing zijn om te garanderen dat kinderen op niveau blijven of kunnen komen.

Op veel scholen zijn, om leerlingen, ouders en docenten meer houvast te geven, de regels op school over de toetsing steeds verder verfijnd en vastgelegd. In de (corona)praktijk blijkt dat, als de omstandigheden plotseling veranderen, tot meer problemen te leiden dan als de invulling minder vastligt en de docenten meer ruimte tot improviseren hebben. Hier kan inspiratie gevonden worden bij het Finse onderwijsmodel. Tegelijk moet uiteraard het eindniveau bewaakt worden. Goed opgeleide docenten kennen de eindtermen, de vakdidactiek en hun leerlingen beter dan de schoolleiding. De Piratenpartij wil dat op alle niveaus de verantwoordelijkheid voor de inhoud weer meer bij de professional, de docent, ligt.

De Piratenpartij wil

• dat de keuze voor het type voortgezet onderwijs, en daarmee voor welke beroepen later mogelijk zijn, ook – net als in omliggende landen – later kan worden gemaakt dan nu (12 jaar);
• dat doorstroming van het ene naar het andere onderwijstype zo laagdrempelig mogelijk is;
• meer scholen die zich specialiseren in bv kunst of sport;
• meer dan alleen de CITO als basis voor de schoolkeuze.

Op dit moment mogen openbare scholen aanmeldingen van leerlingen niet weigeren op basis van visie en/of levensbeschouwing. Scholen hebben in Nederland de vrijheid om op religieuze grondslag onderwijs te bieden.

De Piratenpartij wil:

• dat ook scholen in het bijzonder onderwijs leerlingen niet mogen weigeren op basis van visie en/of levensbeschouwing;
• betere handhaving op de verplichting aandacht te besteden aan LGBT+.

Het bioritme van pubers verschuift een paar uur naar achter (sleep phase delay). Middelbare scholen kunnen daar rekening mee houden door later te beginnen en lessen voor de adolescenten bij voorkeur 's middags in te plannen¹¹⁸⁾. Er zijn scholen die dat al doen. De Piratenpartij wil ook dat scholen hun leerlingen in de pauzes, tegen kostprijs, een gezonde maaltijd aanbieden.

In het onderwijs haken te veel beginnende docenten binnen een paar jaar weer af. Een belangrijke reden is de werkdruk, die tot een hoog ziekteverzuim en burn-outklachten leidt. Werkdruk wordt onnodig verhoogd door slecht taakbeleid en de vele administratieve handelingen. Te grote klassen maken het in het voortgezet onderwijs onmogelijk om alle leerlingen op maat onderwijs te geven.

De Piratenpartij wil:

• de werkdruk verminderen;
• kleinere klassen;
• gelijke beloning in Basis en Voortgezet onderwijs;
• beter gebruik van technologische vernieuwingen;
• het beroep aantrekkelijker maken voor academisch geschoolden.

Scholen moeten een privacy-beleid en/of privacyreglement hebben. Scholen moeten transparant zijn over het verzamelen, de opslag en het gebruik van de gegevens van leerlingen. Het maken van foto's of video's of onderzoek door de GGD mag wettelijk al alleen met toestemming ouders (voor kinderen onder de 16). De uitvoering laat te wensen over door gebrek aan handhaving. Deze toestemming mag natuurlijk niet onder groepsdruk worden afgegeven.

De Piratenpartij wil:

• dat alle scholen duidelijk aangeven hoe ze met gegevens omgaan;
• geen gegevens op een buitenlandse server;
• waarborgen voor privacy van leerlingen bij het uitwisselen van gegevens.

In coronatijd werd gebruik gemaakt wordt van software die de leerling/student monitort tijden het maken van toets of tentamen. De school of universiteit zal (vóór de volgende crisis) een minder invasief alternatief moeten hebben. De leerling/student hoeft nooit een reden op te geven om van dat alternatief gebruikt te willen maken.

De Piratenpartij wil:

• dat online onderwijs en toetsing de privacy niet in gevaar brengt;
• geen spionage software op computers van leerlingen.

Les- en leermaterialen moeten vrij en online toegankelijk zijn. Leermaterialen bekostigd door de overheid worden open ontwikkeld en vrij toegankelijk. Op deze manier kan iedereen ervan profiteren. Colleges worden mede met overheidsgeld betaald. Daarom moet deze kennis voor zover mogelijk online toegankelijk zijn onder een vrije licentie, ook voor de burger. Het beschikbaar maken van alle colleges biedt studenten flexibiliteit en niet-studenten toegang tot de colleges. Het online beschikbaar maken van colleges maakt het voor studenten bovendien mogelijk de kwaliteit van een collegereeks of docent te bepalen en colleges bij andere instellingen te volgen.

Open source maakt de ontwikkeling van onderwijsomgevingen efficiënter, stimuleert samenwerking tussen onderwijsinstellingen en verhoogt de kwaliteit van het onderwijs. Onderwijsinstellingen profiteren hiervan en helpen mee content en software verder te ontwikkelen. Scholen mogen leerlingen nooit verplichten tot de aanschaf van een specifiek merk of type hardware: alleen open (vrije) formaten zijn toegestaan voor les- en leermaterialen, zodat leerlingen die kunnen gebruiken op een platform naar keuze.

De Piratenpartij wil:

• dat leermaterialen vrij toegankelijk zijn en – wanneer bekostigd door de overheid – onder een open licentie worden ontwikkeld en aangeboden;
• dat alle leerlingen lessen krijgen in het gebruik en de veiligheid van computers.

Scholen dienen toegankelijk te zijn voor kinderen met een beperking. Het uitgangspunt moet zijn de student zoveel mogelijk tegemoet te komen zoals omschreven in de Wet Gelijke Behandeling.¹¹⁹⁾ Eventuele extra hulpmiddelen tijdens het volgen van een opleiding worden in bruikleen gegeven of vergoed. Scholen mogen nooit kinderen het recht op onderwijs ontzeggen. De Piratenpartij wil dat de verantwoordelijkheid voor het regelen van passend onderwijs ligt bij de school van keuze van ouders en leerling.

De overheid en marktpartijen beïnvloeden de koers van de wetenschap door per onderzoek te financieren. Deze afhankelijkheden blijken vaak de uitkomsten te sturen en te censureren. Universiteiten hebben voldoende vaste financiering en vaste staf nodig om onafhankelijkheid en kwaliteit te waarborgen. De onafhankelijkheid van het onderzoek is ver te zoeken waar grote ondernemingen in samenwerking met faculteiten de agenda's bepalen. Dit is één van de redenen dat de financiering op de schop moet. De Piratenpartij wil dat resultaten van wetenschappelijk onderzoek vrij toegankelijk zijn.

Het onderzoek op de universiteiten is de laatste decennia meer en meer in de invloed van het bedrijfsleven gedwongen. Grote ondernemingen beïnvloeden de research-programmes. De financiering moet anders.¹²⁰⁾

Een deel van de academici heeft een vaste aanstelling en wordt direct betaald door de overheid, de zogenoemde eerste geldstroom. Het onderzoek is echter de laatste jaren steeds meer direct en indirect afhankelijk geworden van projectfinanciering door derde partijen. Als die wordt aangevraagd bij een door de overheid gefinancierde organisatie zoals de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), noemen we dat tweede geldstroom. De derde geldstroom zijn opdrachten vanuit het bedrijfsleven en subsidiegevers, de EU, maar ook collectebus fondsen en incidentele projecten bij overheidsdiensten.

De tweede geldstroom wordt gebruikt om vanuit de overheid de algemene koers van het onderzoek te sturen. De derde geldstroom maakt het onderzoek afhankelijk van marktpartijen en leidt regelmatig tot wrijving over welk onderzoek gedaan mag worden en wat er gepubliceerd mag worden. Omdat vaak eerste geldstroom geld bijgepast moet worden voor een tweede of derde geldstroomproject is de invloed van deze geldstromen veel groter dan alleen uit de cijfers blijkt.¹²¹⁾ Als de overheid beleidsondersteunend onderzoek financiert, dan leidt dat vaak tot sturing van onderzoek naar gewenste uitkomsten; niet alleen in de keuze van wat en hoe onderzocht mag worden, maar ook te vaak rechtstreeks op de uitkomsten en censuur.

De toename van de tweede en derde geldstromen heeft geleid tot steeds meer tijdelijke contracten en maakt het in toenemende mate moeilijk om een carrière in het Wetenschappelijk Onderwijs te hebben. Ook vaste medewerkers zijn vaak min of meer afhankelijk van de tweede en derde geldstroom omdat er projectmedewerkers in hun groep werken waarvan de financiering niet in gevaar gebracht mag worden.

Universiteiten behoeven een voldoende grote vaste staf om te zorgen dat tijdelijke projectfinanciering de onafhankelijkheid niet aantast. De eerste geldstroomfinanciering moet minimaal 75%, liever meer, van de totale financiering van een universiteit worden (nu rond de 50%). Onderzoekers moeten zeker zijn dat hun eigen aanstelling en die van hun collega's geen gevaar lopen, ongeacht de uitkomsten van hun onderzoek. Alleen dan kunnen ze effectief aan de samenleving rapporteren.

Voor toetsbare politieke besluitvorming is het van belang dat een betrouwbaar instituut zo neutraal mogelijk relevante feiten op een rij zet. De universiteiten hebben daar van oudsher de belangrijkste rol in gespeeld, ook door beleid met wetenschappelijke inzichten te ondersteunen. Te grote afhankelijkheid van projectfinanciering – vanuit bedrijfsleven èn overheid – heeft de onafhankelijkheid van universiteiten ernstig aangetast. De Piratenpartij wil het aandeel vaste financiering van de Universiteiten vergroten.

Op veel plekken wordt het onderwijs grotendeels verzorgd door docenten in tijdelijke dienst. Een aantal daarvan leidt een leven als docent-nomade en hopt van de ene universiteit naar de andere. Dit wentelt de kosten af op de medewerkers die (veel) meer uren werken dan in hun contract staat. De groep krachten die dit jaar lesgeven is over 2 of 3 jaar bijna geheel vervangen. Nauwelijks mensen in vaste dienst; dat maakt het voor docenten onmogelijk om profijt te hebben van de ervaring van voorgaande jaren. Dit komt het onderwijs niet ten goede. De fluctuaties in het aantal studenten zijn te klein om de soms wel 80-100% tijdelijke docenten te rechtvaardigen. Ook hier geldt dat het overgrote deel van de docenten dus in vaste dienst hoort te zijn, dat zullen dan in veel gevallen dezelfden zijn die ook onderzoek doen. De Piratenpartij wil meer vaste aanstellingen op universiteit en HBO.

De Piratenpartij wil meer betaalbare woningen. De bovengrens van het puntenstelsel schaffen we af.

Het aantal daklozen in Nederland is in de afgelopen vijftien jaar schrikbarend gestegen. In een rijke samenleving als Nederland is dat 26.600 (CBS met de trucologie van nieuwe meetmethoden omlaag gebracht van rond de 40.000 in eerdere meetmethoden) een beschamend hoog aantal.¹²²⁾ Hoewel de Piratenpartij helemaal voor Housing First ¹²³⁾ is, is het Nederlandse model van Housing First, waarin zorg onlosmakelijk verbonden is met het dak boven het hoofd, niet goed.¹²⁴⁾ De economisch daklozen vallen hier buiten de boot omdat zij 'geen zorg nodig' hebben. De mensen die wel in het zorgtraject terecht komen hebben een contract met de zorgverlener en niet met de huiseigenaar. Daarmee hebben ze geen huurbescherming of rechten die andere huurders wel hebben.

De gemeenten zijn nu verplicht om te zorgen voor een postadres. Hoewel sommige gemeenten daar erg moeilijk over doen, het goed dat deze taak bij de gemeente ligt, en niet bij zorgorganisaties terecht komt. Door het postadres bij de gemeente te houden is er een contactmoment waardoor inzichtelijk wordt hoeveel daklozen er zijn. De gemeente zou deze service moeten uitbreiden met een e-mailadres en een plek om deze te kunnen lezen. Het verwijzen naar een gratis e-mailprovider zoals Gmail wijst de Piratenpartij, wegens privacy-schendingen van Google subiet af.

De Piratenpartij wil:

• Housing First naar Fins model met zorg en huisvesting los van elkaar;
• naast het briefadres voor daklozen ook een gemeentelijk e-mailadres;
• gratis internettoegang voor daklozen.

Betaalbare woningen worden in Nederland steeds schaarser. Goedkope woningen worden omgebouwd tot dure woningen, en ook nieuwbouwwoningen vallen vaak binnen een hoog segment. Inkomenspolitiek dient via de belastingdienst te gaan. Inkomensafhankelijke huurverhoging, de 'gluurverhoging', leidt tot meer armoedeval en schending van de privacy.

Dure woningen zijn er al genoeg. De woningproductie dient daarom gericht te zijn op de bouw van goedkope woningen. Door in te zetten op vezelteelt en bouwen met vezelhennep, hout en olifantengras, vormen stikstof en CO2 geen beperking meer. In Nederland zijn nu al meer vierkante meters per persoon dan in omringende landen. Door het 'optoppen' van bestaande bouw, kantoor- en bedrijfsruimte om te bouwen en het tegengaan van leegstand, maken we efficiënter gebruik van deze bestaande vierkante meters. Tegengaan van leegstand kan door ingebruikname van leegstaande panden af te dwingen door boetes, het toewijzen van leegstand voor tijdelijke woonruimte en het gedogen van kraken na langdurige leegstand.

Bestemmingsplannen zijn geen heilige tafelen. Die moet de gemeente om de woningnood te verlichten eenvoudiger ter discussie kunnen stellen. Daarom zijn creatieve, onorthodoxe oplossingen nodig. Gemeenten moeten grond beschikbaar (kunnen) maken voor creatieve woonvormen zoals tiny houses. Ook als er (ooit) voldoende woningen zouden zijn moeten mensen die dit willen meer de mogelijkheid hebben om in een vakantiepark, een tiny house, of boot te wonen.

Het puntensysteem geeft de kwaliteit van een huurwoning in punten weer. Het puntensysteem heet ook wel het woningwaarderingsstelsel. Elk onderdeel van de woning, zoals oppervlakte en sanitair, krijgt punten. Bij elkaar opgeteld leveren de punten een maximale huurprijs op. Deze wordt elk jaar opnieuw vastgesteld. Inkomsten uit huur als inkomen belasten. Vaste huurcontracten zijn de norm. De maximale huurprijs wordt mede bepaald op basis van de WOZ-waarde. In schaarstegebieden kan dat de huurprijs verder opdrijven.

De Piratenpartij wil:

• vaste huurcontracten;
• betaalbare huurwoningen bouwen;
• de bovengrens voor het woningwaarderingsstelsel afschaffen;
• de WOZ-waarde niet langer meetellen bij het bepalen van de maximale huurprijs.

Bedrijven die in de garage beginnen worden in Nederland heel snel door de gemeente naar het industrieterrein gejaagd, ook als niemand er last van heeft. De Piratenpartij wil welwillend omgaan met bedrijvigheid aan huis.

Nederland moet zuinig omgaan met de beschikbare ruimte. Er is ruimte nodig voor natuur, woningen en voedselvoorziening. Windmolens en zonneparken nemen relatief veel groene ruimte in beslag. Zonnepanelen alleen op gebouwen of bijvoorbeeld parkeerplaatsen overdekken.

Piraten durven verder in de toekomst te kijken en wij ondersteunen onderzoek en financiering van projecten die zal leiden tot nieuwe technologie en inzichten waar de hele mensheid van kan profiteren. De Piratenpartij wil dat alle organisaties die iets bijdragen aan de ruimtevaart hun verkregen kennis beschikbaar maken voor iedereen.

Ruimtevaart is een onmisbaar in ons dagelijks leven. Satellietcommunicatie en -navigatie, aardobservatie voor weersvoorspellingen, rampenbestrijding en het opsporen van vervuiling en onderzoek vanuit een baan om de aarde: het zijn vandaag de dag normale onderdelen van ons leven. Toepasbaarheid van dit soort ruimtevaarttechnologie en wetenschappelijke kennis draagt bij aan een duurzamer, veiliger en welvarender leven op aarde.

We willen dat alle partijen die iets bijdragen aan de ruimtevaart hun verkregen kennis beschikbaar maken voor iedereen. Dit zal een belangrijke impuls geven aan de ontwikkeling van technologie en de samenwerking tussen de EU-lidstaten en de partnerlanden.

Door de technologische vooruitgang en commercialisering van de ruimtevaartindustrie zijn zaken als buitenaardse mijnbouw, kolonisatie van andere planeten, interstellaire en interplanetaire reizen en planeetverdediging niet langer onderwerpen voor de verre toekomst, maar van de huidige tijd. Europa speelt hierin een vitale, maar nog relatief kleine rol. Nederland neemt via het European Space Agency ¹²⁵⁾ (ESA) deel aan de ruimtevaart. Nederland is één van de 22 volwaardige (EU) leden van ESA en bundelt haar krachten in het Netherlands Space Office ¹²⁶⁾ (NSO). De Piraten staan achter versterking van beide organisaties.

De Piratenpartij wil dat Europa op korte termijn meer investeert in eigen bemande en onbemande ruimtereizen, zoals transport van en naar het International Space Station¹²⁷⁾ met eigen ESA astronauten en de verkenning van Mars. Dit biedt kansen en uitdagingen om op politiek en wetenschappelijk niveau meer internationaal samen te werken en de positie van Europa binnen die samenwerking te versterken.

In een Europese visie voor de ruimtevaart moet naast de wetenschappelijke ontwikkeling ook maatschappelijke relevantie en draagvlak centraal staan. Daarbij moet de nadruk liggen op internationale samenwerking, mensenrechten en duurzaamheid. ESA zal hierbij een leidende en richtinggevende rol kunnen spelen, maar wel ten dienste van de (Europese) burgers. Daartoe moet ESA ook geleid worden door mensen met verschillende achtergronden en disciplines.

Het Outer Space Treaty¹²⁸⁾ (OST) uit 1966 van de Verenigde Naties, waarin internationale ruimtewetgeving wordt geregeld en waarbij 110 landen zijn aangesloten regelt in de basis dat de ruimte van iedereen is en dat de opbrengsten ten bate moeten komen van de mensheid in haar geheel. Ten tijde van dit verdrag kon men nog niet vermoeden dat techreuzen en andere industrie het monopolie op ruimte exploratie- en exploitatie lijken te kapen van de staat. Om te voorkomen dat de ruimte verwordt tot het nieuwe Wilde Westen, moet Europa zich hard maken voor nadere internationale regels die de ruimteactiviteiten van het bedrijfsleven in goed banen leidt en ten dienste te stelt van de hele mensheid. Stimuleringsmaatregelen dienen er op gericht te zijn dat start-ups, kleine- en middelgrote ondernemingen en kennisinstituten toegang hebben tot de kennisontwikkeling en daaraan kunnen bijdragen in samenwerkingsverbanden.

De drang om de ruimte te veroveren heeft geleid tot een actueel probleem, namelijk ruimteschroot. Geschat wordt dat een half miljoen stukjes afval van menselijke activiteit in de ruimte van 1-10 cm in de buurt van de aarde buiten de dampkring terecht zijn gekomen en meer dan 100 miljoen stukjes kleiner dan 1 cm. Voor de veiligheid van toekomstige ruimtevaart is het nodig dat het puinruimen zo snel mogelijk start. Ook hier moet het principe gelden: de vervuiler betaalt.

De Piraten durven verder in de toekomst te kijken. Wij ondersteunen onderzoek en financiering van projecten die nu nog science-fiction lijken, maar die de wetenschap uitdagen en zullen leiden tot nieuwe technologie en inzichten waarvan de hele mensheid kan profiteren. Voorbeelden zijn interstellaire reizen met lichtzeilen, ontwikkeling van een ruimtelift of een 'skyhook'.

Piraten willen dat de resultaten van ruimtevaart het leven van alle EU-burgers verbeteren. Wij maken ons hierbij hard voor Open Access to Knowledge-beginselen (zoals volgens de Berlin Declaration).¹²⁹⁾ Wij streven ook expliciet naar ongecensureerde toegang tot het Internet voor iedereen, waarbij het gebruik van satellieten ook mensen in afgelegen gebieden een betaalbare toegang moet geven tot internet en mobiele communicatie. Dit maakt het ook mogelijk om te werken en wonen buiten de vaak overbevolkte steden. Om open access, internettoegang en digitale onafhankelijkheid te garanderen, moet het Europees Parlement stemrecht en zitting in de raad van bestuur van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA hebben.